Tkanka łączna – podział i funkcje w organizmie dziecka i osoby dorosłej

Tkanka łączna jest najbardziej zróżnicowaną grupą tkanek wśród wszystkich tkanek człowieka. Jak sama nazwa wskazuje, stanowi ona łącznik pomiędzy innymi tkankami ciała i w związku z tym pełni wiele różnych funkcji.

Tkanka łączna – podział histologiczny

Tkanka łączna dzieli się na 3 zasadnicze grupy:  

1. tkanka łączna właściwa: 

• tkanka łączna właściwa luźna (wiotka) – jest to tkanka łączna powszechnie występująca niemal w każdym narządzie. Jej istotną funkcją jest wymiana substancji między naczyniami włosowatymi a komórkami; 
• tkanka łączna włóknista zwarta (zbita) – w przeciwieństwie do poprzedniej, włókna kolagenowe w niej występujące są gęściej rozmieszczone, tworzą z włóknami sprężystymi pęczki. Ich funkcją jest budowa więzadeł i ścięgien; 
•  tkanka tłuszczowa – jest to tkanka zawierająca komórki tłuszczowe z materiałem zapasowym. Pełni funkcje magazynujące, izolacyjne i ochronne;
• tkanka łączna siateczkowata – układa się w siateczkę, w której zawieszone są limfocyty. Dominuje w szpiku kostnym i narządach limfatycznych;

      2. tkanki podporowe (oporowe): 

• tkanka kostna,
• tkanka chrzęstna;

      3. krew. 

Jak zbudowana jest tkanka łączna?

Cechą charakterystyczną budowy tkanki łącznej jest to, że ma zdecydowanie więcej substancji międzykomórkowej niż zasadniczych komórek. Każda z komórek pełni konkretne funkcje w tkance łącznej. Komórki wrzecionowate, czyli fibroblaty, to pierwsza zasadnicza grupa komórek biorąca udział w powstawaniu zasadniczych włókien tkanki łącznej – kolagenowych, sprężystych, siateczkowatych i elementów substancji międzykomórkowej.  

Druga, istotna grupa komórek to makrofagi, odpowiadające za wiązaniu i niszczeniu białek wielu drobnoustrojów czy komórek patologicznych. Kolejne komórki to plazmocyty będące istotnym elementem układu immunologicznego. Ich funkcją jest produkcja i wydzielanie przeciwciał. Wśród komórek tkanki łącznej kojarzącymi się z układem odpornościowym, są także komórki tuczne, które odpowiadają za wydzielanie mediatorów stanu zapalnego, w tym reakcje alergiczne. 

W tkance tłuszczowej można spotkać się dodatkowo z komórkami tłuszczowymi . 

Kolejnym elementem budowy tkanki łącznej są włókna, w tym kolagenowe, siateczkowate sprężyste, oksytalanowe i elauninowe.  

Komórki tkanki łącznej zawieszone są w substancji międzykomórkowej na którą składają się istota podstawowa oraz włókna. Istota podstawowa to przede wszystkim proteoglikany i glikoproteidy. Jedne i drugie zasadniczo składają się z białek i węglowodanów, jednak proteoglikany w dominującym stopniu składają się z węglowodanów, a glikoproteidy z białek. 

Tkanka łączna oporowa – charakterystyka 

Tkanki łączne oporowe obejmują tkanki kostną i chrzęstną. Tkanka łączna kostna, to po prostu szkielet. Jest to tkanka łączna wykazująca największą twardość. W trzonach kości długich i kościach płaskich wyróżniamy tkankę łączną zbitą, natomiast w nasadach i wnętrzach pozostałych typów kości dominuje tkanka gąbczasta. Tkanka chrzęstna dominuje u płodu w większości tkanek twardych szkieletu. U dorosłego człowieka podział tkanek chrzęstnych obejmuje: 

• tkankę włóknistą budującą krążki międzykręgowe, przyczepy więzadeł i ścięgien; 
• tkankę szklistą budującą powierzchnie stawowe, jak również chrząstki krtani, tchawicy czy oskrzeli; 
• tkankę sprężystą budującą elementy ucha zewnętrznego czy trąbkę słuchową. 

Jakie funkcje pełni tkanka łączna? 

Przy podziale nadmieniono wiele z pełnionych przez tą tkankę funkcji. Próbując jednak wymienić zasadnicze funkcje tkanek łącznych należy uwzględnić: 

• funkcję budulcową – tkanka łączna stanowi zrąb dla większości narządów organizmu; 
• funkcję ochronną – mechaniczna ochrona (np. żebra) narządów wewnętrznych jak i ochrona przed patogenami chorobotwórczymi; 
• funkcję motoryczną – udział w poruszaniu się; 
• funkcję magazynującą i wydzielniczą; 

• funkcję immunomodulującą (czyli wpływającą na układ odpornościowy); 
• udział w procesach odżywczych i metabolicznych. 

Źródła: 

1. Jacek Malejczyk, Wojciech Sawicki, Histologia, Warszawa 2022, PZWL 

1. Gołąb Bogusław, Podstawy anatomii człowieka, Warszawa 2022