Trzepotanie przedsionków – przyczyny, objawy i leczenie

Trzepotanie przedsionków AFI to jedna z postaci arytmii serca. Charakteryzuje się występowaniem szybkiego, zorganizowanego rytmu przedsionków o częstości 250-350/min. Najważniejsze przyczyny trzepotania przedsionków to nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zapalenie mięśnia sercowego oraz nadczynność tarczycy. Trzepotanie przedsionków serca objawia się przede wszystkim osłabieniem i dusznościami, kołataniem serca, a także bólem w klatce piersiowej. Jak leczyć trzepotanie przedsionków?

Co to jest trzepotanie przedsionków?

Praca serca składa się rytmicznie występujących skurczów przedsionków, a następnie komór. Podczas skurczu przedsionków dochodzi do wypełnienia krwią komór serca. Z kolei skurczowi komór serca towarzyszy przepompowanie krwi z komór do aorty oraz tętnicy płucnej. Praca przedsionków i komór serca jest tak zsynchronizowana, aby umożliwić płynne tłoczenie krwi.

Prawidłowa częstotliwość skurczów przedsionkowych to około 72 na minutę. W przebiegu trzepotania przedsionków częstotliwość skurczowa jest znacznie wyższa i sięga nawet 250 – 350 na minutę. Czym się różni migotanie od trzepotania przedsionków? W przebiegu migotania występują jeszcze szybsze skurcze mięśnia serca, których częstotliwość to od 350 do nawet 700 na minutę. Oznacza to, że podczas migotania przedsionków praca mięśnia sercowego jest niemal dwukrotnie szybsza. Ale to nie jedyna różnica – podczas migotania przedsionków skurcze są tak szybkie, że przedsionek prawie w ogóle się nie kurczy. A to oznacza mniej efektywną pracę serca.

Migotanie i trzepotanie przedsionków – przyczyny

Najczęstszą przyczyna trzepotania przedsionków jest współistniejąca choroba serca. Zazwyczaj trzepotania przedsionków doświadczają osoby cierpiące na:

• chorobę niedokrwienną serca,
• nadciśnienie tętnicze krwi,
• wady zastawek serca,
• stany zapalne mięśnia sercowego,
• dysfunkcje węzła zatokowego,
• świeży zawał serca.

Przyczyną trzepotania przedsionków może być także operacja serca, nadczynność tarczycy, a także przewlekłe choroby płuc.

Migotanie przedsionków towarzyszy chorobom serca, a także takim chorobom ogólnoustrojowym jak sarkoidoza, hemochromatoza, skrobiawica. Kolejne istotne czynniki ryzyka to nadużywanie alkoholu, dopalaczy, kofeiny czy niektórych leków.

Objawy migotania i trzepotania przedsionków

Migotanie i trzepotanie przedsionków serca zazwyczaj ma charakter napadowy, znacznie rzadziej przyjmuje postać utrwaloną. Trzepotanie przedsionków zazwyczaj występuje okresowo; gdy powodem trzepotania jest współistnienie innej choroby, objawy ustępują po jej wyleczeniu. W przypadku migotania przedsionków wyróżnić można następujące postacie tego zaburzenia:

• napadowe migotanie przedsionków, które pojawia się samoistnie i ustępuje w przeciągu siedmiu dni,
• przetrwałe migotanie przedsionków, utrzymujące się powyżej siedmiu dni,
• przetrwałe długo trwające migotanie przedsionków, utrzymujące się przez co najmniej rok,
• utrwalone migotanie przedsionków, które nie ustępuje po kardiowersji.

Objawy trzepotania przedsionków zależą od stopnia zaawansowania zaburzenia i mogą przyjmować postać duszności, kołatania serca, bólu w klatce piersiowej. Objawom tym często towarzyszy osłabienie, może dojść do utraty przytomności.

Czy trzepotanie przedsionków jest niebezpieczne?

Konsekwencją trzepotania przedsionków może być rozwój niewydolności serca. Jest to implikacja okresowego występowania wzmożonej pracy mięśnia sercowego i jego przeciążenia. Natomiast powikłania migotania przedsionków mogą być jeszcze poważniejsze. Efektem zalegania krwi w jamach serca może dojść do powstania skrzeplin. Drogą naczyń krwionośnych mogą one dotrzeć do mózgu, prowadząc do rozwoju udaru.

Diagnostyka trzepotania i migotania przedsionków

W celu rozpoznania trzepotania przedsionków można wykonać kilka badań diagnostycznych. Podstawową procedurą diagnostyczną jest badanie elektrokardiograficzne, w którym podczas trzepotania przedsionków można stwierdzić obecność licznych załamków P, związanych z nasiloną aktywnością przedsionków. Jednocześnie obecne są rzadsze zespoły QRS, których częstość odzwierciedla aktywność komór serca. Poza EKG, można wykonać echo serca, a także holterowskie badanie serca trwające co najmniej jedną dobę.

Jak leczyć trzepotanie przedsionków?

W przypadkach, gdy trzepotanie przedsionków prowadzi do niestabilności hemodynamicznej lub wstrząsu, konieczne jest zastosowanie kardiowersji elektrycznej. Pacjent podłączany jest do aparatury EKG i poddawany krótkotrwałemu znieczuleniu ogólnemu, po czym do klatki piersiowej pacjenta przykłada się elektrody wyzwalające impuls elektryczny, który przywraca prawidłową pracę serca. Niekiedy kardiowersja elektryczna wykonywana jest także w trybie planowym.

Kolejną metodą leczenia trzepotania przedsionków jest ablacja. Jest to zabieg polegający na usunięciu ognisk nadmiernej aktywności elektrycznej mięśnia sercowego. Pacjent jest poddawany znieczuleniu miejscowemu, po czym przez naczynie krwionośne uda, szyi lub podobojczykowe wprowadzana jest cienka rurka z elektrodą. Dzięki obecności elektrody możliwe jest wywołanie efektu termicznego – tkanka mięśnia sercowego jest podgrzewana do 50-60 stopni, co powoduje zniszczenie ognisk wywołujących arytmię. Zabieg trwa od kilkudziesięciu minut do kilku godzin – zależy to od wielkości obszaru mięśnia sercowego poddawanego ablacji.

Farmakoterapia może być stosowana u pacjentów z trzepotaniem przedsionków. Jakie leki są przepisywane? Zazwyczaj są to takie leki antyarytmiczne jak beta – blokery, amiodaron czy blokery kanału wapniowego. W ramach profilaktyki przeciwzakrzepowej stosowane są leki zmniejszające krzepliwość krwi. 

Bibliografia:

1. Żuchowski B., Guzik P., Podstawy elektrofizjologii serca – trzepotanie przedsionków; Anestezjologia i Ratownictwo, 2011.