Uczeń z zespołem Aspergera. Czy wymaga szczególnej uwagi?

Uczeń z zespołem Aspergera ma pewne ograniczenia wynikające z zaburzeń w obrębie rozwoju umysłowego, dlatego wymaga indywidualnego podejścia ze strony nauczycieli. Aby wspomóc dziecko w edukacji szkolnej, pedagodzy powinni dostosować wymagania i wiedzieć, jak współpracować z małym pacjentem, aby mógł osiągnąć lepsze umiejętności i rozwinąć kompetencje. 

Czym jest zespół Aspergera i jak wpływa na funkcjonowanie dziecka w szkole?

Zespół Aspergera (ZA) to zaburzenie ogólnorozwojowe ze spektrum autyzmu. Powstaje na podłożu neurologicznym, a jego pierwsze objawy mogą zostać dostrzeżone już u dzieci powyżej 3. roku życia. Przyczyny rozwoju ZA nie zostały do końca zbadane, choć wiadomo, że do jego rozwoju predysponują czynniki genetyczne i środowiskowe. Badania sugerują, że wystąpienie zespołu Aspergera może mieć związek z komplikacjami okołoporodowymi, w tym urazami powstałymi podczas porodu czy niedotlenieniem płodu. 

Dzieci z zespołem Aspergera mają mniejsze umiejętności społeczne, wykazują trudności w komunikacji oraz są nadwrażliwe emocjonalnie. ZA manifestuje się także w ich specyficznym zachowaniu i wybiórczych zainteresowaniach skierowanych przede wszystkim na ulubione tematy. Problemy w sferze nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, trudności językowe, brak empatii oraz słaba koordynacja ruchowa sprawiają, że dzieci z zespołem Aspergera mierzą się z wieloma problemami w szkole i w domu. 

Dostosowanie wymagań do ucznia z zespołem Aspergera 

Dzieci z zespołem Aspergera mogą bardzo dobrze radzić sobie z przyswajaniem wiedzy oraz być szczególnie uzdolnione w niektórych dziedzinach, a jednocześnie słabo odnajdywać się w innych aspektach życia. Nauczyciele powinni skupić uwagę szczególnie na jego predyspozycjach i wspierać rozwój w tych kierunkach, w których bardzo dobrze sobie radzi.  

Wymaga to jednak rozpoznania dobrych stron ucznia i takiego dostosowania zadań, aby zainteresować go i zachęcić do wykonania określonych czynności. Ważne jest również motywowanie dziecka poprzez zapewnienie częstych nagród za podejmowanie mniej lubianych aktywności. 

Jak pracować z uczniem z zespołem Aspergera?

Każde dziecko z zespołem Aspergera funkcjonuje nieco inaczej, ale istnieją pewne wskazówki, które ułatwiają nauczycielom pracę z uczniem. Oto co możesz zrobić: 

• formułuj konkretne, proste i krótkie polecenia, a następnie upewnij się, że są one zrozumiałe dla dziecka. Jeśli zagadnienie jest bardziej złożone, możesz zwizualizować je za pomocą rysunku; 
• zadbaj o przewidywalność działań, ustal jasny plan zajęć i lekcji, określ ilość zadań do wykonania; 
• podziel zadania na etapy, dzięki czemu dłużej utrzymasz uwagę i koncentrację ucznia. Ogranicz liczbę zadań w stosunku do grupy, jeśli widzisz, że dziecko potrzebuje więcej czasu na ich wykonanie lub na odwrót; 
• wyjaśniaj pojęcia abstrakcyjne, nie wprowadzaj do rozmowy żartów lub ironii, ponieważ dla dziecka z Aspergerem będą one najpewniej niezrozumiałe; 
• zapewnij uczniowi odpowiednie warunki do nauki. Poproś dziecko, aby usiadło w wybranej przez ciebie ławce blisko biurka nauczyciela, co pomoże w lepszej komunikacji i kontroli postępów. 

Jeśli uczeń posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w którym wskazano konieczność wspomagania w nauce przez dodatkowego nauczyciela, taką rolę odgrywa w szkole nauczyciel wspomagający. Jego zadaniem jest zapewnianie dziecku indywidualnego wsparcia w nauce, nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami i stymulowanie zdolności poznawczych. 

Jak oceniać ucznia z zespołem Aspergera? 

Kryteria oceny dziecka z zespołem Aspergera w kontekście umiejętności szkolnych muszą uwzględniać specyfikę zaburzeń i związanych z nimi deficytów. Nauczyciel powinien docenić wysiłek wkładany w wykonanie danego zadania i na tej podstawie ustalać ocenę, a nie tylko przez pryzmat osiągniętego efektu. 

Ważne jest nagradzanie ucznia i dawanie pochwał, które wzmocnią motywację do dalszego działania. Gdy uczeń pracuje wolniej, wskazane jest wydłużenie czasu na sprawdzianie. Ocena tych obszarów, na które negatywnie wpływa zespół Aspergera, powinna być łagodniejsza niż ocena dziedzin, w których dziecko nie przejawia trudności. 

Bibliografia: 

1. Banasiak M., Funkcjonowanie dziecka z zespołem Aspergera w szkole ogólnodostępnej – studium przypadku, Przegląd Pedagogiczny 2020, nr 2, s. 257-270. 
2. Całek G., Szkoła włączająca czy wyłączająca? – rzeczywistość szkolna widziana oczami rodziców dzieci z zespołem Aspergera. W: K. Barłóg, M. Kokoszka (red.), Bariery i zmiana. Proces inkluzji w perspektywie edukacyjnej i społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020. 
3. Karpińska A., Wybrane aspekty sytuacji szkolnej uczniów z zespołem Aspergera, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas, Pedagogika 2020, s. 13-25.