Wege-dzieci. Czy dieta roślinna jest dobra, czy zła dla najmłodszych?

Jesteśmy coraz bardziej ekologicznie świadomi: rezygnujemy z plastikowych słomek, opakowań, z foliowych siatek. Stawiamy na recykling, ochronę środowiska, dbanie o zwierzęta. Wybieramy dietę wegańską lub wegetariańską dla siebie – i dla najbliższych. Bezmięsne żywienie kilkulatków budzi mieszanie opinie. Pojawiają się głosy, że to szkodliwe. Specjalistka rozwiewa wątpliwości.

Dzieci na diecie bezmięsnej – kontrowersje

Weganizm i wegetarianizm u najmłodszych budzi kontrowersje. Nagłaśniane bywają przypadki odebrania dzieci rodzicom weganom, jak miało to miejsce np. w Polsce w 2018 r. w rodzinie pod Zamościem. Odnotowano tam jednak dalej idące zaniedbania, opóźnienie dzieci w rozwoju, konieczność pomocy lekarskiej, którą rodzice zaniedbali. W 2019 r. podobny los spotkał parę z Australii. Ich 1,5-roczna córka, karmiona wyłącznie papką warzywną, wyglądała jak ok. 3-miesięczne niemowlę.

Również w tym przypadku nie chodziło o sam fakt diety, ale była ona jedną z kilku przyczyn, dla których dziecko było w takim stanie (matka cierpiała na depresję, miała zachowania kompulsywne, które rzutowały na ograniczanie różnorodności posiłków dla dziecka). Często jednak o pozostałych okolicznościach się nie mówi. Za to nagłówki krzyczą: „Dziecko odebrano weganom”.

Dieta bezmięsna dla dzieci – najlepsze warianty

Sama obecność mięsa w diecie nie stanowi gwarancji, że jest to zdrowa i zbilansowana dieta. Pewnym kompromisem mogą być diety typu laktoowowegetarianizm (dopuszczający nabiał i jaja), laktowegetarianizm (z dodatkiem nabiału, bez jajek), owowegetarianizm (bez nabiału, ale z jajkami), semiwegetarianizm (z rybami i drobiem), pollowegatarianizm (z drobiem) czy fleksitarianizm (czyli spożywanie mięsa poza domem lub gdy jest np. przygotowane przez inną osobę).

Może to ułatwiać funkcjonowanie dziecka w środowisku szkolnym, rówieśniczym. Nie każda placówka dysponuje zróżnicowanymi dietami, wiele wymaga zaświadczeń lekarskich. Nie każdy lekarz aprobuje takie żywienie, mimo że zgodnie z rekomendacją Ministerstwa Zdrowia wyeliminowanie mięsa to odpowiedni sposób żywienia dzieci i młodzieży, jeśli tylko dieta jest odpowiednio zbilansowana. Odradza się natomiast dzieciom i kobietom ciężarnym bardziej restrykcyjne warianty jak frutarianizm, witarianizm.

Nie ma jak dotąd jednoznacznych badań, które wykazywałyby różnice w rozwoju dzieci na diecie mięsnej i wegetariańskiej. Zwraca się uwagę na fakt, że wiele dzieci i tak otrzymuje dodatkową suplementację, a nie bazują wyłącznie na witaminach i minerałach otrzymywanych z pożywieniem. Szczególną uwagę należy zwrócić na właściwe poziomy białka, wapnia, żelaza, kwasów omega 3, witaminy D i witamin z grupy B.

Bezpieczna dieta wegetariańska dla dzieci

Co zrobić, żeby dieta wegańska lub wegetariańska dla dzieci była przede wszystkim bezpieczna?

Katarzyna Gubała, specjalistka roślinnego żywienia, zwraca uwagę:

– Dieta wegetariańska czy wegańska to dieta eliminująca z jadłospisu w pierwszym przypadku mięso, a w drugim, oprócz mięsa, także nabiał oraz jajka. Zatem powinna to być dieta bardziej świadoma – podkreśla specjalistka. Jak wprowadzić bezmięsne menu, aby było bezpieczne dla wszystkich domowników?

– Redukujemy z diety pewne produkty. Musimy zatem zastąpić je innymi – wyjaśnia Katarzyna Gubała. – Dobrze byłoby na przykład wiedzieć, jakim roślinnym białkiem zastąpić odzwierzęce.

Jak powinniśmy taką dietę bilansować, aby nie być narażonym na niedobory żelaza, wapnia czy witamin?

