Zapalenie okołoustne – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie okołoustne to choroba mieszków włosowych, powodująca wyraźny defekt kosmetyczny – niekiedy łatwo jest ją pomylić z trądzikiem różowatym, łojotokowym zapaleniem skóry czy też alergią. Chorobę trudno jest wyleczyć, może ona też prowadzić do pogorszenia jakości życia. Jakie są jej główne objawy i jak można się jej pozbyć? Poniżej znajdziesz odpowiedź.

Czym jest zapalenie okołoustne?

Zapalenie okołoustne, zwane też dermatozą okołoustną, to typ zapalenia skóry, który pojawia się w większości przypadków na obszarze wokół ust. Mimo że choroba dopada głównie kobiety w wieku 20-30 lat, czasem można zauważyć też zapalenie okołoustne u dzieci. Odnotowuje się je także osób starszych. Choroba ma charakter przewlekły, co oznacza, że potrafi utrzymywać się przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. Często również nawraca.

Zapalenie okołoustne – przyczyny

Przyczyny choroby nie są do końca znane. Do pewnego czasu uważano, że zapalenie okołoustne jest odmianą trądziku różowatego – dziś wiadomo, że tak nie jest. Można wyróżnić główne czynniki, które sprzyjają pojawianiu się choroby, są to:

• glikokortykosteroidy,
• niektóre kosmetyki pielęgnacyjne (w tym silne środki myjące),
• niektóre kosmetyki kolorowe (zawierające środki zapachowe, barwniki, konserwanty),
• niewłaściwy sposób i częstotliwość korzystania z kosmetyków,
• antykoncepcja hormonalna (szczególnie ta zawierająca gestageny),
• infekcje grzybicze lub bakteryjne (zwłaszcza w kącikach ust),
• bardzo tłusta lub bardzo sucha cera,
• odwodnienie organizmu.

Pojawieniu się choroby mogą sprzyjać również:

• niedobory witamin i soli mineralnych (zwłaszcza niedobór witamin z grupy B i żelaza),
• alergie pokarmowe, np. nadwrażliwość na gluten,
• alergia na metale ciężkie (np. stenty metalowe zakładane przy aparacie na zęby),
• alergia na materiały stomatologiczne (wypełnienia, plomby, protezy),
• skłonności do występowania obrzęku naczynioruchowego,
• duży, nieustanny stres,
• różnego rodzaju urazy,
• celiakia,
• terapia retinoidami,
• maści na bazie kwasów,
• pasożyt w skórze wokół ust (np. nużeniec ludzki),
• niektóre detergenty,
• zbyt częsta ekspozycja na promieniowanie UV,
• zawierające fluor pasty do zębów,
• środki do higieny jamy ustnej, zawierające laurylosiarczan sodu (sodium lauryl sulphate), w tym różne płyny do płukania ust.

Główne przyczyny zapalenia okołoustnego u dzieci to:

• ślinienie się,
• atopowe zapalenie skóry,
• wziewne glikokortykosteroidy,
• wkładanie różnych przedmiotów i rąk do ust.

Dermatoza okołoustna – objawy

Główne objawy okołoustnego zapalenia skóry to:

• rumieniowo-grudkowe wypryski,
• czerwone lub czerwonobrunatne, niewielkie krostki,
• zaczerwienienie skóry twarzy lub czerwona skóra wokół ust,
• świąd i pieczenie, a czasem też ściągnięcie skóry,
• nadmierne łuszczenie naskórka w kącikach ust,
• wykwity na brodzie, okolicach nosa oraz fałdach nosowo-wargowych.

W przypadku ostrzejszych postaci choroby zmiany czasem pojawiają się na czole, powiekach oraz bocznej okolicy oczu, a także na policzkach. Niekiedy występują także u mężczyzn, którzy nieumiejętnie usuwają zarost. U kobiet objawy nasilają się przed wystąpieniem miesiączki.

Objawy zapalenia okołoustnego mogą się różnić w zależności od czynnika, który je wywołał. Jeśli przyczyną choroby są niedobory żelaza, można zauważyć pękające kąciki ust. Zbyt małe ilości witaminy A mogą dawać o sobie znać w postaci krostek na brodzie i policzkach, a także zmian skórnych w okolicach ust.

Jeżeli przyczyną zapalenia okołoustnego jest zakażenie nużeńcem ludzkim, zainfekowane zostają wcześniej już istniejące trądzikowe zmiany, krostki na brodzie oraz innych obszarach twarzy, a także pryszcze zlokalizowane w okolicach ust. Do tego dochodzi intensywny świąd.

Okołoustne zapalenie skóry – leczenie

Leczenie zapalenia okołoustnego zazwyczaj trwa dosyć długo. Opiera się ono na eliminowaniu tych czynników, które mogą tę chorobę wywoływać, a także zaostrzać jej objawy. Przede wszystkim należy odstawić glikokortykosteroidy oraz inne produkty, które powodują podrażnienie. Należy zastosować również odpowiednie maści. Lekarze często przepisują inhibitory kalcyneuryny, erytromycynę czy metronidazol. Kiedy przebieg choroby jest ciężki, zalecane są z kolei  doustne antybiotyki z grupy tetracyklin.

Jak leczyć zapalenie okołoustne domowymi sposobami? Podczas codziennej pielęgnacji warto przede wszystkim korzystać z naturalnych kosmetyków. Do stosowania zewnętrznego zaleca się także łagodne emolienty i preparaty na bazie beztłuszczowej, zawierające cynk, wapń oraz inne składniki aktywne. W usuwaniu zmian skórnych mogą pomóc maseczki łagodzące, np. z aloesu, miodu bądź też jogurtu. Należy natomiast unikać peelingów.

Poprawę mogą przynieść również zmiany w diecie, zwłaszcza jeżeli problemem jest nadwrażliwość na gluten lub inne składniki pokarmowe. W takim przypadku warto przejść na dietę eliminacyjną i sprawdzić, jaki czynnik powoduje wykwity. Często problem można złagodzić odstawiając ostre i przetworzone potrawy, a także fast foody oraz słodycze.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525968/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1491002/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24623018/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26415314/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30247843/