Witrektomia – szansa na uratowanie wzroku. Jak wygląda rekonwalescencja po operacji?

Witrektomia to zabieg, który wykonuje się u osób cierpiących na patologie w obrębie siatkówki. Jest nazywana „operacją ostatniej szansy”, ponieważ pozwala na uratowanie wzroku w przypadkach, które jeszcze niedawno groziły jego całkowitą utratą. Wskazaniem do jej wykonania są schorzenia tylnej części oka.

Siatkówka to błona znajdująca się na tylnej powierzchni gałki ocznej. Jest elementem odpowiedzialnym za odbieranie bodźców wzrokowych. Budują ją komórki nerwowe, które są połączone z mózgiem za pomocą nerwu wzrokowego. Należą do niej także światłoczułe receptory: czopki i pręciki. Wszelkiego rodzaju patologie w jej obrębie powodują pogorszenie lub utratę wzroku. Zabieg witrektomii jest szansą dla chorych na uratowanie zdolności widzenia.

Co to jest witrektomia?

Witrektomia to chirurgiczny zabieg okulistyczny w obrębie tylnej części oka, który umożliwia usunięcie patologicznych zmian i naprawę struktur siatkówki. Do jej przeprowadzenia używa się wysoce specjalistycznego sprzętu: mikronarzędzi (witrektomu), mikroskopu oraz oświetlenia ksenonowego lub diodowego, dostarczanego do gałki ocznej za pomocą światłowodu. Daje ono jasne, białe światło i nie nagrzewa się. Operację można wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia lub prywatnie. Czas oczekiwania na witrektomię zależy od szpitala. Średnio wynosi powyżej 3 miesięcy. Metoda ta należy do jednych z najnowszych osiągnięć medycyny, dlatego umożliwia leczenie schorzeń, które wcześniej uznawano za nieuleczalne. Dla wielu osób zabieg witrektomii jest jedyną szansą na powstrzymanie utraty wzroku lub jego częściowe przywrócenie. Szczególnym rodzajem zabiegu chirurgicznego jest fakowitrektomia polegająca na witrektomii z jednoczesnym usunięciem zaćmy metodą fakoemulsyfikacji (przy pomocy wibracji ultradźwiękowych). Operację wykonuje się u pacjentów, u których soczewka uległa zmętnieniu, co nie pozwala na przeprowadzenie samej witrektomii.

Wskazania do witrektomii

Zabieg wykonuje się w przypadku chorób, które wiążą się z uszkodzeniem siatkówki. Często jest to jedyna metoda, która pozwala na uratowanie, poprawę lub częściowe przywrócenie wzroku. Wskazania do witrektomii to:

• odwarstwienie siatkówki,
• otwór w plamce żółtej,
• ciało obce wewnątrz gałki ocznej,
• krwotok podsiatkówkowy,
• retinopatia cukrzycowa,
• wylew krwi do ciała szklistego,
• zrosty siatkówki z ciałem szklistym,
• błona nasiatkówkowa,
• usunięcie złogów utrudniających dopływ światła do siatkówki,
• powikłania po usunięciu zaćmy.

Jak wygląda zabieg witrektomii?

Zabieg witrektomii wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Chirurg pod kontrolą specjalistycznego mikroskopu dokonuje 3 niewielkich nacięć (ok. 0,6 milimetra). Wprowadza przez nie światłowód, witrektom oraz cewnik do infuzji. Następnie usuwa ciało szkliste, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie dostępu do struktur oka, umiejscowionych z tyłu. Na jego miejsce do gałki ocznej wprowadza się gaz, olej silikonowy lub płyn infuzyjny, którego zadaniem jest utrzymanie prawidłowego ciśnienia i rozprostowanie siatkówki. Wchłanianie środka zajmuje niekiedy kilka tygodni, dlatego widzenie po witrektomii może być częściowo zaburzone. Przebieg operacji i jej czas trwania zależy od rodzaju patologii (20–60 minut). Zwykle usuwa się całe ciało szkliste, a następnie wprowadza gaz lub olej. Niekiedy jednak wystarczy wykonać w nim tunel i naprawić schorzenie siatkówki (np. przy zamknięciu otworu w plamce żółtej). W trakcie zabiegu korzysta się także z laseroterapii i barwienia błon.

Zalecenia po zabiegu witrektomii

Rekonwalescencja po witrektomii trwa około 2 miesiące. Tyle wynosi czas gojenia się rany. Aby zabieg powiódł się w pełni, chory musi ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich:

• zgłaszać się na regularne wizyty kontrolne,
• przez kilka dni utrzymywać wymuszoną pozycję głowy (np. pochylać ją do przodu),
• nie spać na plecach,
• zabezpieczać operowane oko na noc,
• unikać dotykania i pocierania operowanego oka,
• unikać gwałtownych ruchów, podnoszenia ciężkich przedmiotów i wysiłku fizycznego,
• nie korzystać z basenu i sauny,
• nie latać samolotem (jeżeli zastosowano gaz).

Oko po witrektomii może przez kilka dni boleć. W razie silnych dolegliwości wskazane jest przyjęcie doustnego środka przeciwbólowego z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, np. ibuprofenu. Po zabiegu pacjent może widzieć niewyraźnie, jednak wzrok będzie stopniowo się poprawiał. Jest to związane z wchłanianiem się substancji użytej do wypełnienia.

Powikłania po witrektomii

Każdy zabieg chirurgiczny obarczony jest ryzykiem pojawienia się skutków ubocznych w trakcie lub po operacji. W celu ich uniknięcia ważne jest ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarskich. Najczęstsze powikłania po witrektomii to:

• odwarstwienie siatkówki,
• zaćma,
• krwotoki do gałki ocznej.