Zapalenie ucha zewnętrznego u dzieci i dorosłych – jakie leczenie jest skuteczne?

Zapalenie ucha zewnętrznego może rozwinąć się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Domowe sposoby mogą stanowić terapię wspomagającą, jednak ważne, by przede wszystkim jak najszybciej wdrożyć leczenie przyczynowe.

Ucho zewnętrzne obejmuje widoczną część zewnętrzną, czyli małżowinę uszną i przewód słuchowy zewnętrzny. Jest narażone na infekcje wywołane przez grzyby, wirusy czy bakterie. Najczęściej za zapalenie ucha zewnętrznego odpowiadają gronkowiec złośliwy i pałeczka ropy błękitnej. Przy nadużyciu antybiotykowych kropli do uszu może dojść również do nadmiernego rozwoju grzybów. Zdarza się, że zapalenie ucha zewnętrznego wywołane jest przez wirus ospy i półpaśca, ponieważ pozostaje on w uśpieniu w organizmie człowieka i nie da się go całkowicie wyleczyć. Przy osłabieniu odporności czy owianiu ucha może dojść do jego reaktywacji. Najczęściej ma się do czynienia z ostrym zapaleniem ucha zewnętrznego.

Zapalenie ucha zewnętrznego – objawy

Zapalenie ucha zewnętrznego daje różne objawy w zależności od czynnika etiologicznego. Jeśli przyczyną jest infekcja bakteryjna, przede wszystkim pojawia się silny ból, ucho i jego okolice są tkliwe, obrzęknięte, zaczerwienione. Chory niemal nie da się dotknąć w tę okolicę. Ponadto pojawia się ropny wyciek z ucha. Przy grzybiczym podłożu zapalenia ucha zewnętrznego obserwuje się gęsty śluz i towarzyszący mu świąd. Wydzielina z ucha przy infekcjach ma bardzo nieprzyjemny zapach. W przypadku ujawnienia się półpaśca w okolicy ucha zewnętrznego obserwuje się silny ból i charakterystyczne pęcherzyki układające się liniowo wzdłuż dermatomu. Półpasiec uszny jest bardzo niebezpieczny, gdyż grozi utratą słuchu i porażeniem nerwu twarzowego. Nigdy nie wolno lekceważyć jakichkolwiek objawów mogących świadczyć o infekcji ucha. Zarówno uszy, jak i oczy to narządy, w przypadku których infekcja może doprowadzić do upośledzenia ich funkcji w sposób czasem nieodwracalny. Dlatego nie należy w pierwszej kolejności stosować żadnych domowych sposobów leczenia, ale udać się do lekarza, który określi prawdopodobną etiologię zakażenia, zrobi wymaz z ucha i dostosuje leczenie do przyczyny zapalenia. To, ile trwa zapalenie ucha zewnętrznego, zależne jest od etiologii, ale też od tego, kiedy podejmie się leczenie. Objawy zapalenia ucha zewnętrznego są takie same u dzieci, jak i u dorosłych.

Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego

Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego powinno być przyczynowe, domowe leczenie może być jedynie wspomagające, nie może stanowić wyłącznej formy terapii. Wymienia się tu ciepłe okłady, ochronę ucha przed przewianiem czy spożywanie różnych substancji wspomagających odporność i regenerację jak czosnek, imbir, cebula. Absolutnie nie wolno niczego wkładać do ucha. Przy zapaleniu ucha środkowego o etiologii bakteryjnej stosuje się miejscowo antybiotyki. Czasami dodatkowo na początku infekcji stosuje się miejscowo sączki z roztworami kwasu octowego czy kwasu bornego. Ważne, by pacjent po 3 dniach od rozpoczęcia leczenia zgłosił się na kontrolę do lekarza. Leczeniem może zająć się lekarz pierwszego kontaktu. Dopiero przy przewlekającym się, nawracającym czy ciężkim zakażeniu bądź obecności powikłań zaleca się kontrolę laryngologiczną. Kiedy pojawiają się cechy uogólnionej infekcji – gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, konieczne jest również zastosowanie ogólnoustrojowej terapii. Wirusowe podłoże zapalenia ucha zewnętrznego (półpaścem) leczy się lekami przeciwwirusowymi takimi jak acyklowir. Zapalenie ucha zewnętrznego wywołane grzybicą wymaga stosowania środków przeciwgrzybiczych. Niezbędne jest również stosowanie leków przeciwbólowych. Ucho ma zdolność do samooczyszczania. Zewnętrzne złogi wydzieliny można delikatnie oczyścić, jednak nie można samodzielnie wciskać patyczka higienicznego i czyścić ucha, gdyż można doprowadzić do nasilenia infekcji przy upośledzeniu oczyszczania ucha z wydzieliny. Zapalenie ucha zewnętrznego może mieć tendencję do nawrotu. Szczególnie często nawracające infekcje wywołane są przez skórne patogeny, czyli np. o podłożu gronkowcowym, ale równie często może dojść do nawrotu infekcji ucha zewnętrznego w przebiegu cukrzycy.  Zapalenie ucha zewnętrznego u kobiet w ciąży najczęściej opiera się na stosowaniu miejscowych leków pod kontrolą lekarza.

Profilaktyka zapalenia ucha zewnętrznego

Aby zapobiec zapaleniu ucha zewnętrznego, konieczne jest usunięcie zalegającej wody i wspomaganie oczyszczania ucha z nadmiaru woskowiny poprzez użycie odpowiednich preparatów rozpuszczających woskowinę w uchu. Należy też przestrzegać zasad leczenia, gdyż zbyt częste stosowanie antybiotyków, szczególnie miejscowo, wyjaławia ucho z flory fizjologicznej, co zwiększa predyspozycję do nawracających zakażeń.