Transferyna – czym jest, jakie są jej funkcje, jak wyglądają normy w badaniach?

Transferyna to białko, które zaangażowane jest w transport żelaza we krwi. Pierwiastek ten jest transportowany z komórek błony śluzowej jelit do miejsca jego zużycia, czyli szpiku kostnego.

Transferyna to białkowa cząsteczka, której produkcja zależna jest od obecności żelaza. Zależność między nimi jest odwrotnie proporcjonalna, co oznacza, że im mniejsze zapasy żelaza, tym więcej transferyny jest produkowane. Ponadto transferyna po związaniu z żelazem zapobiega jego wydalaniu przez nerki. Odbywa się to poprzez uniemożliwienie filtracji przez kłębuszki nerkowe. Jedna cząsteczka transferyny jest zdolna do przenoszenia jednocześnie dwóch atomów żelaza. Transferynę koduje ludzki gen TF.

Czym jest transferyna?

Prawidłowe stężenie transferyny wynosi 25–50 µmol/l. W badaniach diagnostycznych ponadto oznacza się wysycenie transferyny, które normalnie wynosi od 15% do 45%. Można również oznaczyć całkowitą zdolność wiązania żelaza (ang. total iron binding capacity, TIBC), która wynosi odpowiednio 40–80 µmol/l (223–446 µg/dl) u kobiet i 45–70 µmol/l (251–391 µg/dl) u mężczyzn.

Żelazo jest niezwykle ważnym pierwiastkiem odpowiedzialnym za produkowanie erytrocytów (czyli czerwonych krwinek) w szpiku kostnym. Odpowiedni poziom żelaza w surowicy krwi wpływa również na zdolność wchłaniania w jelitach. Transferyna i ferrytyna są białkami, które ściśle kontrolują poziom żelaza. Transferyna odpowiedzialna jest za jego transport, a ferrytyna – za magazynowanie w wątrobie. Innymi słowy, transferyna transportuje żelazo w miejsca zwiększonego na nie zapotrzebowania, a tam magazynowane jest przez ferrytynę. W przeciwieństwie do transferyny, zależność między ferrytyną a żelazem jest wprost proporcjonalna. Oznacza to, że im wyższy poziom żelaza, tym większy także ferrytyny.

Badania transferyny – wskazania

Zarówno stężenie, jak i wysycenie transferyny są rutynowo wykonywane w przypadku podejrzenia niedokrwistości. Ma to miejsce zazwyczaj przy przedawkowaniu suplementów diety, zwłaszcza u dzieci. Zaburzenia metabolizmu żelaza są kolejnymi wskazaniami do zbadania poziomu transferyny. Podobnie jak zatrucie metalami.

Norma transferyny jest zbliżona dla mężczyzn i kobiet. Wynosi ona 25–50 µmol/l czyli 2–4 g/l.

Nadmiar transferyny i niedobór żelaza są jednym z czynników wskazujących na występowanie niedokrwistości. Saturacja transferyny jest znacznie wyższa, gdy dochodzi do przeładowania żelazem. Podwyższona transferyna wraz obniżonym poziomem żelaza mogą także świadczyć o niedożywieniu, stanie zapalnym lub ogólnoustrojowym zakażeniu. Kontrola stężenia transferyny prowadzona jest również jako diagnostyka dodatkowa w celu poszukiwania innych chorób współwystępujących, które w przebiegu cechują się niedoborem żelaza. Objawami mogącymi wzbudzić niepokój są: łamliwość paznokci, wypadanie włosów, zawroty głowy, omdlenia, bladość skóry, senność, suchość skóry i błon śluzowych, przyspieszona praca serca (tachykardia), nerwowość, ciągłe uczucie zmęczenia i rozdrażnienia, problemy ze skupieniem uwagi i zmiany na błonie śluzowej języka i gardła.

Wysokie wartości transferyny mogą świadczyć ponadto o przyjmowaniu środków hormonalnych (w tym antykoncepcji) i 3. trymestrze ciąży. Na niedobór transferyny z kolei wskazywać mogą ostre stany zapalne, schorzenia wątroby i nerek, zespół nerczycowy, nowotwór, oparzenia, a także hipochromiczne niedokrwistości mikrocytowe.

Jak wygląda badanie?

Krew, będąca materiałem biologicznym do badań, pobierana jest z żyły łokciowej. Osoba przystępująca do pobrania krwi nie musi być na czczo, aczkolwiek jest to zalecane. Ponadto nie wymaga się od niej żadnych specjalnych przygotowań. Ważne jest jednak to, aby na około 12 godzin przed pobraniem krwi nie przyjmować suplementów diety z dodatkiem żelaza. Z badaniem stężenia i wysycenia transferyny nie wiążą się żadne skutki uboczne i powikłania jak te pojawiające się przy pobraniu krwi – siniak w miejscu pobrania krwi, zaczerwienienie, delikatna bolesność w miejscu nakłucia. Pobrany materiał biologiczny jest następnie wysyłany do laboratorium lub analizowany na miejscu, w zależności od wyposażenia placówki.

Cena badania uzależniona jest od placówki, w której się je wykonuje. Średni koszt to około 30 złotych. Czas oczekiwania na wyniki badań to zwykle 1 dzień roboczy. Wyniki powinny zawierać również wartości referencyjne stosowane w laboratorium, w którym wykonywano badania. Średnie normy TIBC dla kobiet wynoszą 223–446 µg/dl, a dla mężczyzn 251–391 µg/dl.