Wkłucie centralne – wskazania, przebieg, pielęgnacja

Wkłucie centralne jest cewnikiem wprowadzanym przez jedno z naczyń krwionośnych do dużej, centralnej żyły. Wkłucie centralne sprawdza się w przypadkach konieczności długotrwałego podawania płynów i leków dożylnych. Wynika to właśnie z możliwości utrzymywania go w żyle nieprzerwanie przez kilka tygodni. Tym również różni się od zwykłego wenflonu, który wymaga usunięcia już po kilku dniach. Wkłucie centralne zwykle wykorzystywane jest na oddziałach intensywnej terapii, oddziałach hematologii lub oddziałach onkologii.

Wskazania do wykonania wkłucia centralnego

Wkłucie centralne umożliwia nie tylko podawanie leków oraz płynów dożylnie. Przy jego pomocy możliwe jest także szybkie pobieranie krwi do badań. Niestety założenie go u niektórych pacjentów jest niemożliwie. Wynika to z uszkodzeń lub bardzo delikatnych naczyń krwionośnych. Zdecydowanie więcej jest jednak przypadków, w których wykonanie wkłucia centralnego jest wskazane lub wręcz niezbędne do leczenia pacjenta. Wskazaniem do wykonania wkłucia centralnego jest brak możliwości wkłucia do żył obwodowych. Stosowane jest także w przypadku podawania niektórych leków – np. środków obkurczających naczynia lub środków drażniących naczynia krwionośne takich, jak leki buforujące lub cytostatyki. Wykorzystuje się je, gdy konieczna jest agresywna płynoterapia lub planowane jest długotrwałe leczenie. Wkłucie centralne znajduje swoje zastosowanie również przy wykonywaniu badań. Zakłada się je w celu pomiaru ośrodkowego ciśnienia żylnego lub pomiaru parametrów hemodynamicznych poprzez cewnik Swana-Ganza. Stanowi również dostęp naczyniowy w czasie zabiegów takich, jak plazmafereza, dializa, separacja komórek krwiotwórczych. Dodatkowo wkłucie centralne zakładane jest w sytuacjach wstrząsu kardiogennego lub wstrząsu hipowolemicznego lub po przeprowadzonej reanimacji.

Wkłucie centralne – przebieg

Aby wkłucie centralne zostało przeprowadzone poprawnie i nie prowadziło do ewentualnych powikłań, bardzo ważne jest przestrzeganie kilku podstawowych zasad. Wkłucie centralne zwykle przeprowadzane jest przez lekarza, któremu asystuje pielęgniarka. W takiej sytuacji niezbędne jest zadbanie o czystość zarówno otoczenia, jak i samego miejsca, w którym będzie zakładane wkłucie centralne. Do założenia cewnika stosuje się zamknięty układ do przetaczania płynów oraz specjalnie dobrany zestaw do wlewów kroplowych. Po wprowadzeniu cewnika zakładany jest jałowy opatrunek. Każdorazowo przy wykonywaniu czynności przy wkłuciu centralnym konieczne jest dezynfekowanie rąk. Pielęgniarka powinna również korzystać z kraników trójdrożnych i pamiętać o zamykaniu cewnika. Przy długotrwałym stosowaniu wkłucia centralnego bardzo ważna jest wymiana zestawu do przetoczeń. W czasie gdy wkłucie centralne jest założone u pacjenta, pielęgniarka nie tylko pielęgnuje dane miejsce, ale także prowadzi kartę monitorowania żylnego i obserwuje pacjenta. Nieprawidłowe założenie cewnika lub niedopilnowanie czystości może doprowadzić do zakażenia. Objawem takiego zakażenia może być podwyższona temperatura ciała, podwyższone ciśnienie krwi lub tętno.

Wkłucie centralne – pielęgnacja

W pielęgnacji wkłucia centralnego ważna jest dbałość o czystość miejsca założenia cewnika przez pielęgniarkę oraz każdorazowa dezynfekcja dłoni przed wykonywaniem rutynowych czynności. Pielęgniarka przekazuje zalecenia również pacjentowi, który sam także musi dbać o to miejsce. Ważne jest, aby pacjent unikał zmoczenia danego miejsca podczas codziennej toalety. W poszczególnych wypadkach (np. podczas dializ) pielęgniarka podczas oczyszcza miejsca wejścia cewnika zakłada specjalny sprzęt ochrony osobistej, a pacjent ma zakładaną maskę.