Wylew krwi do mózgu – przyczyny i rokowanie po udarze krwotocznym

Co to jest wylew? Czy jest to zjawisko tożsame z udarem mózgu? Pojęcia te nie zawsze używane są prawidłowo. Sprawdź, kiedy można mówić o wylewie i jak go rozpoznać. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia wylewu krwi do ośrodkowego układu nerwowego? 

Co to jest wylew do mózgu? 

Wylew krwi do mózgu to potoczne określenie udaru krwotocznego, który powstaje na skutek uszkodzenia ściany naczynia mózgowego i wylania się krwi poza obręb tego naczynia. Tym samym krew nie może dotrzeć do obszaru zaopatrywanego przez dane naczynie tętnicze i dochodzi do uszkodzenia tego obszaru tkanki mózgowej. Wyróżnia się: 

• krwotok czy wylew śródmózgowy, kiedy to uszkodzone naczynie znajduje się w obrębie tkanki mózgowej, 
• krwotok czy wylew podpajęczynówkowy, kiedy uszkodzone naczynie tętnicze znajduje się na powierzchni mózgu.

Wylew a udar – czy to te same pojęcia? 

Wylew i udar to pojęcia, które nie mogą być używane zamiennie, chyba że doprecyzujemy, z jakim typem udaru mamy do czynienia. Udar krwotoczny stanowi ok. 20% udarów ośrodkowego układu nerwowego. Dlatego też, jeśli używamy pojęcia wylew w kontekście udaru krwotocznego, nie jest to błąd. Natomiast należy zdawać sobie sprawę, że większość przypadków udaru mózgu to udary niedokrwienne, które wylewem nie są. Udar niedokrwienny polega na zatkaniu światła naczynia tętniczego i braku dopływu krwi do określonego obszaru. 

Od czego można dostać wylewu?

Wylew śródmózgowy jest najczęściej wtórnym zjawiskiem wieloletniego, nieprawidłowo leczonego nadciśnienia tętniczego. W przebiegu podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego, w obrębie OUN tworzą się niewielkie poszerzenia naczyń tętniczych, które stają się słabe i łatwo pękają. Ponadto ryzyko wylewu zwiększają leki przeciwzakrzepowe. Tętniaki wrodzone najczęściej lokalizują się pod podpajęczynówkową.

Udar niedokrwienny czy wylew – rokowanie 

Wylew do mózgu zdecydowanie gorzej rokuje niż udar niedokrwienny i statystycznie zdecydowanie częściej wylew kończy się zgonem, bądź bardzo nasiloną niepełnosprawnością. Na podstawie obrazu klinicznego i wywiadu można przypuszczać czy u chorego podejrzewa się wylew, czy udar niedokrwienny, jednak nie zawsze jest to takie oczywiste.  

Zdecydowanie częściej w przypadku wylewu objawy dotyczą rozleglejszych obszarów ośrodkowego układu nerwowego, a w przypadku udaru niedokrwiennego możemy mieć do czynienia z ograniczonymi, ogniskowymi objawami neurologicznymi lub z ciężkim i znacznym deficytem neurologicznym.

Objawy wylewu 

Najczęstsze objawy wylewu to przede wszystkim obserwowane przed incydentem wysokie wartości ciśnienia tętniczego. Wśród objawów neurologicznych wymienia się: 

• ból głowy i zawroty głowy; 
• zbaczanie gałek ocznych w stronę krwawienia; 
• osłabienie siły mięśniowej, niekiedy dochodzi do paradoksalnego wzrostu napięcia mięśniowego; 
• zaburzenia świadomości, często utrata przytomności; 
• zaburzenia mowy; 
• zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej; 
• napad padaczkowy.

W jaki sposób można rozpoznać wylew? 

Wylew krwi do mózgu może być rozpoznany i potwierdzony wyłącznie na podstawie badania tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Zdecydowanie częściej korzysta się oczywiście z badania tomografii komputerowej w związku z jej dostępnością. Podejrzenie udaru ośrodkowego układu nerwowego można wysunąć na podstawie wywiadu i badania fizykalnego. Jednak to tomografia komputerowa pozwala na potwierdzenie rozpoznania wylewu.

Leczenie wylewu 

W przypadku podejrzenia udaru konieczne jest zabezpieczenie i monitorowanie podstawowych funkcji życiowych. Stan pacjenta z podejrzeniem udaru może zmieniać się diametralnie w kolejnych godzinach. W dalszej kolejności wykonuje się badanie z użyciem środka kontrastowego w poszukiwaniu tętniaków, które pozwala uwidocznić źródło krwawienia i pozwala na dalszą kwalifikację pacjenta do zabiegu wewnątrznaczyniowego na oddziale chirurgii naczyniowej. 

W przypadku możliwości leczenia przyczynowego kluczowe znaczenie ma fizjoterapia i rehabilitacja. Konieczne jest ustabilizowanie nadciśnienia tętniczego, wyrównanie cukrzycy czy nieprawidłowych wartości cholesterolu. Pacjent kwalifikowany do leczenia na neurochirurgii jedzie do ośrodka referencyjnego celem leczenia zabiegowego. Czasami pacjent jest jednak dyskwalifikowany z leczenia w oddziale neurochirurgii, kiedy rekonwalescencja jest długotrwała i zachowawcza. Wtedy trafia na oddział neurologiczny. 

Bibliografia: 

1. Bone I., Geraint F., Kenneth L., Neurologia i Neurochirurgia, Edra Urban & partner, Wrocław 2022. 
2. Gregory H., Jagoda A., Little N., Thomas P., Stany nagłe w neurologii. Od objawu do rozpoznania, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2023. 
3. Prusiński A., Neurologia praktyczna, Biblioteka Lekarza Praktyka, wyd. 3, 2015.