Jak leczyć trądzik hormonalny i jakie są jego objawy?

Trądzik hormonalny, inaczej trądzik androgenny, trądzik dorosłych lub trądzik późny, to choroba skóry występująca po 25. roku życia. Główną przyczyną dolegliwości są zaburzenia w funkcjonowaniu układu hormonalnego, które wpływają na pracę gruczołów łojowych. Jak wygląda trądzik hormonalny? Jak go leczyć? Czy dieta i stosowanie suplementów diety może złagodzić problem? 

Czym jest trądzik hormonalny? 

Trądzik pospolity, do którego zalicza się trądzik hormonalny, powstaje w wyniku nieprawidłowego funkcjonowania gruczołów łojowych. Zbyt duża aktywność gruczołów prowadzi do wydzielania nadmiernej ilości łoju (sebum), który zatyka ujścia gruczołów (pory) i stanowi pożywkę dla bakterii. W konsekwencji dochodzi do powstania na skórze zmian takich jak zaskórniki, grudki czy krosty. 

Na funkcjonowanie gruczołów łojowych znaczny wpływ mają androgeny: testosteron, DHEA-S i DHT, czyli męskie hormony płciowe. To przede wszystkim te hormony wpływają na powstanie trądziku hormonalnego. 

Drugim hormonem, który ma znaczny wpływ na tę dermatozę, jest estrogen, a dokładniej – jego zbyt niski poziom.

Trądzik hormonalny u kobiet 

Trądzik hormonalny u kobiet, który jest wywołany rozregulowaniem gospodarki androgenowej, może występować także z innymi dolegliwościami związanymi z androgenizmem. Należą do nich: 

• nieregularne miesiączki; 
• otyłość brzuszna; 
• hirsutyzm; 
• obniżone libido; 
• obniżony ton głosu; 
• łysienie androgenowe;
• PCOS. 

W przypadku, kiedy chorobie towarzyszą powyższe problemy, wprowadza się leczenie hormonalne. 

Trądzik hormonalny a trądzik młodzieńczy 

Trądzik hormonalny to obok trądziku młodzieńczego odmiana trądziku pospolitego. O ile jednak trądzik młodzieńczy dotyczy adolescentów w wieku 12-20 lat, o tyle ten pierwszy to problem występujący u osób po 25 r. ż., coraz częściej po 30-stce czy po 40 r. ż. Trądzik hormonalny bywa określana jako choroba cywilizacyjna i występuje przede wszystkim w populacji rozwiniętych rejonów świata. 

Różnica w trądziku hormonalnym i trądziku młodzieńczym tkwi także w umiejscowieniu zmian. W tym drugim – wykwity skórne pojawiają się głównie w strefie T (broda, nos, czoło), zaś w pierwszym – w strefie U obejmującej dolną część twarzy: brodę i żuchwę.

Przyczyny trądziku hormonalnego 

Poza zaburzeniami w układzie hormonalnym trądzik androgenny mogą wywołać takie czynniki jak: 

• uwarunkowania genetyczne; 
• kolonizacja bakteryjna mikrozaskórników bakteriami beztlenowymi; 
• przewlekły stres (zwiększona produkcja kortyzolu); 
• zanieczyszczenie środowiska; 
• stosowanie używek; 
• niewłaściwa pielęgnacja skóry; 
• niewłaściwa dieta.

Jakie badania hormonalne wykonać pod kątem trądziku hormonalnego? 

Przed wdrożeniem leczenia konieczne jest wykonanie odpowiednich badań. Skierowanie na badania trądziku hormonalnego może dać lekarz dermatolog lub endokrynolog. Procedura polega na pobraniu krwi i sprawdzeniu poziomu niektórych z następujących parametrów: 

• estradiol 
• prolaktyna 
• DHEA-SO4 
• SHBG 
• LH/FSH 
• testosteron wolny (FTST) 
• 17-hydroksyprogesteron 
• insulina 

Badania na trądzik hormonalny u kobiet najlepiej wykonywać poza okresem owulacyjnym – w trakcie miesiączki. Koszt za pakiet badań hormonalnych wykonanych prywatnie to ok. 250 zł.

