Czy wysoki puls powinien budzić niepokój? Jak go obniżyć? 

Serce działa niczym automat. Bije rytmicznie, nieco zwiększając lub zmniejszając liczbę uderzeń w zależności od zapotrzebowania organizmu na tlen. Niekiedy jednak kołatanie w klatce piersiowej pojawia się niezależnie od emocji czy wysiłku. Co może być tego przyczyną? Co zrobić, gdy serce bije szybciej, niż powinno?

Co oznacza wysoki puls – kilka słów o normach 

Gdy serce zaczyna szybciej bić w przypływie silnego wzburzenia, wiesz, że to naturalne. Podobnie jak podczas intensywnego wysiłku fizycznego. Jeśli jednak czujesz kołatanie w klatce piersiowej podczas leniwego popołudniowego leżenia na kanapie, może to wzbudzić niepokój.  

Dlaczego właściwie serce bije szybciej lub wolniej? Jakie to ma znaczenie dla organizmu? Praca serca jest automatyczna i niezależna od woli. Dzięki rytmicznym skurczom mięsień przetłacza utlenioną i bogatą w składniki odżywcze krew do tętnic, aby stamtąd została rozprowadzona do wszystkich tkanek organizmu. 

Zapotrzebowanie na tlen wzrasta przy wysiłku fizycznym, dlatego serce pracuje wówczas intensywniej. Podobnie jest w stanach wzburzenia – organizm przygotowuje się do instynktownej obrony, w tym do ewentualnej walki lub ucieczki. Serce więc musi dostarczyć tkankom więcej tlenu, aby możliwa była szybka reakcja. 

Problemem jest natomiast, gdy w stanie spoczynku puls jest zbyt wysoki. Prawidłowa wartość w przypadku osoby dorosłej zawiera się w zakresie 60-100/min. Gdy Twoje serce bije szybciej, niż z prędkością 100 uderzeń na minutę, doświadczasz tachykardii. To zaburzenie wymaga diagnostyki i leczenia. Oto tabela norm pulsu w zależności od wieku:

Jak sprawdzić za wysoki puls? 

Najwygodniejszym i najbardziej rzetelnym sposobem zbadania pulsu jest skorzystanie z aparatu do mierzenia ciśnienia. Nowoczesne urządzenia wyposażone są w czytelny wyświetlacz, który prezentuje nie tylko ciśnienie, ale też tętno. Pamiętaj jednak aby wykonać pomiar, gdy odpoczniesz, a zatem nie tuż po sesji aerobiku, powrocie z pracy czy kłótni.  

Usiądź wygodnie, załóż na przedramię specjalny mankiet (aparaty nadgarstkowe nie są dokładne) i ułóż rękę na blacie, mniej więcej na wysokości serca. Po uruchomieniu aparatu automatycznie wykona on pomiar, który odczytasz na wyświetlaczu. Podczas badania oddychaj spokojnie, aby nie zaburzyć wyniku. 

A co jeśli nie masz przy sobie aparatu do mierzenia ciśnienia? Możesz zmierzyć puls przy pomocy własnych rąk. Połóż dwa palce (wskazujący i środkowy) na tętnicy promieniowej. Znajdziesz ją blisko brzegu ręki od strony kciuka (po dłoniowej stronie), tuż powyżej ścięgien. Przytrzymaj palce przez 10 sekund i pomnóż przez sześć liczbę uderzeń serca. W ten sposób uzyskasz wynik w przeliczeniu na minutę. 

Jakie są przyczyny wysokiego pulsu? 

Tachykardia, czyli wysoki puls, może mieć różne podłoże. Najczęściej przyspieszony puls wywołuje: 

• niepokój, 
• silny stres, 
• gorączka, 
• odwodnienie, 
• biegunka, 
• krwotoki, 
• hipowolemia (niewystarczająca ilość wody w łożysku naczyniowym), 
• hipoglikemia (zbyt niski poziom glukozy we krwi), 
• niewydolność serca, 
• niedokrwistość (anemia), 
• stosowanie katecholamin, 
• nadczynność tarczycy, 
• zapalenie mięśnia sercowego,  
• astma, 
• rozedma płuc, 
• nadużywanie alkoholu, 
• nałogowe palenie papierosów. 

