Wszy łonowe – objawy i sposoby leczenia

Wszy łonowe są owadami pasożytniczymi zasiedlającymi przede wszystkim włosy w okolicach narządów płciowych człowieka. Wbrew powszechnemu przekonaniu ich występowanie nie jest spowodowane nieprzestrzeganiem zasad higieny, a wynika najczęściej z bliskiego kontaktu z osobą zarażoną. W artykule przedstawiliśmy objawy wszawicy łonowej oraz sposoby leczenia stosowane po rozpoznaniu obecności pasożytów.

Jak rozpoznać wszy łonowe?

Wesz łonowa jest bardzo małym insektem, długość dorosłej postaci waha się od 1 do 2 mm. Ma ona 6 odnóży, przy czym 2 przednie są większe od pozostałych i przypominają szczypce (pasożyty wykorzystują je do przytrzymywania podstawy włosów). Barwa owada może być żółto-szara lub ciemnoczerwona. Wszy łonowe mają kształt zbliżony do okrągłego. Ze względu na niektóre charakterystyczne cechy wyglądu, wszy łonowe bywają określane jako miniaturowa wersja kraba. Niewielki rozmiar powoduje, że zwykle trudno je zauważyć – szczególnie, gdy nie są wypełnione krwią pobraną w ostatnim czasie z organizmu żywiciela. Pasożyty te mogą przemieszczać się z włosa na włos, nie potrafią jednak skakać ani latać.

Poza opisaną wyżej postacią dorosłą, opisywane pasożyty mogą występować także w dwóch niedojrzałych postaciach: w formie jaja oraz nimfy. Dorosła samica składa około 30 jaj, które przyczepia do włosów. Mają one owalny kształt i są żółte lub białe. W ciągu 6-10 dni z jaj wykluwają się nimfy. Ta forma wygląda jak postać dorosła, różni się od niej tylko mniejszym rozmiarem. Nimfy potrzebują około 2-5 tygodni, aby z postaci niedorosłej przekształcić się w dojrzałą, zdolną do reprodukcji. Tak jak formy dorosłe wszy łonowej, aby mogły przeżyć, muszą pobierać krew od żywiciela – jeśli zostaną odizolowane od człowieka, umierają w ciągu 1-2 dni.

Na których obszarach ciała najczęściej bytują wszy łonowe? Nazwa nie powstała przypadkowo – typowo pasożyty te zasiedlają włosy w okolicach narządów płciowych. Nie jest to jedyny rejon ciała, w którym mogą być zlokalizowane. Obecność wszy łonowych potwierdzana jest także w następujących miejscach:

• na włosach pod pachami i na nogach,
• na owłosieniu klatki piersiowej, brzucha, pleców,
• na twarzy – brodzie lub wąsach, rzadziej na brwiach i rzęsach.

Wszy łonowe nie zasiedlają natomiast włosów na głowie.

Diagnostykę przeprowadza się zwykle poprzez oglądanie obszarów zajmowanych przez ten gatunek pasożytów gołym okiem lub przy użyciu szkła powiększającego.

Skąd się biorą wszy łonowe?

Obecność wszawicy łonowej nie wynika na ogół z nieprzestrzegania zasad higieny. Choć pasożyty te mogą być przenoszone poprzez korzystanie z tych samych ubrań, ręczników lub pościeli, to dużo częstszą przyczyną rozpowszechniania choroby jest bezpośredni kontakt z zarażonym, szczególnie seksualny. Inne rodzaje bliskiego kontaktu z nosicielami (przytulanie, całowanie) także może skutkować przejściem wszy z jednej osoby na drugą, choć w ten sposób do zarażenia dochodzi rzadko.

Mitem jest, że wszawica może rozwinąć się łatwo na skutek korzystania z tej samej toalety, co osoba zarażona. Ze względu na to, że odnóża wszy łonowych nie pozwalają na łatwe poruszanie się lub przyczepianie do gładkich powierzchni (takich jak deska sedesowa), a pasożyty tego gatunku nie mogą przetrwać długo bez organizmu żywiciela, zarażenie w ten sposób jest mało prawdopodobne.

Wszy łonowe nie są także przenoszone ani rozpowszechniane przez zwierzęta.

