Wulwodynia to nie kobiecy wymysł, ale poważne zaburzenie 

Vulva to po łacinie srom, a odynia oznacza po grecku ból. Wulwodynia jest więc zespołem dolegliwości bólowych w obrębie sromu. Nie wynika jednak z chorób ginekologicznych czy urologicznych, choć może z nimi współwystępować. Czym więc jest ta nieprawidłowość? Jakie dolegliwości, poza bólem, mogą jej towarzyszyć? Czy można leczyć wulwodynię? 

Czym jest wulwodynia? 

Wulwodynia jest kobiecym zaburzeniem w obrębie narządów płciowych. Wiąże się z bólem bądź dyskomfortem sromu, które pojawiają się bez wyraźnych przyczyn (np. nagle, w ciągu nocy) i bez oznak zaburzeń ze strony układu nerwowego. Nie jest to jednak choroba ginekologiczna. Właśnie przez to wiele kobiet przez lata cierpi, nie licząc na pomoc. Żadne badania nie wykazują, aby podłożem były infekcje, dermatozy, choroby weneryczne czy endometrioza. Nie mogą tego wykazać, ponieważ przyczyna tkwi gdzie indziej. 

W związku z tym wsparcie ginekologiczne to za mało, aby pomóc pacjentce. W tym przypadku bardzo istotna jest współpraca lekarzy wielu specjalizacji. Także dlatego, że wciąż nie wiadomo, jaki jest bezpośredni powód rozwoju tego zaburzenia. Widać jednak wyraźny związek współwystępowania wulwodynii z nieprawidłowościami takimi jak: 

• zespół jelita drażliwego, 
• zespół przewlekłego zmęczenia, 
• depresja, 
• reumatoidalne zapalenie stawów, 
• nawracające infekcje dróg moczowych, 
• kandydoza. 

Jakie są typy wulwodynii? 

Choć wulwodynia nie została uwzględniona jako choroba w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD), to jej definiowaniem i ustalaniem kryteriów diagnostycznych zajmuje się od 1970 r. Międzynarodowe Towarzystwo Badań nad Chorobami Wulwowaginalnymi. Aktualny podział patologii uwzględnia lokalizację dolegliwości, okoliczności ich pojawiania się, a także czas trwania. W tabeli poniżej zaprezentowano odmiany patologii.

Rodzaje wulwodynii ze względu na lokalizację dolegliwości: 

• uogólniona,
• częściowa (np. okolice łechtaczki),
• mieszana.

Rodzaje wulwodynii ze względu na okoliczności pojawiania się dolegliwości: 

• spontaniczna (bez wyraźnych przyczyn, np. pojawia się podczas snu),
• prowokowana (np. przez ucisk).

Rodzaje wulwodynii ze względu na okres utrzymywania się dolegliwości: 

• stała,
• okresowa.

Czy wulwodynia to częsty problem kobiet? 

Ze względu na trudności w diagnozowaniu wulwodynii i częste rezygnowanie z szukania pomocy, ocenienie skali problemu jest mocno utrudnione. Wedle szacunków, z wulwodynią może zmagać się nawet 16 proc. kobiet zamieszkujących Stany Zjednoczone. Nie wiadomo, jaka jest skala problemu w Polsce, choć najprawdopodobniej zbliżona do statystyk amerykańskich. Najczęściej diagnoza stawiana jest dopiero wówczas, gdy lekarze wykluczą inne możliwe przyczyny odczuwanych dolegliwości. Dlatego też wulwodynia zaliczana jest do tzw. chorób z wykluczenia. 

Dolegliwości mogą rozwinąć się na każdym etapie życia. Przeważnie choroba diagnozowana jest jednak u kobiet przed ukończeniem 25. roku życia. Co ciekawe, szczególnie narażone na rozwój przypadłości są perfekcjonistki i kobiety o wrażliwym usposobieniu. Wszystko dlatego, że stres, napięcie, pobudzenie układu współczulnego przyczyniają się do długotrwałego napięcia mięśni oraz dysfunkcji w obrębie struktur mięśniowo-powięziowych. 

Jak objawia się wulwodynia? 

Aby odczuwane przez kobietę symptomy można było powiązać z wulwodynią, muszą występować one stale lub nawracająco przez minimum trzy miesiące. Kobieta w tym czasie odczuwa m.in.: 

• nadwrażliwość, 
• pieczenie (palący ból), 
• pulsowanie, 
• ból przeszywający, 
• kłucie, 
• ściskanie, 
• miażdżenie, 
• świąd, 
• uczucie pękania skóry. 

Na czym polega leczenie wulwodynii? 

Leczenie bólu związanego z wulwodynią wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Konieczne może być wsparcie:  

• ginekologa,  
• wenerologa,  
• dermatologa,  
• seksuologa,  
• psychiatry, 
• fizjoterapeuty uroginekologicznego.  

Jak dotąd nie wypracowano standardu postępowania z pacjentkami zmagającymi się z wulwodynią. National Vulvodynia Association, które zajmuje się prowadzeniem badań nad tą przypadłością, podaje aż trzydzieści różnych metod terapeutycznych – mogą być one pomocne w konkretnym przypadku, a w innym nie. Dlatego terapia nieprawidłowości jest tak skomplikowana i czasochłonna. Pomocne są w szczególności: 

• terapia mięśniowo-powięziowa w obrębie miednicy u fizjoterapeuty, 
• ogólna fizjoterapia, 
• samodzielna praca z mięśniami w obrębie miednicy, 
• terapia poznawczo-behawioralna u psychologa lub psychoterapeuty, 
• farmakoterapia (wyłącznie jako wsparcie leczenia podstawowego w początkowym etapie). 

Gdy metody zachowawcze okażą się nieskuteczne (dzieje się tak w 20 proc. przypadków), konieczna może być operacja polegająca na wycięciu przedsionka pochwy (westibulektomia). Jest to jednak rzadko stosowana metoda ze względu na ryzyko rozwoju zastoinowych torbieli w gruczołach przedsionkowych. 

Bibliografia: 

1. Baszak-Radomańska E., Jantos M., Wulwodynia – stan wiedzy na 2017 rok, Seksuologia Polska 2017, t. 15, s. 1, s. 27-33. 
2. Markowska A., Wulwodynia – diagnostyka i leczenie, Ginecology and Obsctetrics Medical Project 2011, nr 4(22), s. 50-54. 
3. Wachowska K., Florkowski A., Orzechowska A., Talarowska M., Berent D., Depko A., Moczulska H., Michalska T., Gałecki P., Wulwodynia – epidemiologia, etiologia i klasyfikacja. Część 1, Przegląd Menopauzalny 2012, nr 4, s. 269-274. 
4. Wachowska K., Florkowski A., Orzechowska A., Talarowska M., Berent D., Depko A., Moczulska H., Michalska T., Gałecki P., Wulwodynia – epidemiologia, etiologia i klasyfikacja. Część 2, Przegląd Menopauzalny 2012, nr 5, s. 364-371.