Wrzód miękki – możesz z nim wrócić po… współżyciu w tropikach 

Każdego roku wrzód miękki diagnozowany jest u ok. 7 mln osób na świecie. Nie jest to faktyczna liczba chorych, ponieważ zakażenie bakteriami Haemophilus ducrey może przebiegać bezobjawowo albo pacjenci nie decydują się odwiedzić lekarza – wolą czekać, aż zmiana zniknie. Jak dochodzi do zainfekowania organizmu? Czy samoistne zniknięcie wrzodu oznacza wyleczenie? Jakie objawy towarzyszą chorobie? 

Jak powstaje wrzód miękki? 

Wrzód miękki (łac. ulcus molle) jest dolegliwością przenoszoną drogą płciową, dlatego nazywany bywa też wrzodem wenerycznym. Za rozwój patologii odpowiadają bakterie Gram-ujemne Haemophilus ducrey, które przenikają przez mikrouszkodzenia naskórka (np. otarcia podczas stosunku seksualnego). 

Czas inkubacji (wylęgania się) trwa zwykle od 3 do 7 dni. Po tym okresie pojawia się grudka lub krostka na zarumienionej tkance. Po upływie 4-7 dni przeobraża się w krostki, które po kolejnych 2-3 dniach przybierają postać owrzodzenia, czyli otwartej rany o zaokrąglonym kształcie i czerwonej obwódce. Nierzadko z owrzodzenia wypływa krew lub płyn surowiczy, a gdy dojdzie do zakażenia zmienionej tkanki, pojawia się ropa. Wrzód miękki powstaje w okolicach intymnych (na skórze i błonach śluzowych).  

Bardzo rzadko, po odbyciu oralnego stosunku seksualnego, zmiany mogą pojawić się w jamie ustnej. Wywołują wtedy dyskomfort lub ból. Do przeniesienia się patogenu z osoby chorej na zdrową dochodzi podczas stosunków seksualnych bez odpowiedniego zabezpieczenia.  

Kto jest szczególnie narażony na powstanie wrzodu miękkiego? 

Najwyższy odsetek zachorowań notuje się w regionach ubogich (w Afryce, Azji czy na Karaibach), gdzie jest słaby dostęp do opieki zdrowotnej i prezerwatyw. Ponadto zakażeniom sprzyja niewystarczająca higiena osobista (po dokładnym wymyciu okolic intymnych niedługo po ekspozycji na patogeny, zmniejsza się ryzyko zachorowania).  

Co ciekawe, obrzezanie zmniejsza ryzyko zakażenia. W końcu ułatwia mężczyznom dbanie o higienę intymną. To ważne, zważywszy na fakt, że to właśnie panowie chorują częściej niż kobiety, a średnia wieku pacjentów to 30 lat. Ryzyko zakażenia jest wysokie, wynosi 35-70 proc. Właśnie dlatego każdego roku chorobę diagnozuje się u nawet 7. mln ludzi na całym świecie. 

Jakie objawy wywołuje wrzód miękki? 

Pojawieniu się wrzodu miękkiego towarzyszy ból, co jest efektem powstania owrzodzenia. W 50 proc. przypadków rozwija się również zapalenie węzłów chłonnych w pachwinach, przeważnie jednostronnie. Powstały obrzęk może pękać, jeśli nie zostanie właściwie nakłuty i oczyszczony z ropy w warunkach ambulatoryjnych. Z owrzodzeniem mogą też występować: 

• ból podczas oddawania moczu, 
• ból w trakcie stosunku seksualnego, 
• pogorszone samopoczucie. 

Diagnostyka wrzodu miękkiego 

Jeszcze do niedawna w celach diagnostycznych lekarz pobierał próbkę z owrzodzenia albo ropę z drenowanego węzła chłonnego. Materiał posiewany był w laboratorium na podłoże z pożywką, co pozwalało na przeprowadzenie hodowli przez co najmniej 48-72. godziny w temperaturze 33 st. Celsjusza. Obecnie tej metody już się nie stosuje ze względu na koszty i długotrwałość hodowli.  

Metodę serologiczną wykorzystuje się głównie w celach naukowych, a testy PCR są mało dostępne w ubogich regionach świata, przez to też kosztowne. Co zamiast tego? Stosuje się diagnostykę z wykluczenia. Lekarz zleca przeprowadzenie testu na kiłę i opryszczkę. Jeśli wyjdą negatywnie – oznacza to, że owrzodzenia są objawem zakażenia bakteriami Haemophilus ducrey. 

Na czym polega leczenie wrzodu miękkiego? 

Nieleczone wrzody miękkie samoistnie ustępują w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Nie znaczy to jednak, że organizm zwalczył bakterie. Wciąż są one obecne i gotowe do zakażania kolejnych organizmów, dlatego wdrożenie leczenia jest tutaj konieczne. Postawienie diagnozy to pierwszy krok w leczeniu zakażenia bakteriami Haemophilus ducrey. W terapii wykorzystuje się antybiotyki: 

• azytromycynę (1 g doustnie w pojedynczej dawce), 
• ceftriakson (250 mg domięśniowo w pojedynczej dawce), 
• ciprofloksacyna (500 mg po dwie dawki doustnie przez trzy dni), 
• erytromycyna (500 mg po trzy dawki przez trzy dni). 

Jakie mogą być powikłania nieleczonych wrzodów miękkich? 

Niekiedy nieleczona choroba skutkuje rozwojem stulejki u mężczyzn oraz powstaniem rozległych owrzodzeń jako powikłanie nadkażeń. Ponadto podwyższa się wówczas ryzyko zakażenia wirusem HIV-1. I to znacznie! Jak wynika z danych zebranych w Kenii i Tajlandii, ryzyko transmisji wirusa wzrasta o 50-300 razy. Z drugiej jednak strony, częstotliwość występowania HIV zwiększa odsetek osób z wrzodem miękkim. 

Bibliografia: 

1. Duda-Madej A., Zakażenia przenoszone drogą płciową, Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. 
2. Duś M., Wrzód miękki – obraz kliniczny, współczesna epidemiologia, diagnostyka i leczenie, Postępy Dermatologii i Alergologii 2008, t. 25, nr 2, s. 76-82. 
3. Korzeniewski K., Choroby przenoszone drogą płciową u powracających z podróży, Forum Medycyny Rodzinnej 2020, nr 14(1), s. 11-25.