Wole tarczycowe – jakie są przyczyny powiększenia się tarczycy?

Wole tarczycy to powiększenie tarczycy, które wyraźnie widać w badaniu ultrasonograficznym. Objawy zależne są od rodzaju woli i choroby przyczyniającej się do jej powstania.

Wole tarczycowe stanowią objaw niektórych chorób tarczycy. Polegają na zwiększeniu jej objętości, co często jest widoczne nawet bez badania. Przyczyny tego schorzenia są różne. W zależności od wyników badań laboratoryjnych zaleca się dalsze postępowanie. Wole tarczycowe dzieli się na nietoksyczne oraz toksyczne. Różni je to, że w tym drugim przypadku dochodzi do niekontrolowanego wyrzutu hormonów z tego gruczołu dokrewnego. Wole nietoksyczne utrzymują natomiast stan eutyreozy, co oznacza, że wszystkie badania hormonalne są w granicach normy (a organizm nie wykazuje żadnych odchyleń).

Wole tarczycowe – definicja patologii

Nietoksyczne wole tarczycowe dotyczą choroby tarczycy, która związana jest ogniskowymi zmianami zachodzącymi w tym narządzie, jej powiększeniem, również zmianami zwyrodnieniowymi czy zwłóknieniami, jednak bez różnic w zakresie jej funkcjonowania. Przyczynami patologii mogą być: niedobór jodu, predyspozycje genetyczne, wpływ substancji wolotwórczych czy promieniowania jonizującego. Wole tarczycowe dotyczą powiększania się tarczycy powyżej 20 ml u kobiet i 25 ml u mężczyzn w badaniu ultrasonograficznym. Aktualnie nie są one jednak często spotykane, ponieważ rzadko obserwuje się niedobory jodu.

Wole guzkowe toksyczne, czyli nadczynne, to natomiast schorzenie związane z guzkowym rozrostem tarczycy bez tła choroby autoimmunologicznej. Przekładają się one na gospodarkę hormonalną narządu. Wyróżnia się także:

• wole miąższowe – tarczyca jest powiększona, lecz struktura jednolita;
• wole guzkowe – związane z obecnością co najmniej jednego guzka w tarczycy;
• wole zamostkowe – pojawiają się, gdy co najmniej ⅓ tarczycy schowana jest za mostkiem;
• wole naczyniowe – schorzenie na tle choroby Gravesa-Basedowa; charakteryzuje je niewielkie drżenie wynikające ze zwiększonego przepływu krwi przez zmienioną chorobowo tkankę.

Przyczyny każdego typu wola tarczycowego są bardzo różne. Z pewnością ogromny udział mają predyspozycje genetyczne, zaburzenia w zakresie gospodarki hormonalnej, niedobory jodu, używki, promieniowanie jonizujące, choroby autoimmunologiczne, zapalenia tarczycy. Do ich powstawania może przyczynić się też podawanie leku antyarytmicznego czy środków cieniujących.

Wole tarczycy – jakie dają objawy?

Samo powiększenie objętości tarczycy może przebiegać bezobjawowo. Rzadko dochodzi do tak znacznego jej rozrostu, by było ono widoczne na pierwszy rzut oka. Częściej jest ono potwierdzone w ultrasonografii lub w badaniu fizykalnym po stwierdzeniu odchyleń w badaniach laboratoryjnych. Objawy, które czasami pojawiają się u pacjenta, to: ucisk na dolne drogi oddechowe (co powoduje, że chory stale ma wrażenie za ciasnego kołnierzyka w ubraniu), zaburzenia połykania (również w wyniku ucisku tarczycy na sąsiadujące struktury). Oczywiście wśród symptomów klinicznych nie można zapominać o tych wynikających z zaburzeń funkcji tarczycy.

Jak można rozpoznać wole tarczycy?

Podstawowe badanie fizykalne (możliwe do wykonania u każdego chorego) jest szybkie i pozwala wstępnie wykryć patologię. Złotym standardem jest ultrasonografia (USG) tarczycy, dzięki której można ocenić zarówno wielkości tarczycy, jak i określić ewentualne obecności zmian ogniskowych. Guzki toksyczne można zdiagnozować przy wsparciu scyntygrafii. To ostatnie badanie pozwala na obrazowanie danej okolicy ciała z wykorzystaniem odpowiedniego znacznika. O tyle, o ile przy powiększeniu toksycznym tarczycy zaburzenia hormonalne stanowią doskonałe uzupełnienie obrazu pacjenta, to jednak w przypadku wola tarczycowego nietoksycznego istnieje konieczność dokładnej diagnostyki, ponieważ każdy guzek wymaga zawsze różnicowania ze zmianą nowotworową.

Na czym polega leczenie wola tarczycy?

Leczenie wola tarczycowego powinno być zawsze przyczynowe. Dlatego konieczne są: kompleksowa diagnostyka, badania laboratoryjne, obrazowe, biopsja tarczycy. Dostępnych jest także wiele leków działających hamująco na tarczycę. Czasami wymagane jest rozważenie radykalnego leczenia operacyjnego czy zabiegu radiojodem.