Jak wyglądają płuca palacza po latach nałogu? Czy można cofnąć zmiany?

Płuca palacza w niczym nie przypominają płuc osoby stroniącej od używek. Zgromadzone w nich substancje smoliste nadają narządowi ciemną barwę i upośledzają jego funkcje. Wraz z każdym kolejnym rokiem palenia stan organu coraz bardziej się pogarsza. Płuca mają jednak zdolność regeneracji, pod warunkiem, że całkowicie zrezygnuje się z palenia. Zobacz, jak wyglądają płuca palacza i jakie są ich konsekwencje. 

Czym są płuca palacza?

Płuca palacza to określenie, które używane jest w kontekście nałogowego palenia papierosów i związanych z tym skutków zdrowotnych wpływających na organ oddechowy. Liczne zmiany w wyglądzie i strukturze płuc, wynikające z wieloletniego wdychania dymu papierosowego niosą ze sobą poważne ryzyko rozwoju wielu chorób. 

Według statystyk aż ¼ osób w Polsce pali papierosy, co daje 8 mln mieszkańców. W ostatnich latach wzrósł odsetek osób młodych (w wieku 18-29 lat), które sięgają po papierosy. Do nałogu przyznaje się 30,8% mężczyzn i 27,1% kobiet (dane na 2022 rok). W dymie tytoniowym znajduje się kilka tysięcy szkodliwych substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym i toksycznym. Zaciągając się papierosem, dostarczasz do organizmu m.in.: 

• metale ciężkie: kadm, arsen, 
• rozpuszczalniki: aceton, toluidynę, toluen, 
• karcynogeny: naftyloaminę, benzopiren, uretan, 
• tlenek węgla, 
• formaldehyd, 
• cyjanowodór, 
• amoniak, 
• nikotynę. 

Jak wyglądają płuca osoby palącej papierosy?

Płuca palacza znacznie odbiegają wyglądem od „zdrowych”. Już po roku palenia organ zaczyna tracić swoją różową barwę, pojawiają się też pierwsze uszkodzenia. Po 5-10 latach nałogu zgromadzone w płucach substancje smoliste nadają im brązową barwę, natomiast 20-30 lat palenia sprawia, że narząd jest już praktycznie czarny. Osoby palące papierosy powinny raz w roku wykonywać profilaktyczne RTG klatki piersiowej. Pozwoli to na wczesne wykrycie zmian i podjęcie leczenia. 

Jakie choroby występują częściej u osób palących tytoń?

Palenie papierosów stanowi czynnik ryzyka rozwoju wielu chorób i jest przyczyną śmierci aż 70 000 tys. osób w Polsce każdego roku. Według statystyk, aż 80-90% zgonów osób z rakiem płuc spowodowana jest paleniem papierosów. Zarówno czynne, jak i bierne palenie predysponuje do rozwoju nowotworu płuc. U osób palących papierosy ryzyko rozwoju tej choroby jest aż 6-krotnie wyższe niż u osób, które nie stosują używek. Im dłużej trwa nałóg i im więcej papierosów dziennie jest wypalanych, tym większe szanse na zachorowanie. Toksyczne związki obecne w dymie tytoniowym prowadzą nie tylko do rozwoju nowotworów płuc, ale także: 

• nowotworów jamy ustnej: języka, podniebienia, wargi, dna jamy ustnej, policzka, 
• nowotworów przełyku, 
• nowotworów krtani, 
• nowotworów gardła, 
• nowotworów wątroby, 
• nowotworów żołądka, 
• nowotworów nerek, 
• nowotworów dróg moczowych. 

Podczas palenia uszkodzeniu ulegają komórki nabłonka oddechowego, co sprzyja rozwojowi przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (PoChP), może też wpływać na zaostrzenie objawów astmy. Substancje zawarte w dymie tytoniowym podrażniają drogi oddechowe, wywołując odruch kaszlowy.  

Wdychając dym, narażasz się na rozwój chorób układu krążenia. Palenie uszkadza naczynia krwionośne, powoduje ich zwężenie oraz przyspiesza proces tworzenia się blaszek miażdżycowych. Palenie tytoniu przyczynia się również do powstawania nadciśnienia tętniczego krwi, zawału serca, udaru mózgu. 

Czy płuca palacza się regenerują?

Nigdy nie jest za późno na to, by rzucić palenie. Choć potrzeba trochę czasu, aby płuca oczyściły się z nagromadzonych przez lata trujących substancji, pozytywne efekty rezygnacji z tytoniu widoczne są już tego samego dnia. Po 20. minutach spada tętno serca i normalizuje się ciśnienie tętnicze krwi. W ciągu 12-24. godzin znacząco obniża się poziom tlenku węgla. Już po 2-12. tygodniach zaczyna zmniejszać się ryzyko zawału serca.  

Co więcej, widoczna jest poprawa czynności płuc, przez co znacznie łatwiej wykonuje się aktywność fizyczną. Kolejne miesiące przynoszą dalszą poprawę. W ciągu 9. miesięcy częściowo ustępuje kaszel i duszności. Im więcej lat bez nałogu tytoniowego, tym mniejsze ryzyko rozwoju różnych chorób: 

• w ciągu roku szanse rozwoju choroby niedokrwiennej serca zmniejszają się o połowę, 
• po 5 latach maleje ryzyko raka jamy ustnej, gardła i przełyku oraz udaru mózgu, 
• po 10 latach o 50% spada ryzyko raka płuc, zmniejsza się też szansa zachorowania na raka pęcherza moczowego, nerek i trzustki, 
• po 15 latach ryzyko raka płuc i choroby niedokrwiennej serca jest podobne jak u osoby niepalącej, 
• jeśli rzucisz palenie przed 50. rokiem życia, zmniejszysz o połowę ryzyko zgonu w ciągu najbliższych 15 lat w porównaniu do osób palących. 

Oczyszczenie płuc można przyspieszyć, modyfikując styl życia. Przede wszystkim unikaj biernego palenia, które jest na równi groźne z paleniem czynnym. Zwiększ codzienną aktywność fizyczną i zadbaj o dietę bogatą w warzywa i owoce. Na oczyszczenie płuc poleca się też kurację ziołową. Najlepiej sięgnąć po takie rośliny lecznicze jak tymianek, lukrecja, dziewanna czy lobelia. Z ziołolecznictwa trzeba korzystać z rozwagą, pamiętając o przeciwwskazaniach i możliwych skutkach ubocznych. 

Bibliografia: 

1. Arnson Y., Shoenfeld Y., Amital H., Wpływ dymu tytoniowego na odporność, zapalenie i procesy autoimmunologiczne, Dermatologia po Dyplomie 2010, tom 1, nr 4. 
2. Krion R., Kuziemski K., Rozpowszechnienie palenia tytoniu i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc w Polsce, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, vol. 11, no. 6, 263-269. 
3. Starek A., Podolak I., Rakotwórcze działanie dymu tytoniowego, Roczniki PZH 2009, 60, nr 4, 299-310.