W Szkocji dzięki szczepieniom o 90 proc. spadła zachorowalność na raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy jest czwartym najczęściej występującym nowotworem u kobiet i główną przyczyną zachorowalności i umieralności na całym świecie.Według statystyk, w Polsce każdego dnia umiera około pięciu Polek, a liczba ta sięga 2000 kobiet rocznie. Wkrajach w których wdrożono profilaktykę za pomocą szczepień w kierunku raka szyjki macicy, zapadalność i śmiertelność na chorobę radykalnie zmniejszyła się. Ostatnio pokazały to wyniki badań w Szkocji.

Krajowy program profilaktyczny

Jednym z krajów, w którym wdrożono program szczepień ochronnych przeciw wirusowi HPV, jest Szkocja. W 2008 r. państwo zainicjowało krajowy program profilaktyczny, skierowany do dziewcząt w wieku 12-13 lat. Zakładał on, że po kilku latach zweryfikuje się skuteczność, zaszczepione wcześniej  kobiety poddano badaniom przesiewowym. Na tej podstawie, po kilkuletnich obserwacjach, udało się wykazać skuteczność szczepień.

Po rozpoczęciu programu szczepień naukowcy sądzili, że szczepionka wyeliminuje dwa typy HPV, które powodują 80 proc. stanów przedrakowych, jednak okazało się, że jest to aż 90 proc. przedinwazyjnego raka szyjki macicy w Szkocji. Co ciekawe, zaobserwowano także tendencję spadku zachorowalności na terenie całego kraju, nawet wśród osób niezaszczepionych. Jest to zjawisko tzw. „odporności stadnej” – dzięki większemu odsetkowi osób zaszczepionych i zdrowych, ilość osób zarażonych wirusem jest mniejsza, nawet wśród osób, które nie poddały się szczepieniom.

Przeprowadzone badanie pokazuje pozytywny wpływ rutynowych szczepień dzieci w wieku 12-13 lat. Wyniki te uzupełniają wcześniejsze badania w Szkocji i Holandii, które wskazują, że szczepionka dwuwartościowa zapewni ochronę przed większością nowotworów szyjki macicy. Badania zostały przeprowadzone przez szkocki zespół naukowców z uniwersytetów w Strathclyde, Edynburgu, Aberdeen i Glasgow.

HPV

HPV jest skróconą nazwą wirusa brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus). Wirus ten występuje w co najmniej 120 odmianach, z czego ponad 40 można zarazić się poprzez kontakty seksualne. Trzeba jednak pamiętać, że to nie jedyna możliwość zarażenia HPV. Może do niego dojść również przy używaniu wspólnych przedmiotów higieny osobistej (np. ręcznik, bielizna). Wirus brodawczaka ludzkiego właściwie nie wiąże się z żadnymi objawami, przynajmniej w fazie utajonej i subklinicznej zakażenia. Stąd też tak duże niebezpieczeństwo zbyt późnego wykrycia. Wirus HPV u mężczyzn, podobnie jak u kobiet, także nie daje żadnych objawów.

Niektóre typy wirusa, tzw. wirusy wysokoonkogenne (np. 16, 18, 31, 35), są uznawane za przyczynę rozwoju raka szyjki macicy. Wysokoonkogennym typom wirusa przypisuje się również odpowiedzialność za występowanie nowotworów sromu, odbytu, głowy i szyi. Rozwijają się one na skutek przetrwałych zakażeń, trwających dłużej niż dwa lata. Na szczęście do najpowszechniej występujących wirusów należą niegroźne wirusy niskoonkogenne.

Profilaktyka w Polsce

W Polsce szczepienia przeciw HPV są zalecane, ale niefinansowane z budżetu resortu zdrowia. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego zaleca, aby szczepieniom poddały się:

• dziewczęta w wieku 11 – 12 lat
• dziewczęta w wieku 13-18 lat, które nie zostały wcześniej zaszczepione
• chłopcy w wieku powyżej 11-12 lat
• młodzi mężczyźni utrzymujących kontakty homoseksualnee, którzy nie zostali wcześniej zaszczepieni
• nosiciele wirusa HIV obydwu płci w wieku 9-26 lat, którzy nie zostali wcześniej zaszczepieni.

Co na to lekarze?

Ginekolog Wojciech Falęcki na swoim koncie na Instagramie zaleca do szczepienia dzieci przeciwko wirusowi HPV, pisząc: program szczepień będzie skuteczny wtedy kiedy będzie wystarczająco długi, a zgłaszalność pacjentek będzie wysoka.

Lekarz przytoczył kraje, w których istnieją programy szczepień, m.in. Australia i Turcja. Australię wymienia się, jako kraj, który pierwszy wyeliminuje raka szyjki macicy, dzięki obowiązkowym szczepieniom młodzieży przeciw HPV. Na Antypodach ponad 60 proc. społeczeństwa szczepi się przeciw HPV. W Polsce ta liczba nie często przekracza 20 proc., choć rak szyjki macicy  to trzeci po raku trzonu macicy i jajnika nowotwór atakujący narządy rodne kobiet.