Jak wygląda użądlenie osy? Czy trzeba się go obawiać?

Użądlenie osy to nieprzyjemny incydent, który zwykle kończy się obrzękiem i zaczerwienieniem skóry. Osoby uczulone na jad tego owada są narażone na poważne powikłania, w skrajnych przypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego. Co zrobić, gdy użądli osa? 

Jak wygląda osa, jakie ma zwyczaje i kiedy najczęściej żądli?

Osa to owad o żółto-czarnych pasach na tułowiu, wąskich skrzydłach i wydłużonym ciele. Wiele osób zastanawia się, jak odróżnić osę od pszczoły. Z pozoru są one do siebie bardzo podobne, ale gdy przyjrzymy się dokładniej, dostrzeżemy wyraźne różnice. U os widoczne jest charakterystyczne przewężenie między tułowiem a odwłokiem, od którego wzięło się określenie „talia osy”. Ich odnóża i skrzydła są wąskie, a ciało długie. Pszczoła ma bardziej krępą budowę, ponadto jej ciało pokrywają charakterystyczne włoski. 

Osy żywią się różnorodnym pokarmem – oprócz nektaru kwiatowego spożywają opadłe owoce, soki oraz pokarm pochodzenia zwierzęcego. To drapieżniki, które eliminują mszyce, mączniki, gąsienice i inne bezkręgowce, dzięki czemu przyczyniają się do zmniejszenia liczby owadów szkodzących plonom i ludziom. Z drugiej strony bywają dla ludzi uciążliwe, szczególnie w okresie późnego lata i jesieni.  

Najczęściej do ukąszenia osy dochodzi podczas odpoczynku na świeżym powietrzu. Słodkie napoje i przekąski je wabią, a gwałtowne ruchy mogą wręcz przynieść odwrotny skutek od oczekiwanego – zaniepokojony owad będzie się bronił, żądląc potencjalną ofiarę. Ryzyko ukąszenia jest również wysokie, gdy nadepnie się na gniazdo zbudowane w ziemi.

Użądlenie osy – objawy 

W miejscu użądlenia przez osę pojawiają się charakterystyczne objawy, które mogą się utrzymywać nawet przez 48 godzin: 

• obrzęk, 
• zaczerwienienie skóry, 
• świąd, 
• piekąco-palący ból. 

U osób z alergią na jad osy objawy ukąszenia są znacznie bardziej niebezpieczne. Może dość do opuchnięcia różnych części ciała, w tym przełyku, co powoduje trudności w oddychaniu czy przełykaniu śliny. Pojawia się pokrzywka na rękach i nogach, chrypka, świszczący oddech, gorączka, dreszcze, ból i zawroty głowy. W skrajnych przypadkach uczulony człowiek doświadcza wstrząsu anafilaktycznego, czyli gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego krwi – to stan zagrażający życiu, konieczna jest natychmiastowa pomoc.

Użądlenie osy – pierwsza pomoc

Co stosować na użądlenie osy? Jeżeli widzisz wyłącznie niewielki odczyn miejscowy, wystarczy, że zastosujesz jeden z domowych sposobów albo skorzystasz ze swojej apteczki. Ulgę w bólu przyniosą: 

• okłady z octu lub soku z cytryny – ich kwaśny odczyn zniweluje zasadowy odczyn jadu osy, 
• kostki lodu i zimne okłady – zminimalizują obrzęk, zadziałają znieczulająco, zapobiegną rozprzestrzenianiu się jadu, 
• żele z octanowinianem glinu – wykazują właściwości przeciwobrzękowe i przeciwświądowe, 
• środki z dimetyndenem – działają łagodząco, przeciwświądowo i przeciwobrzękowo, 
• leki w postaci maści z hydrokortyzonem – działają przeciwzapalnie i przeciwświądowo. 

Szczególnie niebezpiecznie jest, gdy osa użądli cię w szyję lub po wewnętrznej stronie jamy ustnej, np. w policzek albo w język, ponieważ może dojść do obrzęku utrudniającego oddychanie nawet u osoby nieuczulonej. W takiej sytuacji należy szybko wypić zimny płyn lub przyłożyć do użądlonego miejsca kostki lodu i szybko wezwać pomoc lekarską. 

Gdy rozwinie się reakcja alergiczna, przytomna osoba poszkodowana powinna zostać ułożona w pozycji leżącej z nogami do góry. Osobę nieprzytomną układa się w pozycji bocznej ustalonej. Następnie niezwłocznie wzywa się pogotowie ratunkowe. Jeśli osoba poszkodowana ma przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną, należy wstrzyknąć preparat domięśniowo w boczną część uda. 

Bibliografia 

1. A. Bronka, Pierwsza pomoc. Użądlenia, ukąszenia i ugryzienia, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego, 2015. 
2. Główny Inspektorat Sanitarny, Pszczoły, osy, szerszenie – pierwsza pomoc przy użądleniach. Jak się zachować, gdy dojdzie do użądlenia przez pszczołę lub osę?, https://www.gov.pl/web/gis/pszczoly-osy-szerszenie—pierwsza-pomoc-przy-uzadleniach-jak-sie-zachowac-gdy-dojdzie-do-uzadlenia-przez-pszczole-lub-ose [dostęp 08.03.2023].