USG trzustki – co wykrywa badanie i jak się przygotować?

USG trzustki to badanie wchodzące w skład USG jamy brzusznej. Ultrasonografię stosuje się w diagnostyce takich schorzeń jak przewlekłe zapalenie trzustki, torbiele trzustki i rak trzustki. Tylko dobre przygotowanie do badania gwarantuje jego prawidłowy przebieg i możliwość wykrycia zmian patologicznych. Jakie są wskazania do badania USG trzustki i  co jeść przed badaniem USG jamy brzusznej?

Co to jest USG trzustki?

USG trzustki to integralna część badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. USG jamy brzusznej to bezinwazyjne i niebolesne badanie wykorzystujące działanie fali ultradźwiękowej w celu obrazowania narządów – wątroby, pęcherzyka żółciowego, śledziony, nerek, gruczołu krokowego i trzustki. Wykonuje się je w przypadku pojawienia się niepokojących objawów wskazujących na nieprawidłowości w pracy narządów oraz w celu monitorowania przebiegu terapii. Badanie USG może być zlecone przez lekarza prowadzącego lub wykonane prywatnie. USG jamy brzusznej, w tym USG trzustki kosztuje 100-200 zł.

Jakie są wskazania do wykonania USG trzustki?

Na badanie USG zwykle kierowani są w trybie pilnym pacjenci z objawami bólowymi w obrębie jamy brzusznej, którym towarzyszą dolegliwości ze strony układu pokarmowego takie jak biegunka, wymioty i nudności. Ponadto wskazaniem do USG są urazy jamy brzusznej oraz krwawienie z układu pokarmowego. Badanie ultrasonograficzne wykonuje się także u pacjentów z ostrym zapaleniem trzustki oraz u osób chorujących na cukrzycę.

Jak przygotować się do USG trzustki?

Do badania USG jamy brzusznej i trzustki wymagane jest specjalne przygotowanie, ponieważ zalegająca treść pokarmowa i gazy w żołądku, dwunastnicy i jelitach skutecznie uniemożliwiają prawidłową ocenę narządów jamy brzusznej. Z tego względu na badanie należy przyjść na czczo, a jedynym dopuszczalnym napojem spożywanym przed badaniem jest woda niegazowana. Jeśli ocenie ma zostać poddany pęcherz moczowy, powinien być wypełniony, ponieważ tylko wtedy możliwe jest zbadanie ścian narządu. W tym celu należy wypić około 1,5 litra wody na 1-2 godziny przed badaniem. Przed badaniem ultrasonograficznym niewskazane jest palenie papierosów oraz żucie gumy.

Ostatni posiłek powinien być spożyty najpóźniej 6 godzin przed wykonaniem badania. W dzień poprzedzający badanie nie powinno spożywać się produktów ciężkostrawnych i wzdymających oraz napojów gazowanych. Co w takim razie jeść przed USG jamy brzusznej? Dieta powinna być łatwostrawna, można więc spożywać jasne pieczywo, mleko i produkty mleczne, chude mięsa i gotowane warzywa. Zaleca się, aby w dniu poprzedzającym badanie i rano w dniu badania przyjąć preparat odgazowujący.

USG trzustki – przebieg badania jamy brzusznej

Badanie USG poprzedza krótki wywiad, w trakcie którego pacjent opisuje swoje dolegliwości oraz przekazuje dokumentację medyczną dotyczącą dotychczasowego leczenia, a szczególnie poprzednich badań obrazowych (jeśli były wykonywane). Następnie pacjent kładzie się na leżance na plecach i odsłania brzuch. Aby lekarz miał swobodny dostęp do badanego obszaru, pacjent proszony jest o założenie rąk za głowę. Na skórę nanoszony jest żel, który umożliwia przesuwanie się głowicy do USG.

W trakcie badania lekarz może prosić pacjenta o nabranie powietrza i wstrzymanie oddechu, co umożliwia uwidocznienie niektórych struktur. Czasem pacjent proszony jest o zmianę pozycji i położenie się na prawym lub lewym boku, w celu lepszego obrazowania narządu. Kolejność oceny narządów jamy brzusznej nie jest z góry ustalona. Na koniec wizyty pacjent otrzymuje zdjęcia wraz z opisem. Wyniki badania powinny być skonsultowane z lekarzem prowadzącym.

Co wykrywa USG trzustki?

Za pomocą USG można określić kształt, wielkość oraz echogeniczność trzustki. Badanie ultrasonograficzne pomaga w wykryciu nieprawidłowości i zmian w trzustce, służy więc do diagnostyki:

• przewlekłego zapalenia trzustki,
• guzów i torbieli trzustki,
• raka trzustki.

Jak odczytywać wyniki USG trzustki? Na przewlekłe zapalenie trzustki w obrazie USG wskazuje poszerzony przewód trzustkowy, powiększony narząd, zaniki, zwłóknienia i zwapnienia w miąższu trzustki, guz zapalny zlokalizowany w głowie trzustki oraz zmiany o charakterze hiperechogenicznym. Zmiany w przebiegu ostrego zapalenia trzustki są mało widoczne, więc badanie USG może być w tym przypadku niewystarczające do postawienia diagnozy (konieczna może okazać się tomografia komputerowa).

O torbieli trzustki może świadczyć hypoechogeniczna zmiana o wielkości kilku-kilkunastu milimetrów. Torbiele o średnicy powyżej 5-6 cm są wskazaniem do leczenia zabiegowego. W przypadku raka trzustki widoczny jest guz o barwie ciemniejszej od otaczających go tkanek. Najczęstszym guzem złośliwym trzustki jest gruczolakorak – w USG widoczny jest jako zmiana hipoechogeniczna.

Bibliografia:

1. European Society for Medical Oncology, „Rak trzustki. Seria poradników dla pacjentów ESMO/ACF opartych na wytycznych ESMO dotyczących praktyki klinicznej”, 2013.
2. Grzegorz Ćwik, „Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie trzustki„, Journal of Ultrasonography, 13: 167–177, 2013.
3. Grzegorz Ćwik, Michał Solecki, Tomasz Pedowski, Grzegorz Wallner, „Współczesna ultrasonografia w ocenie zmian chorobowych w trzustce”, Przegląd Gastroenterologiczny 5 (4): 202–206, 2010.