Tetraplegia – przyczyny, objawy i leczenie. Jak się rehabilituje osobę z porażeniem czterokończynowym?

Tetraplegia to fachowe określenie na porażenie czterokończynowe. Jej przyczyną jest uraz kręgosłupa w odcinku szyjnym, który prowadzi do uszkodzenia nerwów zarówno motorycznych, jak i sensorycznych. Chory nie tylko nie może się poruszać, lecz także nie ma czucia. Szanse na powrót do sprawności są praktycznie zerowe, ale odpowiednio dobrana rehabilitacja może pomóc w poprawie stanu zdrowia.

Tetraplegik jest osobą całkowicie sparaliżowaną, więc wymaga całodobowej opieki osób trzecich. Dla ludzi unieruchomionych, którzy wcześniej byli sprawni, taki stan jest bardzo trudno zaakceptować. Potrzebują oni nie tylko podstawowej opieki medycznej, lecz także specjalisty, który pomoże im się uporać z dysfunkcją i ją zaakceptować. Nie bez znaczenia jest wsparcie bliskich, które może pomóc w walce o lepsze jutro.

Co to jest tetraplegia?

Tetraplegia to termin określający porażenie czterokończynowe. Jej przyczyną jest uraz kręgosłupa szyjnego na poziomie jednego spośród siedmiu kręgów. Uszkodzone nerwy są porażone zarówno pod względem motorycznym, jak i sensorycznym, więc chory nie tylko nie może się poruszać, lecz także nie ma czucia. Stopień niesprawności zależy od kręgu, w którym doszło do przerwania ciągłości zakończeń nerwowych. W niektórych przypadkach można zachować zdolność ruchu, ale jest to możliwe tylko w niewielkim stopniu.

Najpoważniejsze urazy dotyczą trzeciego i czwartego kręgu, ponieważ skutkuje to porażeniem kończyn górnych i dolnych, a także poważnymi problemami z oddychaniem. Przy kręgu piątym chory może zginać ręce w łokciu, lecz nie ma kontroli nad swoimi nadgarstkami. W przypadku szóstego kręgu jest w stanie poruszać ramieniem, łokciem, a nawet częścią dłoni. Przy uszkodzeniu siódmego kręgu tetraplegik zachowuje najwięcej sprawności, ponieważ ma on częściową ruchomość w niemal całej kończynie górnej.

Przyczyny tetraplegii

Najczęstszą przyczyną paraliżu czterokończynowego są wypadki komunikacyjne, ale czynnikiem sprawczym tego stanu może być również upadek z dużej wysokości lub nieodpowiedzialny skok na główkę w czasie zabawy. Tetraplegię mogą powodować także choroby, np. wrodzona dystrofia mięśniowa, polio, stwardnienie rozsiane lub poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego. Może się też pojawić na skutek dziecięcego porażenia mózgowego czterokończynowego, udaru mózgu albo nowotworów (rdzenia kręgowego i kręgosłupa).

Objawy tetraplegii

Odcinek szyjny kręgosłupa składa się z siedmiu kręgów, od który odchodzi osiem par nerwów rdzeniowych. Uszkodzenie jednego z nich decyduje o stopniu sprawności chorego. Jeśli urazowi ulegnie ostatni z kręgów, wszystkie powyżej niego są sprawne, co oznacza, że chory jest w stanie zachować częściową zdolność ruchową. Jeżeli uszkodzony zostanie krąg położony najwyżej, tetraplegik będzie całkowicie sparaliżowany. W efekcie może mieć problemy z oddychaniem i wymagać podłączenia do respiratora. Problemem niektórych tetraplegików jest również spastyczność mięśni, czyli stan, w którym dochodzi do niekontrolowanych ruchów kończyn w czasie tzw. ruchu biernego (niezależnego od chorego). Zjawisko to określa się mianem tetraplegii spastycznej.

Jak przebiega leczenie tetraplegii?

Przy takim paraliżu, jak tetraplegia, leczenie nie jest możliwe, ponieważ nie da się odtworzyć nerwów na tym odcinku. Chory może poprawić swój stan zdrowia poprzez intensywną rehabilitację dostosowaną do jego możliwości. Kluczowym elementem są tu ćwiczenia oddechowe poprawiające wydolność płuc oraz ćwiczenia bierne, które pomogą rozruszać kończyny, co zapobiegnie spastyczności. Ważne jest także ustabilizowanie kręgosłupa, aby nie dopuścić do dalszych uszkodzeń.

Opieka nad takim chorym wymaga poświęceń i modyfikacji trybu życia, ponieważ tetraplegik jest całkowicie zależny od osób trzecich. Przede wszystkim należy zadbać o jego bezpieczeństwo i ogólny stan zdrowia. Osoby unieruchomione są bardzo podatne na infekcje, odleżyny oraz niedokrwienia spowodowane wielomiesięcznym trwaniem w bezruchu. Bliscy, którzy nie są w stanie podołać opiece nad tetraplegikiem, powinni zgłosić się po pomoc.

Chorym, którzy wcześniej byli w pełni sprawni, trudno zaakceptować nieplanowany paraliż czterokończynowy. Wielu tetraplegików boryka się z depresją i zaburzeniami lękowymi. Tak samo jak inni pacjenci potrzebują wsparcia nie tylko osób najbliższych, ale i specjalistów, którzy pomogą im uporać się z traumą. Zaakceptowanie niepełnosprawności może potrwać wiele miesięcy albo nawet lat.