Torbiel Tarlova – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie zmian na kręgosłupie

Torbiel Tarlova, określana też jako torbiel okołonerwowa lub torbiel okołokorzeniowa splotu krzyżowego, to rzadkie schorzenie kręgosłupa, polegające na tworzeniu się cyst wypełnionych płynem mózgowo-rdzeniowym. Choć najczęściej torbiel Tarlova nie daje objawów, przez co zwykle jest wykrywana przypadkowo, u niektórych osób wywołuje ból w okolicy kości ogonowej, skurcze mięśni czy parestezje. Jakie są przyczyny powstawania torbieli Tarlova?Jak diagnozuje się torbiel okołonerwową i na czym polega jej leczenie? Sprawdź!

Co to jest torbiel Tarlova?

Torbiel Tarlova (torbiel okołonerwowa, torbiel okołokorzeniowa splotu krzyżowego) to choroba układu nerwowego, w której powstają patologiczne przestrzenie wypełnione płynem mózgowo- rdzeniowym. Cysty mogą pojawić się w dowolnym miejscu kręgosłupa, ale najczęściej tworzą się wokół korzeni nerwów krzyżowych, na poziomie S1-S2. W odcinku szyjnym, piersiowym lub lędźwiowym torbiele Tarlova występują znacznie rzadziej. U niektórych pacjentów torbiele okołonerwowe pojawiają się jednocześnie w kilku odcinkach kręgosłupa. 

Torbiele okołonerwowe zaliczane są do chorób rzadkich. Częstość występowania torbieli okołonerwowych wynosi 1,5-4,6%, jednak wartości te mogą być zaniżone ze względu na bezobjawowy przebieg choroby. Torbiele okołokorzeniowe częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. 

Torbiel okołokorzeniowa splotu krzyżowego po raz pierwszy została wykryta w 1938 roku podczas sekcji zwłok. Odkrycia dokonał amerykański neurochirurg Isadore Tarlov. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 torbiel Tarlova oznaczana jest kodem G54. 8.

Torbiel Tarlova – przyczyny

Dokładna etiologia powstawania torbieli Tarlova nie została do końca poznana. Uważa się, że torbiele okołokorzeniowe mogą tworzyć się na skutek: 

• urazów mechanicznych, 
• zmian zwyrodnieniowych, 
• stanów zapalnych korzenia nerwowego, 
• dźwigania zbyt dużych ciężarów, 
• zastosowania przed zabiegami i operacjami znieczulenia zewnątrzoponowego, 
• trudnych porodów siłami natury, 
• czynników genetycznych. 

Torbiel Tarlova – objawy

W wielu przypadkach torbiel Tarlova jest bezobjawowa, dlatego sam pacjent nie zdaje sobie sprawy z jej występowania. Jednakże cysty mają zdolność do powiększania się i w konsekwencji naciskania lub uszkadzania korzeni nerwowe, co wiąże się z wystąpieniem zróżnicowanych objawów. Rodzaj objawów i stopień ich nasilenia zależy od lokalizacji zmiany oraz czynników osobniczych. 

Torbiel Tarlova to jedna z przyczyn bólu kości ogonowej. Przewlekły ból w tej okolicy może promieniować do pośladków i kończyn dolnych. Często nasila go siedzenie, stanie, chodzenie, a nawet kaszel czy kichanie. Ulgę przynosi natomiast leżenie. Do innych objawów torbieli okołokorzeniowych zalicza się: 

• skurcze mięśni; 
• osłabienie siły mięśniowej w kończynach górnych i dolnych; 
• parestezje w obrębie kończyn górnych i dolnych; 
• ból w górnej części pleców, szyi, ramionach, rękach; 
• problemy z trzymaniem moczu lub stolca; 
• uczucie parcia na mocz, 
• zaparcia; 
• rwę kulszową; 
• tkliwość lub bolesność w obszarze, w którym znajduje się torbiel; 
• zaburzenia równowagi; 
• bóle i zawroty głowy; 
• podwójne widzenie; 
• szumy uszne; 
• opadanie stopy; 
• zespół niespokojnych nóg; 
• zaburzenia seksualne, w tym zaburzenia erekcji u mężczyzn.

Torbiel Tarlova – diagnostyka

Rozpoznanie torbieli Tarlova stawia się na podstawie szczegółowej oceny klinicznej chorego, w tym wywiadu medycznego uwzględniającego występujące objawy oraz badania neurologicznego. Złotym standardem diagnostyki torbieli Tarlova jest rezonans magnetyczny (MRI). U osób, u których rezonans magnetyczny jest przeciwwskazany, przeprowadza się tomografię komputerową.  Aby wykluczyć inne torbiele, nie będące torbielami Tarlova, należy wykonać badanie histopatologiczne pobranego wycinka. Ze względu na podobieństwo objawów, torbiel Tarlova powinna być różnicowana z dyskopatią kręgosłupa, stenozą czy nowotworami.

Torbiel Tarlova – leczenie

Bezobjawowe torbiele należy okresowo monitorować, aby upewnić się, czy cysty nie powiększają swoich rozmiarów. 

Leczenie zachowawcze 

U osób z objawowymi torbielami okołonerwowymi stosuje się leczenie zachowawcze ukierunkowane na konkretne dolegliwości. Zastosowana terapia u niektórych osób może być skuteczna, u innych nie przynosić żadnych efektów, dlatego istotne jest zindywidualizowane leczenie. 

Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie takich leków, jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), opiaty, leki przeciwdepresyjne (amitryptylina) i leki przeciwdrgawkowe (pregabalina, gabapentyna). Dolegliwości bólowe można łagodzić zabiegami fizykoterapeutycznymi: prądami TENS, magnetoterapią, ultradźwiękami, termoterapią czy laseroterapią. Wskazana jest również kinezyterapia. Podczas rehabilitacji fizjoterapeuta dobiera pacjentowi rozluźniające i izometryczne ćwiczenia na ból kości ogonowej. Przeciwbólowo działają także masaże. 

Leczenie operacyjne

Gdy metody zachowawcze są nieskuteczne, zdiagnozowana torbiel ma duże rozmiary (średnica powyżej 1,5 cm) lub objawy neurologiczne są poważne, rozważa się leczenie operacyjne. Wśród możliwych metod leczenia wymienia się drenaż znajdującego się w torbieli płynu mózgowo-rdzeniowego oraz częściową lub całkowitą resekcję torbieli. Niestety operacyjne usunięcie torbieli niesie ze sobą duże ryzyko (w torbieli znajdują się włókna nerwowe), dlatego przeprowadzane jest stosunkowo rzadko. 

Źródła:

1. Magdalena Zagrodzka, Maciej Lichtarski. Torbiele okołokorzeniowe – niedoceniany problem w diagnostyce bólu pleców. Medycyna po Dyplomie, 01, 2016. 
2. Yizhe Lim, Wisam Selbi. Tarlov Cyst. StatPearls Publishing; 2022.