Na czym polega zabieg Credego i po co się go wykonuje?

 Wśród licznych procedur medycznych towarzyszących narodzinom, zabieg Credego wydaje się jednym z mniej znanych, a zarazem niezwykle istotnym dla zdrowia noworodka. W niniejszym artykule przybliżę, na czym polega zabieg Credego, kiedy jest wykonywany, a także jakie może nieść za sobą skutki uboczne. Zapraszam do lektury!

Czym jest zabieg Credego? 

Zabieg Credego to procedura medyczna mająca na celu zapobieganie zapaleniu spojówek u noworodków (łac. conjunctivitis neonatorum). Mogą je wywołać różne patogeny przenoszone drogą wertykalną (z matki na dziecko) podczas porodu. Profilaktyka ta jest szczególnie ważna w kontekście zapobiegania zakażeniom wywołanym przez bakterie, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym do ślepoty dziecka. 

Procedura została wprowadzona w 1881 roku przez niemieckiego lekarza Carla Credego jako metoda profilaktyczna przeciwko gonkokowemu zapaleniu spojówek, które było wówczas jedną z głównych przyczyn ślepoty u niemowląt.

Technika wykonania zabiegu Credego 

Zabieg Credego polega na aplikacji określonej substancji antyseptycznej lub antybiotykowej bezpośrednio do worka spojówkowego w obu oczach noworodka zaraz po narodzeniu, do maksymalnie 2. godzin od porodu. Procedurę wykonuje się z zachowaniem zasad sterylności. Po aplikacji lekko masuje się powieki dziecka, aby substancja równomiernie rozprowadziła się po powierzchni oka. W zabiegu Credego wykorzystywane są: 

• 1% roztwór azotanu srebra – używany historycznie, obecnie rzadziej z powodu możliwości podrażnienia oczu, 
• maść okulistyczna z erytromycyną – często stosowana z uwagi na szeroki zakres działania i mniejsze ryzyko podrażnień, 
• maść okulistyczna z tetracykliną – alternatywa dla erytromycyny, choć jej użycie spadło ze względu na rosnącą oporność bakterii.

Przed czym dokładnie chroni zabieg Credego? 

Głównym celem zabiegu Credego jest ochrona przed noworodkowym zapaleniem spojówek wywoływanym przez: 

• neisseria gonorrhoeae – bakterie te mogą spowodować wyciek gęstej, ropnej wydzieliny z oczu, co prowadzi do szybkiego uszkodzenia rogówki i potencjalnej ślepoty, 
• chlamydia trachomatis – chociaż infekcja przebiega łagodniej niż w przypadku gonokoków, może prowadzić do przewlekłego zapalenia i zaburzeń pracy narządu wzroku.

Zabieg Credego a droga porodu 

W trakcie porodu naturalnego noworodek przechodzi przez kanał rodny matki, co zwiększa ryzyko ekspozycji na patogeny, w tym te wywołujące zapalenie spojówek. Właśnie w tej sytuacji zabieg Credego nabiera szczególnej wagi. Mimo tego jest to standardowa procedura profilaktyczna, stosowana niezależnie od drogi porodu – wykonuje się ją zarówno w przypadku porodu naturalnego, jak i po cięciu cesarskim. 

Skutki uboczne i potencjalne powikłania po zabiegu Credego 

Zabieg Credego, mimo swojej skuteczności w profilaktyce zapalenia spojówek może nieść za sobą pewne potencjalne powikłania. Ważne jest, aby rodzice to wiedzieli, by móc świadomie podjąć decyzję o wykonaniu zabiegu. Skutki uboczne obejmują: 

• przejściowe podrażnienie oczu – objawia się zaczerwienieniem i możliwym obrzękiem spojówek, które zwykle mija samoistnie w ciągu kilku dni, 
• chemiczne zapalenie spojówek – w przypadku stosowania azotanu srebra, oprócz podrażnienia może dojść do chemicznego zapalenia spojówek. Jest to reakcja na substancję, która mimo swojej skuteczności przeciwbakteryjnej bywa zbyt drażniąca dla delikatnych oczu noworodka.

Czy trzeba wyrażać zgodę na zabieg Credego? 

Odmowa wykonania zabiegu Credego jest ważną decyzją, która powinna być podjęta świadomie i odpowiedzialnie. Rodzice powinni zostać dobrze poinformowani zarówno o korzyściach, jak i potencjalnym ryzyku związanym z zabiegiem. Odmowa powinna zostać wyrażona na piśmie i dołączona do dokumentacji medycznej. 

Bibliografia: 

1. Binenbaum G., Bruno C. J., Forbes B. J., Snyder M. A., Mollen T. J., Schmidt B., Peterside I., et al., Periocular ulcerative dermatitis associated with gentamicin ointment prophylaxis in newborns, Journal of Pediatrics 2010. 
2. Duarte F., da Silva F. J., Knowledge and practice of nursing professionals about prophylaxis of ophthalmia neonatorum, Escola Anna Nery 2019, 23(1) 
3. Kreisel K., Weston E., Braxton J., Llata E., Torrone E., Keeping an eye on chlamydia and gonorrhea conjunctivitis in infants in the United States, 2010-2015, Sexually Transmitted Diseases 2017, 44(6): 356-358.