Leczenie trądziku hormonalnego 

Leczenie trądziku hormonalnego jest długie (kilkumiesięczne) i złożone. Zazwyczaj łączy się kilka metod leczenia – leczenie doustne i leczenie miejscowe w postaci maści. 

Trądzik hormonalny – leczenie doustne 

Doustne leki na trądzik to przede wszystkim te zawierające izotretynoinę, czyli jeden z retinoidów, pochodnych witaminy A. Są to bardzo silnie działające leki, dlatego należy stosować je wyłącznie pod ścisłym nadzorem lekarza. W przypadku kobiet wskazane jest także stosowane doustnej antykoncepcji hormonalnej, ponieważ izotretynoina wykazuje silne działanie teratogenne. Lek ten ma też wiele skutków ubocznych. 

Trądzik hormonalny – leczenie miejscowe 

Leki stosowane miejscowo na trądzik hormonalny dostępne są w postaci maści i kremów. Niektóre z nich dostępne są bez recepty, jak preparaty zawierające nadtlenek benzoilu albo retinol. Na receptę przepisywane są głównie maści z antybiotykiem. 

Trądzik hormonalny – leczenie hormonalne 

W określonych przypadkach lekarz może zlecić leczenie hormonalne. Na decyzję o wdrożeniu leczenia hormonalnego wpływają następujące czynniki: 

• oporność na standardowe metody leczenia; 
• hirsutyzm; 
• nieregularne miesiączki. 

Tabletki hormonalne na trądzik zawierają androgeny oraz hormony blokujące produkcję androgenów.  W leczeniu trądziku androgennego wykorzystuje się niektóre środki antykoncepcyjne. Korzystny wpływ na skórę ma dwuskładnikowa, estrogenowo-progestagenowa tabletka antykoncepcyjna.

Jak pozbyć się trądziku hormonalnego? Domowe sposoby 

Niektóre preparaty wspomagające walkę z trądzikiem hormonalnym dostępne są w aptekach bez recepty. Tabletki na trądzik hormonalny bez recepty to nie tabletki hormonalne, a suplementy diety. Zawierają one: 

• wyciągi z ziół takich jak fiołek trójbarwny, bratek, pokrzywa, skrzyp polny, korzeń mniszka lekarskiego; 
• minerały (cynk, selen); 
• witaminy A, C, E, B6; 
• biotynę.

Trądzik hormonalny – co jeść? 

Znaczny wpływ na rozwój zmian w przebiegu trądziku ma stosowana dieta. Osoby borykające się z tą trudnością powinny spożywać produkty bogate w następujące składniki: 

• witaminę A, E, C, B6; 
• cynk; 
• selen. 

Przy trądziku hormonalnym warto wyeliminować z diety: 

• produkty wysoko przetworzone; 
• ostre przyprawy; 
• fast foody; 
• potrawy z wysokim indeksem glikemicznym. 

Trądzik zaostrza także spożywanie nabiału i węglowodanów prostych. Aby osiągnąć lepszą skuteczność leczenia trądziku, należy ograniczyć spożycie mleka, produktów tłustych i słodkich, w tym napojów słodzonych. Udowodniono, że zarówno spożycie mleka, jak i wysoka produkcja insuliny, zwiększają wydzielanie łoju, co wpływa na zaostrzenie zmian trądzikowych. 

Bibliografia:

1. Chałubek A., Faruga-Lewicka W., Kardas M., Rola stresu, rytmu okołodobowego oraz zmian hormonalnych w trądziku późnym, Aesthethic Cosmetology and Medicine 2022, 11(4): 131-136. 
2. Poręba R., Dębski R., Kotarski J., Paszkowski T., Pertyński T., Stachowiak G., Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Kompleksowa terapia hormonalna u kobiet z trądzikiem – 2011, Ginekologia Polska 2012, 83: 229–232. 
3. Załęska I., Wilkus K., Kuros F., Nowoczesne terapie w leczeniu trądziku późnego wykorzystywane w kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna 2017,6(5): 459-462. 
4. https://www.factsandreasons.com/pl/czy-istnieje-zwiazek-miedzy-tradzikiem-a-dieta/ [dostęp: 19.03.2024].