Uzależnienie od komputera i Internetu u dzieci i młodzieży – objawy i sposoby leczenia

Uzależnienia od komputera, Internetu, gier komputerowych i innych urządzeń elektronicznych stacjonarnych czy mobilnych znajduje się na nowej liście Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD – 11 dotyczącej zaburzeń psychicznych i behawioralnych, co stanowi dowód na postępujący problem globalny.

Patologiczne nadużywanie urządzeń z dostępem do sieci dotyczy szczególnie dzieci i młodzieży. Skutki uzależnienia od komputera to głównie zaburzenia w sferze psychicznej, fizycznej oraz społecznej młodej osoby. Leczenie uzależnienia od komputera jest długotrwałym procesem.

Co to jest uzależnienie od komputera?

Uzależnienie od komputera to stan, w którym występuje silna potrzeba regularnego, okresowego lub stałego i aktywnego użytkowania sprzętu komputerowego oraz innych urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu charakteryzująca się przymusem wykonywania przy ich pomocy określonych czynności. Prowadzi zwykle do poważnych następstw psychosomatycznych i społecznych. Uzależnienie tego typu zaliczane jest według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD do grupy zaburzeń psychicznych i behawioralnych, co stanowi dowód na postępujący problem XXI wieku o charakterze globalnym, dotyczący głównie młodych osób.

Dziecko uzależnione od komputera nie jest zwykle świadome zagrożeń płynących z utraty kontroli nad swoim stanem. Skutki nałogu są zazwyczaj zauważalne przez jego najbliższe otoczenie, a leczenie uzależnień od komputera i innych urządzeń, szczególnie z dostępem do Internetu, stanowi wielowymiarowy i często długofalowy proces terapeutyczny.

Na czym polega uzależnienie od komputera?

Istotą uzależnienia od komputera nie jest utrata kontroli nad korzystaniem ze sprzętu, ale nad emocjami odczuwanymi na skutek użytkowania urządzeń, dostępu do treści Internetu, gier czy filmów. Charakterystyczne jest poczucie rywalizacji, satysfakcja z wygranej potyczki, ekscytacja z nawiązywania relacji za pośrednictwem komunikatorów, odreagowanie stresów. Uzależnienie oznacza również tymczasowe oderwanie się od rzeczywistości, zapomnienie o problemach, czy wyrażanie swoich poglądów bez ryzyka ponoszenia konsekwencji.

Jak rozpoznać uzależnienie od komputera?

Uzależnienie dziecka od komputera i treści internetowych niesie za sobą konsekwencje psychiczne, emocjonalne i społeczne. Objawy uzależnienia od komputera to m.in.:

• kompulsywne korzystanie z komputera, któremu towarzyszy uczucie spełnienia, ulgi, zadowolenia i zatracanie czasu; objaw należy odróżniać od użytkowania sprzętu ze względu na sposób pracy i nauki z wykorzystaniem Internetu i urządzeń mobilnych;
• agresja, złe samopoczucie, apatia, wahania nastroju, problemy z koncentracją konsekwencjami brak dostępu do komputera i Internetu;
• izolacja społeczna, pogorszenie stosunków interpersonalnych;
• obsesyjne myślenie i fantazje, monotematyczność, utrata zainteresowań;
• wprowadzanie dialektów i skrótów myślowych z komunikatorów czy gier sieciowych do rzeczywistości;
• zaburzenia snu, problemy z koncentracją, zaniedbywanie obowiązków;
• przedkładanie budżetu na akcesoria komputerowe, witryny internetowe, gry i nowości technologiczne nad potrzeby materialne codziennego użytku.

Efektami ubocznymi uzależnienia od komputera są również rozwijające się patologie somatyczne, np.:

• bóle kręgosłupa i wady postawy;
• zmęczenie i pogorszenie wzroku;
• chroniczne bóle głowy, a nawet padaczka fotogenna, tzw. światłoczuła, czyli rodzaj epilepsji, której napady wywołane są dynamicznie zmieniającymi się bodźcami świetlnymi;
• niedożywienie, zaburzenia pracy układu trawiennego, spadek siły mięśniowej, chroniczne wycieńczenie organizmu.

Jak leczyć uzależnienie od komputera?

Odwyk od komputera opiera się na podobnych zasadach jak leczenie innego typu uzależnień, np. alkoholizmu, narkomanii czy hazardu. Uzależnione dziecko ukrywa lub umiejętnie tłumaczy swój nawyk. Problem zwykle zostaje rozpoznany w zaawansowanej fazie.

Jak pomóc osobie uzależnionej od komputera? Musi być w pełni świadoma wagi problemu. Terapia dla dzieci uzależnionych od komputera rozpoczyna się od przedstawienia i zrozumienia przez pacjenta różnicy pomiędzy zdrowym a patologicznym korzystaniem z urządzeń elektronicznych i Internetu. Proces wychodzenia z nałogu może być długotrwały i wymagający dla dziecka, dlatego w jego przebiegu stosuje się różne metody psychoterapeutyczne i behawioralne, np. prowadzenie dziennika z aktywności w sieci, analizowanie hierarchii wartości, poszukiwanie hobby. Radykalne metody odcinania dostępu do komputera i innych urządzeń to najbardziej powszechne sposoby stosowane przez rodziców. Coraz prężniej natomiast rozwijają się specjalistyczne ośrodki dla młodzieży, w których leczy się uzależnienia od komputera.