Zobacz także: 10 intymnych nawyków zdrowej kobiety

Wszy łonowe – objawy zarażenia

Początek wszawicy przebiega na ogół bezobjawowo, symptomy pojawiają się zwykle po kliku tygodniach. Obecności wszy łonowych objawia się tak samo w przebiegu zarażenia u kobiet i u mężczyzn. Do najczęściej zgłaszanych objawów należą:

• silne swędzenie obszarów, które zasiedlane są przez wszy łonowe (pacjenci najczęściej odczuwają ten objaw w nocy, ponieważ aktywność pasożyta w tym czasie nasila się; uczucie swędzenia może pojawiać się na skutek podrażnienia skóry w czasie jej nakłuwania przez owada lub jako reakcja alergiczna na związki występujące w ślinie insekta),
• podrażnienie skóry wywołane przez drapanie,
• obecność czarnego proszku na bieliźnie,
• sinoniebieskie, małe plamki na skórze (zauważalne mogą być na skórze m.in. ud albo dolnej części brzucha) – pojawiają się na skutek hemolizy (rozpadu) erytrocytów wywołanego przez ukłucia wszy,
• jeśli osobniki pasożytują na rzęsach, mogą wywoływać podrażnienia i zapalenie brzegów powiek i spojówek.

Wszy łonowe nie przenoszą chorób, jednak w bardzo rzadkich przypadkach może dojść do wtórnej infekcji bakteryjnej wywołanej drapaniem skóry.

Zobacz także: swędzenie pochwy – przyczyny oraz sposoby leczenia

Wszy łonowe – leczenie

Do zwalczania wszy łonowej mogą być stosowane leki dostępne bez recepty. Najczęściej wykorzystuje się szampony zawierające związki takie jak dimetikon, cyklometikon, biococidina, permetryna (ostatni z nich uznaje się za mniej skuteczny, ponieważ wszy uodparniają się na tę substancję). Jak pozbyć się wszy, wykorzystując powyższe środki? Zapoznaj się z poniższym sposobem postępowania (uwaga: opisane działania nie powinny być stosowane w przypadku wszy bytujących na brwiach i rzęsach).

1. Umyj zarażony obszar i osusz go.
2. Dokładnie zastosuj się do instrukcji na ulotce lub opakowaniu wykorzystywanego środka. Włosy na zainfekowanym obszarze dokładnie nasącz lekiem przeciwko wszom i pozostaw na czas zalecany w instrukcji. Następnie usuń środek stosując się do zalecanego przez producenta preparatu sposobu postępowania.
3. Po przeprowadzeniu powyższego zabiegu większość jaj nadal będzie przyczepiona do włosów. Usunąć można je za pomocą grzebienia z drobnymi ząbkami.
4. Załóż czystą bieliznę i ubranie. Aby zabić wszy, które mogły pozostać na odzieży, ręcznikach i pościeli wypierz w pralce wszystkie te, które były używane przez zarażone osoby w ciągu ostatnich 2-3 dni. Ustaw program prania w wysokiej temperaturze (60 stopni C).
5. Przedmioty, które nie mogą zostać wyprane w gorącej wodzie można zapakować szczelnie w plastikowe worki i przechowywać w nich przez 2 tygodnie – po tym czasie bez dostępu do organizmu żywiciela, wszystkie żywe formy wszy łonowej zostaną zwalczone.
6. Jeśli po 9-10 dniach żywe wszy nadal są obecne, powtórz cały proces – wyeliminujesz w ten sposób także te formy pasożyta, które przy przeprowadzeniu zabiegu za pierwszym razem były w początkowym stadium rozwojowym.

Aby zapobiec powtórnemu zarażeniu konieczne jest przestrzeganie zasad higieny i codzienne zmienianie bielizny osobistej. Ręczniki oraz pościel należy nadal prać w wysokiej temperaturze oraz prasować gorącym żelazkiem.

Należy pamiętać, że przedstawione powyżej informacje nie powinny służyć jako substytut dla porady lekarskiej. Jeśli podejrzewasz u siebie zarażenie pasożytem, skonsultuj się ze specjalistą.

Źródła:

1. Morozińska-Gogol J. (red.) (2016) Parazytologia medyczna. Kompendium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
2. Goldstein A., Goldstein B. i wsp. (2019) Patient education: Pubic lice (Beyond the Basics), UpToDate, dostęp 18.03.2020.
3. National Health Service (2018) Pubic lice, dostęp 18.03.2020.
4. Centers for Disease Control and Prevention (2019) Pubic “Crab” Lice, dostęp 18.03.2020.