– Dobrym pomysłem jest wykonanie podstawowych badań krwi, tak aby później móc się odnieść do nich w trakcie stosowania diety – podpowiada Katarzyna Gubała. – Taka sama zasada dotyczyć będzie dzieci. Regularne badania profilaktyczne dzieci na diecie wegetariańskiej czy wegańskiej dadzą nam pewność, że postępujemy słusznie.

Dobrym rozwiązaniem jest również skorzystanie z pomocy specjalisty, zamiast szukania po omacku odpowiednich przepisów. – Nie zaszkodzi także wizyta u wykwalifikowanego dietetyka, który zna się na diecie wege. To on może nam doradzić, jakich produktów używać lub na jakie dania postawić– dodaje Katarzyna Gubała.

Menu dla dzieci na diecie wegetariańskiej

Wbrew stereotypom, które wygłaszają niekiedy osoby niewyobrażające sobie rezygnacji z jedzenia mięsa, dieta wegetariańska lub wegańska nie musi być nudna. Większość marketów ma dział z żywnością ekologiczną i wegańską. Nawet będąc nie najlepszą kucharką, można z pomocą dostępnych potraw i prostych przepisów żywić roślinnie siebie i bliskich smacznie, a przede wszystkim zdrowo.

Kuchnia roślinna jest zazwyczaj lżejsza, a więc może być wręcz zdrowsza. Uważa się, że zmniejsza ryzyko chorób serca i układu krążenia. Może również sprzyjać utrzymaniu prawidłowej masy ciała. To obecnie istotny problem wśród dzieci i młodzieży, które są coraz mniej aktywne i tyją na potęgę. Niska zawartość cholesterolu, a wysoka błonnika brzmi jak przepis na zgrabną sylwetkę.

Jednak dieta niesie pewne ryzyko. Wśród skutków źle zbilansowanej diety wegetariańskiej, wymienia się m.in. ryzyko anemii, krzywicy, zaburzenia miesiączkowania u dziewcząt, zaburzenia trawienia (biegunki). Pamiętajmy jednak, że wynika to nie z samego żywienia roślinnego, ale z zaniedbania zbilansowania diety. Dziecko na diecie uwzględniającej mięso może mieć podobne lub inne problemy zdrowotne, lub rozwojowe.

– Dobrym pomysłem jest tworzenie dań ze zróżnicowanym białkiem pochodzenia roślinnego: soczewica, soja, ciecierzyca, fasola, ale także orzechy, nasiona, kasze, zboża, a nawet warzywa zielone, jak jarmuż, szpinak czy natka pietruszki – podpowiada Katarzyna Gubała.

Niektórzy sądzą też, że dieta roślinna może być… nudna. Nic bardziej mylnego. Można korzystać nie tylko z warzywnych odpowiedników klasycznie mięsnych dań, jak i z szerokiego repertuaru innych potraw: sałatek, past, zdrowych przekąsek, wegańskich ciast.

Katarzyna Gubała zachęca, by sięgnąć po opracowane i sprawdzone przez nią przepisy: – W prosty sposób możemy dowiedzieć się, jak stworzyć samodzielnie pastę bezjajeczną, warzywne kotleciki, soczewicowe gulasze czy pizzę z serem z ziemniaka! Dla wielu osób tak właśnie zaczyna się prawdziwa przygoda z wege kuchnią.

Na pytanie, czy dieta wegańska lub wegetariańska jest odpowiednia dla dzieci, należy odpowiedzieć jak w przypadku każdej diety – tak, pod warunkiem odpowiedniego zbilansowania. Większym zagrożeniem dla współczesnych dzieci i nastolatków może być nadmiar słodyczy, a nie brak mięsa.

Katarzyna Gubała, ekspertka diety roślinnej, autorka książek z wegańskimi przepisami

Ekspertka Katarzyna Gubała to diet coach, redaktor naczelna magazynu „Ekostyle”. W roślinnej kuchni specjalizuje się od lat. Współpracuje z najlepszymi kucharzami, dietetykami i osobowościami świata kulinarnego. Prowadzi firmę VEGLAB szkolącą obsługę lokali gastronomicznych pod kątem kuchni wege. Doradza szefom kuchni, jak układać roślinne menu. Jest autoryzowanym audytorem marki V-label — szwajcarskiego znaku jakości dla wegańskich i wegetariańskich lokali. Jako diet coach pomaga tworzyć roślinne przepisy m.in. na Thermomix. Autorka bestsellerowych książek, m.in. „Wege energia”, „Wege w kwadrans” oraz „Warzywa górą! Od korzeni po liście”. Zakręcona na punkcie zdrowego jedzenia, ekologii, medytacji i uważności. Prowadzi bloga www.katarzynagubala.pl.