Zapalenie pęcherza w ciąży – objawy, powikłania i dopuszczalne leki

Zapalenie pęcherza w ciąży zawsze stanowi zagrożenie dla rozwijającego się dziecka, dlatego musi być leczone antybiotykiem. Nie wszystkie leki są wskazane w ciąży, jednak z pewnością nie można opierać się wyłącznie na domowych sposobach.

Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży to częsta przypadłość. Dlatego też konieczne są regularne kontrole moczu, ponieważ obecność w nim bakterii, nawet bez objawów klinicznych zapalenia pęcherza moczowego, może być niebezpieczna dla przebiegu ciąży, ze względu na możliwe powikłania. Najczęściej stosuje się wtedy bezpieczny antybiotyk, ponieważ ryzyko jego podania jest niewielkie w porównaniu z niebezpieczeństwem powikłań zapalenia pęcherza moczowego w ciąży.

Przyczyny zapalenia pęcherza moczowego u kobiet w ciąży

Zapalenie pęcherza moczowego wywołane jest obecnością bakterii w pęcherzu moczowym, który w warunkach fizjologicznych jest jałowy (nie bytują w nim żadne bakterie). W sprzyjających dla drobnoustrojów warunkach może jednak dojść do przedostania się ich (najczęściej drogą wstępującą) z ujścia cewki moczowej do pęcherza moczowego czy dalszych odcinków układu. Pojawienie się bakterii w pęcherzu moczowym nie zawsze powoduje objawy kliniczne zapalenia. Zdarza się więc, że badanie ogólne moczu wskazuje na obecność bakterii, jednak kobieta w ciąży nie ma żadnych objawów klinicznych. Jest to tzw. bakteriomocz bezobjawowy. Około 90% zakażeń dróg moczowych, w tym zapaleń pęcherza moczowego, wywołanych jest przez bakterie kałowe Escherichia coli, choć może się zdarzyć, że infekcję powodują również Klebsiella, Staphylococcus czy Enterobacter.

W ciąży panują sprzyjające warunki do występowania, a także szerzenia się infekcji bakteryjnych. Przede wszystkim powiększająca się macica uciska na sąsiadujące struktury, powodując zastój moczu, co jest bardzo istotnym czynnikiem ryzyka zakażeń, szczególnie dalszych odcinków dróg moczowych, jak nerki. Ponadto w moczu ciężarnych może pojawić się glukoza, będąca doskonałą pożywką dla niechcianych drobnoustrojów. Hormony w ciąży powodują zmniejszenie napięcia zwieraczy, stąd przemieszczanie się bakterii jest ułatwione.

Powikłania zapalenia pęcherza moczowego u kobiet w ciąży

U kobiet w ciąży dużo łatwiej dochodzi do zakażenia dalszych odcinków dróg moczowych. Do zapalenia pęcherza może dojść w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy występuje zastój moczu w nerkach, co stanowi doskonała pożywkę dla bakterii. Rozluźnienie zwieraczy powoduje, że drobnoustroje z łatwością z pęcherza moczowego mogą przedostawać się dalej przez moczowody. W efekcie istnieje ryzyko odmiedniczkowego zapalenia nerek. Ponadto powikłania zapalenia pęcherza moczowego u kobiet w ciąży, szczególnie jeśli infekcje były nieleczone i nawracające, mogą wpłynąć na małą masę urodzeniową dziecka czy poród przedwczesny.

Objawy zapalenia pęcherza moczowego u kobiet w ciąży

Bardzo często dochodzi do występowania w czasie ciąży bakteriomoczu bezobjawowego. Jeśli jednak pojawiają się objawy zapalenia pęcherza w ciąży, obejmują:

•         ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu,
•         naglące parcie na pęcherz moczowy,
•         ból podbrzusza,
•         czerwone zabarwienie moczu,
•         częste oddawanie moczu.

Zobacz także: Objawy zapalenia pęcherza

Jak rozpoznać zapalenie pęcherza moczowego w ciąży?

Jeśli pojawiają się objawy kliniczne zapalenia pęcherza w ciąży, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza i wykonanie badań, takich jak badanie ogólne moczu i posiew moczu. Oba testy wykonuje się z jednej próbki moczu (około 20 ml) pobranej do jałowego pojemnika z porannego moczu, ze środkowego strumienia. Ważne, by mocz został jak najszybciej dostarczony do laboratorium, ponieważ czas działa na korzyść namnażania się bakterii. Jeśli nie ma możliwości dostarczenia próbki w ciągu godziny od pobrania, należy przechować ją w lodówce.

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego u kobiet w ciąży

Bez względu na to, czy zapalenie pęcherza w ciąży daje objawy czy też nie, konieczne jest leczenie. Istnieje bowiem zbyt duże ryzyko wystąpienia powikłań u dziecka czy szerzenia się bakterii przez moczowody do nerek, szczególnie w drugim czy trzecim trymestrze ciąży. Nie wszystkie leki mogą być bezpiecznie stosowane na zapalenie pęcherza w ciąży, dlatego właściwe leczenie powinien zawsze zlecić specjalista. W zapaleniu pęcherza moczowego u kobiet w ciąży można stosować takie antybiotyki, jak amoksycylina i cefaleksyna. W leczeniu wykorzystuje się też nitrofurantoinę, jednak wyłącznie w drugim trymestrze ciąży (jest przeciwwskazana w pierwszym i w trzecim trymestrze ciąży).

Fluorochinolony, czyli leki powszechnie stosowane w zapaleniu układu moczowego u osób dorosłych, są absolutnie przeciwwskazane kobietom w ciąży, ponieważ mogą powodować wady rozwojowe u dziecka. Mimo poprawy nawet po 2 dniach leczenia konieczne jest stosowanie antybiotyku tak długo, jak zaleci lekarz (zwykle 7 dni).

Czy kobieta w ciąży może zapobiec zapaleniu pęcherza moczowego?

Ze względu na to, że ciąża jest stanem sprzyjającym pojawieniu się bakterii w układzie moczowym, ciężko jest zupełnie zapobiec zapaleniu pęcherza moczowego. Należy jednak stosować profilaktykę, która ograniczy ryzyko infekcji. Przede wszystkim konieczne jest picie dużej ilości płynów w ciągu dnia, by zapobiec nadmiernemu zagęszczaniu się moczu. Po stosunku płciowym warto oddać mocz, by „wypłukać” przeniesione w okolice ujścia cewki moczowej drobnoustroje. Po skorzystaniu z toalety warto się podmyć, natomiast przede wszystkim koniecznie należy zachować zasadę podcierania się wyłącznie od przodu ku tyłowi. Nigdy w przeciwnym kierunku, ponieważ przenosi się wtedy bakterie z okolic odbytu w okolice ujścia układu moczowo-płciowego. Przed kąpielą w wannie należy ją porządnie zdezynfekować.