Trąbka Eustachiusza – funkcje, zapalenie i niedrożność

Trąbka Eustachiusza, inaczej nazywana trąbką słuchową, to przewód łączący ucho środkowe z częścią nosową gardła. Pełni istotną rolę w zachowaniu prawidłowej funkcji słuchu. Zapalenie trąbki słuchowej może prowadzić do niedrożności narządu i związanych z tym nieprzyjemnych objawów, m.in. uczucia zablokowania ucha i szumów usznych. Jak odetkać trąbkę Eustachiusza?

Co to jest trąbka Eustachiusza?

Trąbka Eustachiusza (trąbka słuchowa) jest narządem łączącym ucho środkowe z nosogardłem. Ma kształt przewodu o długości około 3,5 cm. W jej budowie wyróżnia się część kostną (1/3 kanału) oraz część chrzęstną (pozostałe 2/3 przewodu).

Trąbka słuchowa odpowiada przede wszystkim za wyrównywanie ciśnienia między uchem środkowym i środowiskiem zewnętrznym. Przez większość czasu pozostaje zamknięta. Wzrost ciśnienia, zachodzący m.in. w czasie ziewania, gryzienia, połykania i kichania powoduje skurcz dwóch mięśni (napinacza podniebienia miękkiego oraz dźwigacza podniebienia miękkiego), które otwierają wejście do przewodu.

Funkcje trąbki Eustachiusza

Trąbka Eustachiusza pełni istotne funkcje związane z działaniem ucha:

• reguluje ciśnienie między uchem środkowym i środowiskiem zewnętrznym,
• umożliwia usuwanie nadmiaru płynu i wydzieliny z ucha środkowego (w tym drenaż substancji, które mogą odpowiadać za powstawanie zapalenia),
• ochrania ucho środkowe przed głośnymi dźwiękami oraz innymi czynnikami szkodliwymi, takimi jak patogeny pochodzące z nosogardła.

Trąbka słuchowa jest delikatnym przewodem o niewielkiej średnicy, przez co łatwo może dochodzić do jej zatkania i związanej z tym dysfunkcji.

Zapalenie i niedrożność trąbki Eustachiusza

Niedrożność trąbki Eustachiusza jest częstą przypadłością, do której dochodzi zazwyczaj w przebiegu stanu zapalnego w okolicy przewodu. Możemy wyróżnić kilka najczęstszych sytuacji związanych z powstawaniem tego rodzaju zmian:

• narażenie na częste i/lub duże zmiany ciśnienia atmosferycznego,
• infekcje górnych dróg oddechowych,
• zapalenie zatok,
• reakcje alergiczne,
• choroba refluksowa przełyku,
• palenie papierosów.

Nacisk wywierany na powierzchnie błony śluzowej kanału na skutek powtarzających się manewrów wyrównywania ciśnienia atmosferycznego może prowadzić do miejscowego zapalenia trąbki Eustachiusza i obrzęku, który następnie powoduje problemy z otwarciem ujścia trąbki. Taki stan może powstać np. w wyniku nurkowania.

Podobny mechanizm (zapalenie trąbki słuchowej, obrzęk i wynikająca z niego niedrożność) odpowiada także za dysfunkcję narządu w pozostałych wymienionych wyżej przypadkach.

Objawy zapalenia i niedrożności trąbki Eustachiusza

Wśród objawów zapalenia i niedrożności trąbki słuchowej można wymienić:

• uczucie pełności lub zablokowania ucha,
• epizody odczuwania dyskomfortu lub bólu uszu,
• szumy uszne,
• osłabiony słuch,
• zmiana dźwięku własnego głosu,
• problemy z równowagą.

Trąbka Eustachiusza – jak odetkać?

Objawy niedrożności trąbki słuchowej są bardzo częste – mogą dotyczyć nawet jednego bądź dwóch proc. osób dorosłych. Zazwyczaj mają łagodny charakter i ustępują bez podejmowania żadnej interwencji. Istnieją jednak sposoby, które pomagają poradzić sobie z tym problemem.

Najprostsze metody na odetkanie trąbki Eustachiusza – połykanie lub ziewanie – tylko w części przypadków okazują się skuteczne. Jeśli nie działają, warto wypróbować sposoby polegające na zwiększeniu ciśnienia w jamie nosowo-gardłowej. Taki efekt da się uzyskać wydychając powietrze przy zatkanym nosie i zamkniętych ustach. Inną wersją tej metody jest wykorzystanie dostępnego w aptekach zestawu do wyrównywania ciśnienia w uchu środkowym.

Dłuższe utrzymywanie się objawów niedrożności trąbki słuchowej po zastosowaniu domowych sposobów może stanowić wskazanie do podjęcia bardziej zdecydowanego leczenia. Objawy niedrożności często mijają po usunięciu czynnika, który spowodował stan zapalny – zaburzenia w wielu przypadkach leczy się więc przyczynowo. Postępowanie przy zapaleniu trąbki Eustachiusza będzie się wtedy różniło w zależności od powodu wystąpienia dysfunkcji przewodu.

Trudniejsze, przewlekłe przypadki niedrożności trąbek słuchowych mogą wymagać przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego.

Jak długo trwa leczenie niedrożności trąbki Eustachiusza?

Okres leczenia niedrożnej trąbki Eustachiusza zależy od wielu czynników, w tym od przyczyny zatkania kanału, dostępnych opcji terapii oraz czasu jej podjęcia. Łagodne zmiany można wyeliminować w ciągu kilku godzin lub dni przy zastosowaniu prostych domowych sposobów. Czasami jednak problem ma charakter przewlekły i objawów nie udaje się usunąć nawet przez kilka miesięcy.

Powikłania niedrożności trąbki Eustachiusza

Wśród powikłań nieleczonej niedrożności trąbki Eustachiusza można wymienić:

• zapalenie ucha środkowego,
• uszkodzenie błony bębenkowej,
• ubytki słuchu.

Komplikacje związane z zatkaniem trąbek Eustachiusza dotyczą tylko niewielkiego odsetka pacjentów z tą przypadłością, jednak w przypadku długotrwałego występowania objawów lub ich dużego nasilenia warto skonsultować się z lekarzem laryngologiem.

Bibliografia:

1. S. Hamrang-Yousefi S., J. Ng, C. Andaloro, Eustachian Tube Dysfunction, StatPearls, 2021 r.
2. A. Llewellyn, G. Norman, M. Harden i in., Interventions for adult Eustachian tube dysfunction: a systematic review, Health Technology Assessment, 2014 r.