To może być przełom w leczeniu AIDS. Edycja genów pokona HIV?

Do zakażenia dochodzi przez kontakt seksualny z osobą zakażoną lub z jej krwią. Matka w czasie ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią może zarazić nim swoje dziecko. HIV może doprowadzić do wystąpienia AIDS – zespołu nabytego niedoboru odporności. Badacze z USA widzą szansę w leczeniu zakażenia wirusem, który nadal zbiera śmiertelne żniwo na całym świecie. 

Czeka nas rewolucja w leczeniu HIV?

O przełomowych badaniach możemy przeczytać w Nature Communications. Zajmują się nimi naukowcy z Northwestern Medicine. Postanowili oni wykorzystać platformę CRISPR do opracowania nowej metody leczenia osób zakażonych HIV. Opiera się ona na inżynierii genetycznej, dzięki której istnieje możliwość manipulacji genomem danego organizmu. Jak do tej pory badaczom udało się zidentyfikować 86 genów, które mogą być zaangażowane w proces replikacji wirusa. Ponad 40 z tych genów nigdy wcześniej nie było badanych w kontekście tego typu infekcji.

Istniejące terapie lekowe są jednym z naszych najważniejszych narzędzi w walce z epidemią HIV i są niezwykle skuteczne w hamowaniu replikacji wirusa i jego rozprzestrzeniania się. Ale te metody nie są do końca skuteczne, a osoby żyjące z HIV muszą przestrzegać ścisłych schematów leczenia, które wymagają stałego dostępu do dobrej opieki zdrowotnej – powiedział Judd Hultquist, adiunkt z Northwestern University.

HIV rozprzestrzenia się szczególnie w najbiedniejszych krajach świata. Tam terapie antyretrowirusowe ze względu na olbrzymie koszta są utrudnione.

Dlatego Judd Hultquist i inni naukowcy skupili się na szukaniu alternatywnych metod leczenia. Wzięli pod uwagę limfocyty T, które zostały wyizolowane z ludzkiej krwi i zmodyfikowane za sprawą narzędzia CRISPR-Cas9. Kolejnym krokiem w prowadzonych badaniach było zakażenie tych komórek HIV. Co zaobserwowali? Otóż okazało się, że kiedy zmodyfikowane limfocyty T utraciły gen odgrywający ważną rolę w replikacji wirusa, infekcja słabła.

Czym jest HIV?

HIV (ang. Human Immunodeficiency Virus – ludzki wirus upośledzenia odporności) należy do rodziny retrowirusów oraz rodzaju lentiwirusów. Jak każdy wirus składa się z otoczki białkowej i materiału genetycznego. W przypadku HIV jest to jednoniciowe RNA, które przez specjalny enzym (odwrotną transkryptazę) jest przepisywany na DNA, by łączyć się z materiałem genetycznym komórek gospodarza i w ten sposób namnażać się, wywołując proces chorobowy.

Ofiarami HIV padają w szczególności komórki układu odpornościowego – limfocyty T CD4, makrofagi czy komórki dendrytyczne. W pierwszej fazie wirus rozprzestrzenia się w całym organizmie, nie powoduje jednak alarmujących objawów – może pojawić się przejściowe zmniejszenie liczby limfocytów T oraz gorączka. Następnie przechodzi się okres bezobjawowego nosicielstwa, który nieleczony może trwać od 1,5 roku do nawet 15 lat. W okresie bezobjawowym komórki immunologiczne są stopniowo wyniszczane przez wirusa. Nieświadomy nosiciel może w tym czasie zarażać inne osoby.

Po okresie bezobjawowym może rozwinąć się choroba AIDS (ang. aquired immunodeficiency syndrome – nabyty zespół niedoboru odporności). Ze względu na znaczne osłabienie układu odporności pacjent zaczyna chorować na zakażenia oportunistyczne, to znaczy patogeny, z którymi organizm zdrowego człowieka bez problemu by sobie poradził, u osób z AIDS powodują choroby, a nawet śmierć. Są to najczęściej półpasiec, kandydozy i inne grzybice, listerioza. Mogą pojawić się także nowotwory oportunistyczne.

Kto choruje?

HIV zebrał ogromne śmiertelne żniwo podczas epidemii w latach 90. ubiegłego wieku, zwłaszcza na terenie Stanów Zjednoczonych. Epidemia HIV pochłonęła już ponad 32 mln ofiar. Chociaż obecne terapie zmieniły AIDS w chorobę przewlekłą, to wciąż nie udało się opracować skutecznej szczepionki przeciwko HIV. Aż 38 milionów osób boryka się z HIV/AIDS.

W ubiegłym roku w Polsce pojawiło się 1341 nowych zakażeń HIV: wynika z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. Aż 80 proc. Polaków nie testuje się w kierunku zakażenia, bo uważa, że ten problem ich nie dotyczy.

źródła: www.nature.com, www.aids.gov.pl, Elżbieta Bąkowska, Dorota Rogowska‐Szadkowska, HIV, CD4, WIREMIA. Materiały informacyjne dla osób żyjących z HIV, Krajowe Centrum ds. AIDS Agenda Ministra Zdrowia.