Tyroksyna (T4). Hormon tarczycy ważny dla diagnostyki schorzeń gruczołu

Tyroksyna (T4) jest jednym z głównych hormonów wydzielanych przez tarczycę. W diagnostyce często przeprowadza się rutynowe badanie stężenia tego związku we krwi, aby wykryć nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołu.

Co to jest tyroksyna (T4)?

Tyroksyna (T4) jest głównym hormonem wydzielanym do krwiobiegu przez tarczycę. Przez gruczoł wytwarzana jest jedynie forma nieaktywna. Większość jest przekształcana do formy aktywnej zwanej trójjodotyroniną (T3) przez narządy takie jak wątroba i nerki. Hormony tarczycy odgrywają istotną rolę w regulacji tempa metabolizmu, funkcji serca i układu pokarmowego, kontroli mięśni, rozwoju mózgu oraz kości.

Tyroksyna. Funkcje hormonu

Tyroksyna w pierwszej kolejności odpowiada za uwalnianie energii w organizmie, inicjuje procesy utleniania. Poza tym reguluje tempo, a także intensywność procesów metabolicznych, zarówno związanych ze spalaniem czy rozpadem tłuszczy, jak i ustalaniem rytmu tętna. Poza tym:

• reguluje pracę mięśnia sercowego,
• wpływa na pracę układu mięśniowego,
• pośrednio odpowiada za zdrowie kości, trawienie oraz mózg.

Co wytwarza tyroksynę? Proces sprzężenia zwrotnego

Produkcja i uwalnianie tyroksyny są kontrolowane przez system pętli sprzężenia zwrotnego, który obejmuje podwzgórze w mózgu oraz przysadkę mózgową i tarczycę. Działa kaskadowo, a więc do produkcji związku nie dojdzie, jeżeli danego procesu nie aktywuje inny związek.

Wraz ze wzrostem poziomu hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny), zatrzymuje się uwalnianie zarówno hormonu kontrolującego tyreotropinę, jak i hormonu tyreotropowego. System ten pozwala organizmowi na utrzymanie stałego poziomu hormonów tarczycy w organizmie.

Wysoki wynik T4. Hormon poza ustaloną normą

Uwalnianie zbyt dużej ilości tyroksyny we krwi nazywane jest tyreotoksykozą. Może to być spowodowane nadczynnością tarczycy, jak w chorobie Gravesa-Basedowa czy zapaleniu tarczycy. Duże ilości T4, T3 lub obu mogą powodować nadmiernie wysokie tempo metabolizmu. Nazywa się to stanem hipermetabolicznym. Niektóre z objawów nadczynności tarczycy to:

• nerwowość,
• drażliwość,
• wzmożone pocenie się,
• drżenie rąk,
• niepokój,
• trudności w zasypianiu,
• cienkie, kruche włosy,
• osłabienie mięśni.

Chory chudnie pomimo dobrego apetytu. U kobiet krwawienie miesiączkowe może być skąpe, a miesiączki zaczynają występować rzadziej. Ponieważ nadczynność tarczycy zwiększa metabolizm, wielu pacjentów ma początkowo dużo energii.

W chorobie Gravesa-Basedowa, która jest najczęstszą postacią nadczynności tarczycy, oczy mogą wyglądać na powiększone i wytrzeszczone, ponieważ górne powieki są nienaturalnie uniesione. Niektórzy chorzy mają też obrzęk przedniej części szyi spowodowany powiększeniem tarczycy (wole).

Niski poziom T4. Przyczyny i objawy

Niski poziom T4 może się wiązać z osoby z niedoczynnością tarczycy To stan, kiedy gruczoł nie produkuje wystarczającej ilości tyroksyny niezbędnej m.in. dla rozwoju fizycznego i umysłowego. Dlatego nieleczona przypadłość w dzieciństwie może powodować upośledzenie umysłowe i spowolnienie wzrostu. Z kolei niedoczynność tarczycy u dorosłych powoduje spowolnienie metabolizmu. Może powodować takie objawy jak:

• zmęczenie,
• nietolerancja niskich temperatur,
• niskie tętno,
• przyrost masy ciała,
• zmniejszony apetyt,
• osłabienie pamięci,
• depresja,
• sztywność mięśni,
• zmniejszona płodność.

Czym jest wolna tyroksyna? Test FT4

Test TF4 sprawdzający obecność wolnej tyroksyny służy do oceny czynności gruczołu i diagnozowania chorób, w tym nadczynności i niedoczynności tarczycy.

Czym jest lewotyroksyna (l-tyroksyna), czyli tyroksyna lek?

L-tyroksyna bez recepty nie jest dostępna. Lewotyroksynę może wypisać jedynie lekarz, endokrynolog. Występuje w postaci tabletek lub kapsułek przyjmowanych doustnie i należy do klasy leków hormonalnych. Działa, dostarczając organizmowi hormon, który tarczyca wytwarzałaby, gdyby funkcjonowała normalnie. Preparat jest stosowany głównie w leczeniu niedoczynności tarczycy.

Bibliografia:

1. Ehrenkranz J., Thyroid function testing, BMJ Best Practice 2024.
2. https://medlineplus.gov/lab-tests/thyroxine-t4-test/ [dostęp 14.10.2024].
3. Shahid M. A., Ashraf M. A., Sharma S., Physiology, Thyroid Hormone, StatPearls 2023.
4. UCLA Health, Endocrine Surgery, T4 (thyroxine) Blood Test [dostęp 14.10.2024].

Aktualizacja treści: inż. Agata Domagała