Z czego wynikają neurologiczne objawy raka jądra?

Mimo że nowotwory jąder pojawiają się stosunkowo rzadko, są najczęstszym typem raka dotykającego mężczyzn przed 40. rokiem życia. Często mogą przez długi czas nie dawać wyraźnych symptomów, jednak w późniejszych stadiach rozwijają się zróżnicowane, zależne od przebiegu choroby dolegliwości. Należą do nich m.in. neurologiczne objawy raka jądra. Skąd się biorą i jak je rozpoznać? 

Jakie mechanizmy prowadzą do rozwoju neurologicznych objawów raka jądra? 

Neurologiczne objawy raka jądra mogą wynikać z kilku mechanizmów, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na układ nerwowy. Jednym z głównych czynników są przerzuty nowotworowe do mózgu lub rdzenia kręgowego, które mogą powodować ucisk na różne struktury i związane z nim dolegliwości. 

Kolejną przyczyną objawów neurologicznych raka jądra są tzw. neurologiczne zespoły paranowotworowe. Ich wystąpienie nie jest spowodowane bezpośrednio guzem czy przerzutami. Pojawiają się w następstwie zaburzeń autoimmunologicznych prowadzących do uszkodzenia układu nerwowego. W ich przebiegu obserwuje się obecność tzw. przeciwciał onkoneuronalnych, specyficznych dla danego rodzaju nowotworu – w przypadku raka jądra to przeciwciała anty-Ma/anty-Ta. Zespoły te najczęściej objawiają się jako m.in.: 

• zapalenie układu limbicznego, 
• zapalenie mózgu i rdzenia, 
• neuropatie czuciowe, 
• zapalenie skórno-mięśniowe. 

Problemy neurologiczne mogą pojawić się również w konsekwencji leczenia onkologicznego. Chemio- i radioterapia stosunkowo często wywołują objawy ze strony układu nerwowego, które występują nagle i mogą utrzymywać się przez dłuższy czas. Niestety zdarza się, że nie ustępują całkowicie nawet po zakończeniu terapii. Najczęściej jako skutki uboczne leczenia rozwijają się polineuropatie, czyli uszkodzenie nerwów, a także zmiany zwyrodnieniowe w ośrodkowym układzie nerwowym.

Najczęstsze objawy neurologiczne raka jądra 

Charakter neurologicznych objawów raka jądra bywa różny, ponieważ zależy od ich bezpośredniej przyczyny i lokalizacji. Przykładowo przerzuty do mózgu lub rdzenia kręgowego mogą wywołać m.in.: 

• bóle i zawroty głowy, 
• zaburzenia widzenia, 
• niedowłady kończyn, 
• ataki padaczki, 
• utratę kontroli nad zwieraczami cewki moczowej i odbytu. 

Również w przypadku neurologicznych zespołów paranowotworowych objawy zależą od rodzaju zaburzenia. Jednym z częstszych powikłań towarzyszących rakowi jądra jest zapalenie układu limbicznego, czyli struktur mózgu odpowiedzialnych za regulację zachowań emocjonalnych. Objawy, jakie mogą mu towarzyszyć, to: 

• pobudzenie, 
• niepokój, 
• dezorientacja, 
• omamy, 
• napady padaczkowe, 
• depresja, 
• zaburzenia pamięci krótkoterminowej, 
• niedowłady kończyn. 

W przebiegu nowotworów jąder może wystąpić także neuropatia czuciowa, która objawia się bólem, drętwieniem oraz ubytkami czucia w kończynach. Czasem towarzyszą im także ruchy mimowolne. Z kolei działania niepożądane leczenia onkologicznego obejmujące układ nerwowy to m.in.: 

• osłabienie odruchów nerwowych, 
• bóle mięśni, 
• zaburzenia chodzenia, 
• trudności z wykonywaniem ruchów precyzyjnych, 
• drgawki, 
• zaburzenia świadomości, 
• trudności z mową, 
• problemy z zachowaniem równowagi. 

Neurologiczne objawy raka jądra są dość rzadkie, jednak ich wystąpienie może znacząco wpłynąć na jakość życia, a czasem wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Na szczęście wczesne rozpoznanie nowotworu oraz odpowiednia terapia zwiększają szanse na całkowite wyleczenie i ograniczają ryzyko powikłań neurologicznych. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola stanu zdrowia – zwłaszcza u młodych mężczyzn, którzy znajdują się w grupie ryzyka rozwoju raka jądra. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK563159/ [dostęp 24.03.2025]. 
2. Meder J. (red.), Podstawy onkologii klinicznej, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa, 2011. 
3. Michalak S., Kozubski W., Neurologiczne zespoły paranowotworowe, Polski Przegląd Neurologiczny 2008, 4(1): 26-31.