W jakim celu wykonuje się test HBA w diagnostyce niepłodności? 

Test wiązania z kwasem hialuronowym (HBA) jest jednym z narzędzi diagnostycznych stosowanych w ocenie płodności mężczyzn. Zdolność plemników do wiązania się z kwasem hialuronowym jest istotnym wskaźnikiem ich dojrzałości i potencjału zapłodnienia. Niniejszy artykuł przybliża, czym jest test HBA, jakie znaczenie mają jego wyniki, jak można je poprawić, kiedy wychodzą poza normę oraz jakie są koszty związane z przeprowadzeniem tego badania. 

Co to jest test HBA? 

Test HBA, czyli test wiązania z kwasem hialuronowym ( ang. sperm-hyaluronan-binding assay) pozwala ocenić dojrzałość, funkcjonalną jakość i zdolność plemników do zapłodnienia. Test ten opiera się na zdolności plemników do wiązania się z kwasem hialuronowym, będącym składnikiem otoczki komórki jajowej. Dojrzałe plemniki mają bowiem na swojej powierzchni receptory dla kwasu hialuronowego, co umożliwia im dotarcie do komórki jajowej, przeniknięcie przez jej osłonkę przejrzystą i dokonanie zapłodnienia. 

Test HBA jest istotnym elementem poszerzonej diagnostyki męskiej niepłodności, ponieważ określa procent plemników dojrzałych, czyli zdolnych do zapłodnienia. Wyniki są szczególnie cenne w przypadku, gdy standardowe badanie nasienia (ocena ruchliwości, liczebności i morfologii plemników) nie wykazuje nieprawidłowości, ale pacjent nadal zmaga się z przedłużającą się niepłodnością o nieznanej przyczynie. Dodatkowo, test HBA jest zalecany pacjentom z wysokim odsetkiem plemników o nieprawidłowej budowie lub z zaburzeniami jakości chromatyny plemnikowej. 

Na czym polega test HBA? 

Procedura wykonania testu HBA polega na obserwowaniu pod mikroskopem świeżej próbki nasienia w interakcji z kwasem hialuronowym. Aby wynik badania był miarodajny, próbka musi być dostarczona do laboratorium w ciągu 30-60 minut od jej pobrania. Osoba wykonująca test sprawdza, jaki procent plemników wiąże się z kwasem hialuronowym. To z kolei pozwala odróżnić plemniki dojrzałe od tych, które nie są zdolne do zapłodnienia komórki jajowej. 

Co oznacza zły wynik testu HBA? 

Zły wynik testu HBA, czyli niski odsetek plemników wiążących się z kwasem hialuronowym, może wskazywać na kilka istotnych problemów związanych z jakością nasienia. Wynik ten oznacza, że mniejsza liczba plemników w próbce jest dojrzała i zdolna do zapłodnienia komórki jajowej. 

Przyczyny testu HBA poniżej normy 

Jednym z głównych powodów niskiego wyniku HBA jest obecność dużej liczby plemników o nieprawidłowej budowie. Zniekształcenia mogą obejmować nieprawidłową budowę główki, wici czy innych struktur, co w konsekwencji prowadzi do ich dysfunkcji. 

Innym możliwym czynnikiem jest obniżona jakość chromatyny plemnikowej, czyli materiału genetycznego zawartego w plemnikach. Uszkodzenia DNA plemników mogą prowadzić do mniejszej zdolności do zapłodnienia, nawet jeśli inne parametry nasienia wydają się w normie. Takie uszkodzenia bywają wynikiem stresu oksydacyjnego, ekspozycji na toksyny czy przebytych infekcji. 

Niski wynik testu HBA może również wskazywać na problemy z dojrzewaniem plemników. Komórki, które nie przeszły prawidłowo wszystkich etapów spermatogenezy, mogą nie mieć na swojej powierzchni receptorów dla kwasu hialuronowego, co uniemożliwia im wiązanie się z tym związkiem. 

Pacjenci z niskim wynikiem HBA często zmagają się z niepłodnością idiopatyczną, czyli o nieustalonej przyczynie. Pomimo prawidłowych wyników innych badań nasienia, zły wynik testu HBA wyjaśnia trudności w osiągnięciu ciąży. W takich przypadkach lekarze zalecają bardziej zaawansowane metody wspomaganego rozrodu, np. ICSI (docytoplazmatyczna iniekcja plemnika), gdzie do zapłodnienia komórki jajowej wybiera się pojedyncze, najlepiej rokujące plemniki. 

Jak poprawić wyniki testu HBA? 

Aby poprawić wynik HBA, należy przede wszystkim zadbać o zdrowy styl życia, unikanie wszelkich używek, zdrowy sen oraz regularną aktywność fizyczną. Ponadto, zdrowie plemników wspiera dieta bogata w antyoksydanty, witaminy i minerały, w szczególności witaminy C i E, cynk, selen oraz kwasy omega-3. Warto również rozważyć suplementację preparatami zawierającymi L-karnitynę, koenzym Q10 oraz kwas foliowy. W przypadku zaburzeń hormonalnych prowadzi się terapię hormonalną, a w trudniejszych przypadkach szansę na zapłodnienie zwiększa wspomniane wcześniej ICSI. 

Bibliografia: 

1. https://www.invimed.pl/test-hba-r [dostęp 08.07.2024]. 
2. Tarozzi N., Nadalni M., Bizzaro D., Sperm-hyaluronan-binding assay: clinical value in conventional IVF under Italian law, Reproductive Biomedicine Online 2009, 3:35-43. 
3. Yildirim M., Duvan C. I., Pekel A., Can Hyaluronan Binding Assay Predict the Outcome of Intrauterine Insemination in Couples with Unexplained or Mild Male Factor Infertility?, Journal of Reproduction & Infertility 2015, 16(1): 18-23