Nie taka straszna toksyna botulinowa – czym jest botoks?

Toksyna botulinowa, potocznie nazywana botoksem, to jedna z najczęściej komentowanych substancji stosowanych w medycynie. Wokół niej narosło wiele mitów i szkodliwych stereotypów. Jak działa toksyna botulinowa i do czego jest wykorzystywana? Jak długo utrzymują się efekty jej podania? Jakie są skutki uboczne działania botoksu i ile kosztuje zabieg? 

Co to jest toksyna botulinowa? 

Toksyna botulinowa, czyli botulina, to neurotoksyna produkowana przez bakterie Clostridium botulinum. Określenie „botoks”, z którym jest kojarzona, pochodzi od nazwy jednego z preparatów zawierających toksynę botulinową. Warto jednak wiedzieć, że toksyna botulinowa typu A, dopuszczona przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków jako substancja do leczenia zmarszczek w okolicy twarzy, znajduje się także w innych preparatach, które w nazwie nie mają słowa „botox”. 

Jak działa toksyna botulinowa? 

Działanie toksyny botulinowej polega na porażeniu przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, co z kolei powoduje rozluźnienie mięśni. Jest to efekt pożądany zarówno w wielu problemach zdrowotnych, jak i w medycynie estetycznej – pomaga w wygładzeniu zmarszczek, modelowaniu konturu ust czy wysmukleniu żuchwy. 

Toksyna botulinowa w medycynie estetycznej  

Toksyna botulinowa w medycynie estetycznej najczęściej stosowana jest do niwelowania zmarszczek na czole – zmarszczek poziomych oraz lwiej zmarszczki, czyli pionowej bruzdy znajdującej się między brwiami. Stosuje się ją także do redukcji zmarszczek przy zewnętrznym kąciku oka czy zmarszczek na szyi. 

Należy podkreślić, że toksyna botulinowa nie jest wypełniaczem. Określenie „nabotoksowane usta” jest błędne, ponieważ do powiększania ust przede wszystkim służą wypełniacze. W celu poprawy wyglądu ust można wstrzyknąć botoks w okolicę górnej wargi (tzw. lip flip). W wyniku zabiegu warga zostaje delikatnie wywinięta, przez co optycznie wydaje się pełniejsza i większa, ale nie zwiększy swojej objętości. 

Toksyna botulinowa w medycynie 

Nie każdy wie, że toksyna botulinowa może być wykorzystywana nie tylko do zabiegów estetycznych, ale też leczniczych. Właściwości toksyny botulinowej wykorzystywane są w takich dziedzinach medycyny jak stomatologia, okulistyka, ortopedia, laryngologia czy neurologia. Botulina stosowana jest w leczeniu m.in. następujących przypadłości: 

• różne rodzaje bólu, w tym migrena; 
• bruksizm; 
• zez; 
• nadmierna potliwość; 
• mózgowe porażenie dziecięce; 
• nadmierne ślinienie; 
• spastyczność (przykurcze) kończyn górnych i dolnych u dorosłych; 
• połowiczy kurcz twarzy; 
• dystonie (ruchy mimowolne); 
• i wielu innych. 

Po jakim czasie widoczne są efekty działania toksyny botulinowej?  

W przeciwieństwie do innych preparatów stosowanych w medycynie estetycznej, np. wypełniaczy takich jak kwas hialuronowy, toksyna botulinowa nie działa natychmiast. Pierwsze zmiany widoczne są dopiero 5-7 dni po zabiegu, ale na pełny efekt trzeba poczekać od 2 do 6 tygodni. 

Botoks utrzymuje się w organizmie 3-6 miesięcy. Zaletą regularnego stosowania botoksu jest to, że z każdym zabiegiem mięśnie stają coraz słabsze, a rezultat jest dłużej widoczny. 

Przeciwwskazania do użycia toksyny botulinowej  

Toksyny botulinowej nie należy podawać w przypadkach niektórych chorób nerwowo-mięśniowych oraz chorób skóry – m.in. aktywnego trądziku i opryszczki. 

Z powodu braku informacji dotyczących stosowania toksyny botulinowej podczas ciąży i karmienia piersią odradza się wykonywanie zabiegów u takich pacjentek. 

Skutki uboczne podania toksyny botulinowej 

Decydując się na zabiegi z toksyną botulinową, należy mieć świadomość możliwych skutków ubocznych. Potencjalnych zagrożeń jest sporo, zwłaszcza kiedy zabieg wykonuje osoba bez właściwego doświadczenia i przeszkolenia. 

Niegroźne skutki uboczne, typowe dla innych zabiegów medycyny estetycznej, to zaczerwienie skóry, lekka opuchlizna i siniaki. Zwykle występują samoistnie po 24 godzinach. 

Przy podawaniu toksyny botulinowej na zmarszczki może wystąpić opadnięcie powiek i mięśni brwi.  Dzieje się tak w kilku przypadkach: 

• zbyt płytkiego podania preparatu; 
• zbyt głębokiego podania preparatu; 
• podania zbyt dużej ilości preparatu; 
• nieprzestrzegania zaleceń po zabiegowych (schylanie się czy uprawianie wysiłku fizycznego w dniu zabiegu). 

Prawdą jest, że zbyt częste wstrzykiwanie toksyny botulinowej może „uodpornić” organizm na tę substancję, przez co ta przestaje być skuteczna. Dlatego zabieg z toksyną botulinową można powtórzyć najwcześniej po 3 miesiącach. 

Iniekcja toksyny botulinowej może też wywołać reakcję alergiczną (w przypadku alergii na któryś składnik preparatu), a także – w rzadkich przypadkach – zagrażającą życiu reakcję anafilaktyczną. 

Cena za zabiegi z użyciem toksyny botulinowej  

Ceny za usuwanie zmarszczek botuliną zaczynają się od 450 zł. 

Bibliografia: 

1. Dołomisiewicz, D., Lipiec, M., Mielniczek, K., & Rzepakowska, A. (2022). Toksyna botulinowa–przegląd zastosowań w otorynolaryngologii. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 11(3), 30-38. 
2. Drożdżyńska, M., Sobieraj-Garbiak, I., Chlasta, A., & Jastrzębska, M. (2015). Toksyna botulinowa i jej zastosowanie w medycynie. Diagn. Lab, 51, 139-146. 
3. Przylipiak, A. (2014). Podstawy medycyny estetycznej. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Białystok.
4. Zbrojkiewicz, M., Lebiedowska, A., & Błońska-Fajfrowska, B. B. F. B. (2018). Toksyna botulinowa w medycynie i kosmetologii–dwustuletnia historia i nowe perspektywy. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72, 278-289.