Zapalenie trzustki – rodzaje, objawy i leczenie. Dieta przy zapaleniu trzustki

Zapalenie trzustki występuje stosunkowo rzadko i w większości przypadków pojawia się u osób nadużywających alkoholu i spożywających zbyt tłuste potrawy. Innymi przyczynami mogą być niektóre choroby, m.in. zakażenia wirusowe, kamienie żółciowe lub niedrożność przewodów żółciowych.

Zapalenie trzustki dzieli się na dwa rodzaje – postać ostrą oraz przewlekłą. Różnica między nimi polega nie tylko na innym przebiegu, ale również na symptomach. Objawy zapalenia trzustki opisywane są jako przeszywający ból w górnej części brzucha, który czasami promieniuje w kierunku pleców. Mechanizmy zapalne mogą rozwijać się w trzustce przez bardzo długi czas i nie dawać żadnych objawów. Po uszkodzeniu trzustki, np. alkoholem, ostre objawy mogą pojawić się dopiero po kilku latach. Dieta przy zapaleniach trzustki powinna obfitować w świeże warzywa i owoce. Spożywanie potraw smażonych, wysoko przetworzonych typu fast food, ciężkostrawnych i tłustych nie jest wskazane.

Ostre zapalenie trzustki

W przypadku ostrego zapalenie trzustki objawem jest bardzo silny i nagły ból w okolicy brzucha. Dodatkowo często pojawiają się: wysoka gorączka, nudności, wymioty, kołatanie serca, tachykardia (przyspieszone bicie serca), a nawet żółtaczka. Niebezpieczne w przebiegu tej postaci zapalenia trzustki jest szybkie odwadnianie, dlatego niezbędne jest stałe uzupełnianie płynów. W niektórych przypadkach pojawia się krwawienie z wnętrza jamy brzusznej. Przy ostrym zapaleniu trzustki rokowanie oparte jest na dwóch skalach: Glasgow, APACHE II. Pod uwagę bierze się także kryteria Ransona oraz stężenie białka ostrej fazy (CRP) we krwi. Ostre zapalenie trzustki leczy się w szpitalu. Bazując na wynikach badań chorego, jego ogólnym stanie zdrowia i stopniu zaawansowaniu choroby, lekarz dobiera odpowiednie leki, które zmniejszają wydzielanie soku żołądkowego. Ponadto, aby ograniczyć odczuwany ból, podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. W niektórych sytuacjach wskazana jest nawet głodówka. Dieta przy zapaleniu trzustki na czas leczenia musi być lekkostrawna, aczkolwiek dania należy spożywać regularnie, w podobnych odstępach czasu, najlepiej 4–5 razy dziennie. Jeśli wymaga tego sytuacja, chory odżywiany jest w sposób dożylny. Leczenie zapalenia trzustki uwzględnia czasem dializy przyczyniające się do wypłukiwania toksyn z organizmu.

Przewlekłe zapalenie trzustki

W przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki dochodzi do zwiększenia światła pęcherzyków oraz kanalików trzustki. Pęcherzyki te z czasem ulegają zwłóknieniu, co doprowadza do zaburzenia ich funkcjonowania. Typowym objawem przewlekłego zapalenia trzustki jest chudnięcie pomimo niezmiennego apetytu. Chorzy narzekają także na częste biegunki i wymioty. Obserwuje się zażółcenie skóry oraz gałek ocznych. Z czasem może pojawić się cukrzyca na skutek zaburzenia w wydzielaniu insuliny przez trzustkę. Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki obejmuje dietę oraz przyjmowanie środków farmakologicznych, których głównym zadaniem jest zmniejszenie ciśnienia w przewodach trzustkowych i ułatwienie trawienia. Dieta po zapaleniu trzustki powinna być niskotłuszczowa, a chory nie powinien spożywać alkoholu. W przypadku osób z towarzyszącym chorobie nadciśnieniem tętniczym przyjęło się podawanie środków obniżających ciśnienie. Diabetycy wymagają podawania insuliny. W określonych przypadkach lekarze mogą podjąć decyzję o przeprowadzeniu operacji polegającej na częściowym usunięciu trzustki. Jej efektem jest zniwelowanie dolegliwości bólowych. Mowa tutaj o zabiegu endoskopowym, np. przecięcie zwieracza w bańce Vatera, usunięcie kamieni trzustkowych, a także drenaż pseudotorbieli.

Rozpoznanie zapalenia trzustki

Rozpoznanie zapalenia trzustki jest często przypadkowe i dochodzi do niego podczas rutynowych badań kontrolnych. Przy przewlekłym zapaleniu trzustki objawy mogą nie pojawić się nawet przez kilka lat, dlatego istnieją solidne wskazania do wykonywania rutynowych badań przynajmniej raz na 2 lata. Na co zwrócić uwagę? Istotny jest poziom leukocytów, czyli białych krwinek, oraz enzymu o nazwie amylaza. Amylaza jest wytwarzana przez trzustkę i odpowiada za rozkład wielocukrów na cukry proste. Jeśli poziom amylazy jest większe niż 125 U/l (we krwi) lub 650 U/l (w moczu), istnieją poważne obawy do dalszych badań w kierunku zapalenia trzustki. Najczęściej w dalszej kolejności wykonuje się badania ultrasonograficzne (USG) oraz badania radiologiczne jamy brzusznej.