USG ginekologiczne – kiedy jest wykonywane? Co może pokazać?

USG ginekologiczne jest jednym z badań wykonywanych przez specjalistów ginekologii i położnictwa zarówno w ciąży, jak i bez ciąży, celem oceny narządów rodnych oraz wykrycia wielu ewentualnych patologii, w tym także schorzeń nowotworowych narządów rodnych. Czy USG ginekologiczne boli? Jak się do niego przygotować?

USG ginekologiczne – czym jest? 

Badanie ultrasonograficzne, czyli USG jest powszechnie dostępnym, nieinwazyjnym badaniem obrazowym o dużej czułości. Wykorzystuje się w nim fale ultrasonograficzne, które są całkowicie bezpieczne dla osoby badanej. USG ginekologiczne obejmuje badania: 

• USG przezpochwowe,  
• USG piersi,  
• USG prenatalne, wykonywane w ciąży.  

USG ginekologiczne czasami wykonuje się również przez powłoki brzuszne, jednak ciężko o dokładną diagnostykę uzyskanego obrazu. Można je wykonywać u kobiet, które nie wyrażają zgody na badanie przezpochwowe, nigdy nie współżyły lub są w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Zdecydowanie lepiej w diagnostyce sprawdza się USG przezpochwowe (transwaginalne) niż przez powłoki brzusznej. W rzadkich przypadkach można rozważyć wykonanie badania przez odbyt, co jest wykorzystywane np. u małych dziewczynek.

Kiedy wykonuje się USG ginekologiczne? 

Badanie USG ginekologiczne jest zalecane, ale nie obowiązkowe. Warto jednak pamiętać, że pozwala wykryć wiele patologii już na wczesnym etapie, w którym inne objawy są niezauważalne. Badanie USG ginekologiczne można wykonać zawsze, optymalnym czasem jest okres pomiędzy 5. a 10. dniem cyklu.

Bezpieczeństwo badania USG ginekologicznego 

Badanie ultrasonograficzne ginekologiczne jest w zupełności bezpieczne. Poza bezpieczeństwem samych fal ultrasonograficznych należy też zwrócić uwagę na higieniczne bezpieczeństwo tego badania. Sonda poza standardową dezynfekcją jest za każdym razem osłaniana lateksową osłoną, co przekłada się na zniwelowanie ryzyka przeniesienia zakażenia. Badanie jest bezbolesne u zdrowych osób, jednak kobiety zmagające się np. z suchością pochwy lub stresem związanym z diagnostyką, mogą odczuwać dyskomfort.

Co można ocenić w czasie wykonywania badania USG ginekologicznego? 

W czasie badania USG ginekologicznego lekarz ocenia kolejno: 

• macicę, w tym jej wielkość, kształt, grubość błony wyściełającej (czyli endometrium), grubość warstwy mięśniowej, 
• jajniki – ich wielkość, ilość, jak i pęcherzyki jajnikowe, 
• zatokę Douglasa, czyli zachyłek odbytniczo-maciczny, w którym w stanach patologicznych może gromadzić się płyn, 
• przebieg ciąży (u kobiet ciężarnych). 

Patologie, które można uwidocznić w czasie badania USG ginekologicznego, to między innymi: 

• torbiele jajników, 
• patologia ciąży, 
• guzy jajników lub macicy, 
• ciąża pozamaciczna, 
• mięśniaki macicy. 

Do bezwzględnych wskazań do wykonania badania ultrasonograficznego w ginekologii jest diagnostyka zaburzeń miesiączkowania, niepłodności, nieokreślonych dolegliwości bólowych podbrzusza, jak i oczywiście badania USG wykonywanie w czasie ciąży.

Przygotowanie do badania USG ginekologicznego 

Badanie ultrasonograficzne narządów płciowych nie wymaga specjalnego przygotowania, jednak należy zwrócić uwagę na to, czy będzie wykonywane przez pochwę, czy przez powłoki brzuszne. Ma to istotne znaczenie w związku z odpowiednim napełnieniem pęcherza moczowego.  

Jeśli badanie jest wykonywane przez powłoki brzuszne, konieczne jest wypełnienie pęcherza moczowego, który wtedy stanowi tzw. okno dla obrazowania narządów rodnych. Trzeba wypić ok. 1 litra wody na minimum godzinę przed badaniem ultrasonograficznym. W przypadku badania przez pochwowego, zdecydowanie lepiej, żeby pęcherz moczowy był opróżniony.

Przeciwwskazania do USG ginekologicznego 

Jak w przypadku każdego badania, warunkiem koniecznym do przeprowadzenia USG ginekologicznego jest zgoda kobiety. Jeśli nie wyraża ona zgody na wykonanie badania, nie można go wykonać. Drugim przeciwwskazaniem są otwarte rany okolicy narządów płciowych, uniemożliwiające właściwie zrobienie danego badania.

Bibliografia: 

1. Barbara S. Hertzberg, William D. Middleton, Ultrasonografia. Badania ogólne i położniczo-ginekologiczne, medipage 2018. 
2. Rekomendacje sekcji ultrasonograficznej polskiego towarzystwa ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ginekologii w 2015 roku, Ginekologia Polska 2015, 86, 635-639. 
3. Steven R. Goldsteun, Timor-Trisch, Ultrasonografia w ginekologii, Urban&Parner, Wrocław 2021.