Usunięcie tarczycy – kiedy jest konieczne i jakie są tego skutki?

Usunięcie tarczycy to operacja chirurgiczna polegająca na resekcji części lub całości narządu tarczowego. Wycięcie tarczycy jest stosunkowo bezpieczną procedurą obciążoną niewielkim ryzykiem powikłań. U kogo wskazany jest taki zabieg i jakie są jego konsekwencje? Ile trwa rekonwalescencja? Jak wygląda życie bez tarczycy? 

Jaką rolę odgrywa tarczyca?

Tarczyca to gruczoł dokrewny, który składa się z dwóch płatów kształtem przypominających skrzydła motyla. Narząd znajduje się w przednio-dolnej części szyi. Jego zadaniem jest wytwarzanie hormonów: trójjodotyroniny T3 i tyroksyny T4, które regulują procesy metaboliczne, stymulują wzrost organizmu poprzez mineralizację kości oraz odpowiadają za prawidłowy rozwój układu nerwowego. Ponadto gruczoł tarczowy produkuje w komórkach okołopęcherzykowych kalcytoninę – hormon polipeptydowy regulujący gospodarkę wapniowo-fosforanową. 

Wskazania do usunięcia tarczycy

Choć tarczyca spełnia wiele ważnych funkcji, niekiedy konieczne jest jej usunięcie. Operację wykonuje się w sytuacjach, gdy wszystkie inne metody leczenia są nieskuteczne. W zależności od przyczyny przeprowadza się częściowe (strumektomia) lub całkowite (tyreoidektomia) usunięcie narządu. Wskazaniem do resekcji tarczycy są: 

• rak tarczycy, 
• guzki tarczycy, 
• wole guzowate, miąższowe, zamostkowe, 
• wole nawrotowe, 
• zmiany ogniskowe tarczycy, 
• choroby zapalne tarczycy, 
• ucisk na tchawicę i trudności w oddychaniu, 
• choroba Gravesa-Basedova – gdy występują guzki tarczycy o wysokim stopniu złośliwości, znaczne wole tarczycowe lub gdy pacjent cierpi na zaawansowaną orbitopatię. 

Jak przebiega operacja usunięcia tarczycy?

Operacja usunięcia tarczycy wykonywana jest u osób kwalifikujących się do zabiegu na podstawie aktualnych wyników badań i stanu pacjenta. Lekarz dobiera optymalną metodę resekcji gruczołu, wyjaśnia choremu, jak będzie przebiegała operacja i jakie są jej możliwe powikłania. Przed operacją pacjent musi wykonać podstawowe badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, badania układu krzepnięcia, elektrolitów i stężenia glukozy we krwi. Specjalista decyduje, czy w dniu operacji chory może przyjąć zażywane na stałe leki. W dniu zabiegu należy zgłosić się do szpitala czczo. 

Operację tarczycy wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Dostęp do gruczołu otrzymuje się poprzez niewielkie nacięcie skóry o długości ok. 5-6 cm oraz nacięcie znajdującej się głębiej tkanki podskórnej i mięśni. Chirurg usuwa tą drogą część lub całość gruczołu. Zabieg chirurgiczny może trwać do kilku godzin. Na koniec ranę zszywa się, wykorzystując szwy śródskórne, które zmniejszają widoczność powstającej po operacji blizny w kształcie łuku. Pobyt w szpitalu po zabiegu usunięcia tarczycy trwa zwykle 3-4 dni, a sama rekonwalescencja około 2 tygodnie. 

Pozytywne i negatywne skutki resekcji tarczycy

Usunięcie tarczycy to często jedyna metoda, która może zostać zastosowana w celu leczenia schorzeń tego gruczołu. Resekcja gruczołu tarczowego pozwala na usunięcie guzów nowotworowych i zminimalizowanie ryzyka pojawienia się przerzutów. Dzięki wycięciu części bądź całości narządu zmniejsza się ucisk powstały w wyniku jego rozrostu, co z kolei prowadzi do ustąpienia trudności w przełykaniu i oddychaniu.

Brak tarczycy wiąże się z utratą funkcji dokrewnej, jaką gruczoł pełnił w organizmie. Oznacza to konieczność suplementacji hormonów tarczycy przez całe życie. Pacjent musi przyjmować leki stosowane przy niedoczynności tarczycy oraz regularnie chodzić na wizyty kontrolne do endokrynologa, aby badać poziom hormonów i modyfikować leczenie w razie nieprawidłowych wyników badań. 

Operacja usunięcia tarczycy niesie ze sobą niewielkie ryzyko powikłań, wynoszące 1-2%. Podczas operacji oraz we wczesnym okresie pooperacyjnym może wystąpić krwawienie. Typowym objawem pooperacyjnym jest ból w okolicy rany oraz chrypka, która ustępuje w ciągu kilku dni. Uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego to drugi najczęstszy niepożądany skutek operacji, skutkujący odczuwaniem duszności. U niektórych pacjentów może wystąpić przejściowa lub utrwalona niedoczynności przytarczyc, prowadząca do tężyczki. 

Dieta po usunięciu tarczycy

Osoby po resekcji tarczycy powinny zadbać o zdrową i urozmaiconą dietę, która pozwoli im szybko wrócić do zdrowia. Tuż po operacji wskazana jest dieta płynna, którą stosuje się przez kilka dni.  Potem stopniowo wprowadza się pokarmy stałe w formie musów czy zup kremów, a następnie rozszerza żywienie o pieczywo, warzywa, mięso i pozostałe produkty spożywcze. 

Aby nie przytyć po tyreoidektomii i utrzymać prawidłową wagę przy zwolnionym metabolizmie, należy wprowadzić jadłospis bogaty w pełnoziarniste produkty zbożowe, chude mięso, ryby morskie oraz warzywa i owoce. Dieta powinna być bogata w błonnik pokarmowy oraz wszystkie niezbędne witaminy i minerały, a w szczególności żelazo, selen i cynk. W okresie rekonwalescencji nie należy spożywać alkoholu. 

Bibliografia: 

1. Gietka-Czernel M., Jastrzębska H., Dudek A., Szczepkowski M., Zgliczyński W., Strumektomia jako zabieg ratujący życie w ciężkiej nadczynności tarczycy. Opis przypadku, Endokrynologia Polska 2007, 58, 1. 
2. Paluszkiewicz R., Krawczyk M., Frączek M., Suchowera D., Niemczyk M.,  Hevelke P., Wczesne powikłania leczenia chirurgicznego wola tarczycy, Chirurgia Polska 2002, 4, 1, 27-31. 
3. Vakapalli S., Thyroidectomy, Journal of Universal Surgery, 2021, 9, 2: 5.