Bez względu na podłoże tachykardii, stan ten wymaga konsultacji z kardiologiem. Nie ma znaczenia, czy wysoki puls wynika z niewydolności serca, czy anemii albo jest wynikiem stosowania używek. W każdym wypadku nagły atak może zatrzymać krążenie, a to stwarza zagrożenie dla życia!

Jakie objawy towarzyszą wysokiemu pulsowi? 

Wysoki puls jest objawem. To sygnał wysyłany przez organizm, że niektóre układy nie funkcjonują w pełni sprawnie na skutek działania czynników zewnętrznych albo stanów patologicznych. Mimo to wysoki puls rzadko kiedy występuje jako symptom izolowany. Przeważnie towarzyszą mu: 

• wrażenie kołatania serca, 
• osłabienie i zawroty głowy, 
• trudności z oddychaniem i spłycony oddech, 
• nadmierne pocenie się (niekiedy zimne poty), 
• objawy psychiczne (np. niepokój).

Jak obniżyć wysoki puls? Leczenie zależy od pierwotnego schorzenia 

Jak wspomniano, wysokie tętno to objaw, a nie choroba. Nie ono więc wymaga leczenia. Konieczne jest rozpoznanie schorzenia, które je wywołuje albo wskazanie czynnika pobudzającego rytm pracy serca. Dopiero po diagnostyce można rozpocząć terapię. Udaj się do lekarza rodzinnego lub internisty i opowiedz o niepokojących cię objawach. W zależności od wstępnego rozpoznania i informacji zebranych w wywiadzie, zostaniesz skierowana do odpowiednich specjalistów i na badania diagnostyczne takie jak: 

• EKG – jest to nieinwazyjne badanie elektrokardiograficzne, które służy rejestrowaniu elektrycznej aktywności serca poprzez przyczepienie elektrod do skóry, 
• EKG metodą Hotlera – jest to badanie elektrokardiograficzne, które trwa przez całą dobę i wykorzystywane jest m.in. do diagnostyki epizodycznych wzrostów pulsu, 
• badanie elektrofizjologiczne – jest to badanie inwazyjne, który służy ocenie zaburzeń rytmu i przewodzenia w mięśniu sercowym poprzez wprowadzenie elektrod do wnętrza organu. 

Może się okazać, że wysoki puls nie ma związku z patologiami w obrębie układu sercowo-naczyniowego. Jeśli podłożem tachykardii jest stres, konieczna może być konsultacja z psychologiem. W takim wypadku cennym wsparciem będą techniki relaksacyjne i stosowanie preparatów ziołowych służących odprężeniu. Takie działanie mają m.in.: 

• melisa lekarska, 
• lipa drobnolistna, 
• serdecznik pospolity, 
• szałwia lekarska. 

Pomocne z pewnością będą też umiarkowana aktywność fizyczna oraz ograniczenie bodźców z otoczenia, np. zrezygnowanie z przeglądania social mediów i oglądania telewizji na rzecz spaceru czy książki. Nie obawiaj się psychoterapii. O wiele więcej korzyści przyniesie ci przepracowanie trudności niż ciągłe zwalczanie objawów permanentnego stresu, lęku czy depresji. 

Bibliografia: 

1. Krauze T., Guzik P., Wysocki H., Zmienność rytmu serca: aspekty techniczne, Nowiny Lekarskie 2001, nr 70, 9, s. 973-984. 
2. Ożarowski A, Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych Warszawa 1987.  
3. https://cmp.med.pl/wp-content/uploads/Normy-cisnienie-tetnicze.pdf, [dostęp 25.08.2023]. 
4. http://zspczerwin.edu.pl/wp-content/uploads/2020/05/budowa-i-funkcje-serca.pdf, [dostęp 25.08.2023].