Twoja przyjaciółka właśnie przyznała się, że ma cukrzycę? Oto, co możesz zrobić

14 listopada to Światowy Dzień Cukrzycy. Gdy kilka lat temu przyznałam się bliskim do tego, że mam cukrzycę, wielu z nich nie wiedziało, jak się zachować. Zwracali mi uwagę, gdy jadłam coś słodkiego, a gdy ziewałam – pytali, czy na pewno nie spadł mi cukier. To bardziej irytowało niż pomagało. Nie tędy droga! Przyjaciółka powiedziała ci, że jest diabetyczką? Wraz z ekspertem, lek. Maciejem Kamińskim, diabetologiem, wyjaśniamy, w jaki sposób możesz jej pomóc.

Jeśli ma cukrzycę typu 1

Cukrzyca typu 1 jest jedną z chorób autoimmunologicznych, która sprowadza się do całkowitego zniszczenia trzustki przez własny organizm. Powoduje to konieczność podawania insuliny od momentu rozpoznania do końca życia (lub do momentu wynalezienia innego sposobu leczenia – trwają np. intensywne prace nad sztuczną trzustką).

Choroba dotyczy przede wszystkim dzieci i nastolatków, ale zdarzają się też dorośli – z typową postacią cukrzycy t.1 lub typem LADA, czyli cukrzycą, w której uszkodzenie trzustki postępuje bardzo długo (nawet latami), co wymaga stosowania insuliny, ale w początkowym okresie w małych dawkach.

W chwili obecnej istnieje bardzo dużo systemów wspomagających leczenie cukrzycy, począwszy od systemów ciągłego monitorowania glikemii (CGM), kończąc na pompach insulinowych, niektórych coraz bardziej autonomicznych (np. samodzielnie podejmujących decyzję o zatrzymaniu, przy ryzyku spadku cukru) – wyjaśnia lek. med. Maciej Kamiński, diabetolog.

Co możesz zrobić?

Zdarza się, że dorośli pacjenci z cukrzycą typu 1 zaniedbują lub wręcz wypierają chorobę, co powoduje, że nie zawsze mają idealne wyrównanie cukrów. Zapytaj przyjaciółki, czy jest pod opieką diabetologa i czy ten przekazuje jej bieżące informacje o medycznych nowinkach.

Np. o nowych systemach monitorowania glukozy z przekazywaniem danych do komórki. Już same regularne kontrole u diabetologa powinny stymulować przyjaciółkę do częstszych pomiarów cukru, a przez to – do lepszej kontroli.

I pamiętaj, dobrze wyrównana cukrzyca typu 1 pozwala na normalne życie. Nie jest także przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę czy do uprawiania sportów. Możecie robić wszystko… oczywiście pod warunkiem ciągłego kontrolowania poziomu glukozy we krwi. 

Jeśli ma cukrzycę typu 2

 Twoja przyjaciółka zmaga się z cukrzycą typu 2? Powinnaś wiedzieć , że ten typ, jak każdy inny, również charakteryzuje się wysokimi stężeniami cukru w organizmie. Mogą objawiać się one osłabieniem, sennością, nadmiernym pragnieniem, częstym oddawaniem moczu czy niekontrolowaną utratą masy ciała.

Osoba z cukrzycą typu 2 powinna regularnie kontrolować swoje cukry. Ideałem (do którego należy dążyć, co jednak nie zawsze się udaje) jest poziom poniżej 110 mg/dl na czczo i poniżej 140 mg/dl dwie godziny po posiłkach.

Przeraża cię myśl o tym, że ty też możesz mieć cukrzycę? Raz do roku wykonaj badanie cukru na czczo. Poziom powyżej 99 mg/dl (5.5 mmol/l) nakazuje poszerzenie diagnostyki.

Co możesz zrobić?

Podstawowym sposobem leczenia jest ruch. Zabierz przyjaciółkę na spacer, rower czy basen. Godzina aktywności fizycznej dziennie pozwoli na spadek poziom cukru we krwi.

Co jeszcze? Osoby z cukrzycą typu 2 muszą jeść – mało i często, niezależnie od pory dnia czy miejsca. Dla diabetyków najlepsze są produkty o niskim indeksie glikemicznym, które nie podnoszą poziomu cukru we krwi. Zrób przyjaciółce coś zdrowego do jedzenia. Na pewno będzie ci wdzięczna!

Osobom z cukrzycą typu 2 lekarze podają metforminę – jako lek bazowy często wystarczający do utrzymania prawidłowych wartości. Następnie, jeżeli trzeba, dorzucamy kolejne leki doustne. W ostateczności, przy braku prawidłowego wyrównania, dodajemy insulinę. Wtedy to już tylko kwestia dawki insuliny i ilości wstrzyknięć, by zoptymalizować poziom glukozy we krwi. Pacjentka z rozpoznaną cukrzycą, ale jednocześnie prawidłowo wyrównaną, nie powinna mieć żadnych powikłań, a długość i jakość życia będzie podobna do osoby bez cukrzycy – dodaje lek.  Kamiński.

Gdy ma cukrzycę ciążową

Według różnych statystyk, u 8-10 proc. kobiet w ciąży pojawia się cukrzyca ciążowa.

I to najczęściej po 24 tygodniu, dlatego miedzy 24-28 tygodniem trzeba zrobić krzywą obciążenia glukozą. W wyjątkowych przypadkach krzywą wykonuje się też na początku ciąży – o tym decyduje diabetolog bądź ginekolog. Z czego wynika cukrzyca ciążowa? Przede wszystkim z burzy hormonalnej pojawiającej się w czasie ciąży. Ryzyko jest zwiększone w przypadku kobiet otyłych, wieloródek, w starszym wieku, z obciążającym wywiadem (np. wcześniejsze poronienia). Najczęstszym powikłaniem jest zbyt duża masa urodzeniowa dziecka (tzw. makrosomia) – wyjaśnia diabetolog.

Właśnie dlatego kobieta z cukrzycą ciążową powinna regularnie kontrolować glikemię –  na czczo i godzinę po głównych posiłkach. Jeżeli nie przekroczy docelowych wartości (według wytycznych z 2019 roku jest to 90 na czczo, 140 po posiłkach), ryzyko jakichkolwiek powikłań jest niewielkie.

Co możesz zrobić?

Podstawowym i bardzo skutecznym sposobem leczenia cukrzycy ciążowej jest odpowiednia dieta. Mowa tutaj o małych, ale częstych posiłkach oraz o produktach o niskim indeksie glikemicznym.

Cukrzyca ciążowa często pojawia się, gdy kobieta wcześniej już rodziła. Może więc raz na jakiś czas zajmij się starszymi dziećmi koleżanki, by mogła odpocząć?

W niektórych przypadkach podczas ciąży kobieta musi przyjmować małe dawki insuliny. Początkowo może być to uporczywe. Możesz pomóc. Rozmawiaj z koleżanką, wspieraj ją w złych momentach, mów, że to minie. W końcu cukrzyca ciążowa znika w dniu porodu. Praktycznie zawsze, w przypadku typowej cukrzycy ciążowej, w dniu porodu odstawiamy insulinę.