Zapalenie żył – czym się objawia i jak go uniknąć?

Siedzący tryb życia predysponuje do wielu schorzeń, w tym zaburzeń krążenia w kończynach dolnych. Wtórnie może dojść do rozwoju zapalenia żył powierzchownych lub głębokich. Niestety, długie przebywanie w pozycji stojącej również do tego predysponuje. Jak się przed tym uchronić?

Zapalenie żył – rodzaje 

Zapalenie żył to zmiany zakrzepowe wynikające z zaburzeń krążenia krwi w układzie żylnym, uszkodzenia ściany naczyniowej i zaburzenia równowagi pomiędzy czynnikami prozakrzepowymi i przeciwzakrzepowymi. Zapalenie żył może być powierzchowne, kiedy dochodzi do zmian w obrębie żył nad powięzią, jak również głębokie, gdy dotyczy żył pod powięzią głęboką. 

Najczęściej spotyka się żylaki kończyn dolnych, czyli zmiany w obrębie ścian naczyń i zastój krwi w ich obrębie. Wtórnie od tych zmian dochodzi do zapalenia ściany naczynia krwionośnego. Żylaki kończyn dolnych obejmują naczynia powierzchowne. 

Do zapalenia żyły może dojść przez założony cewnik naczyniowy, zarówno na skutek wniknięcia patogenów, jak i drażniącego działania substancji leczniczych czy nieprawidłowego położenia cewnika. Rzadko dochodzi do samoistnego zapalenia żył, które nie ma żadnej uchwytnej przyczyny. Sama zakrzepica żył głębokich dotyczy najczęściej kończyn dolnych, rzadziej górnych. Pozostałe naczynia żylne objęte zakrzepowym zapaleniem są osobnymi jednostkami chorobowymi.

Objawy zapalenia żył 

Zapalenie żył jest zjawiskiem dość łatwym do rozpoznania. W przypadku zapalenia żył głębokich dochodzi do obrzęku podudzia i bólu nasilającego się przy wysiłku fizycznym, pojawia się też zaczerwienienie. Niejednokrotnie symptomom towarzyszy gorączka. W przypadku żył powierzchownych zapalenie może mieć charakter ograniczony. Powstaje miejscowy obrzęk i zaczerwienienie skóry. Możesz odczuwać wtedy ból, czasami pojawia się treść ropna. Najłatwiej rozpoznać żylaki, charakteryzujące się miejscowym pogrubieniem naczyń żylnych, które można wyczuć pod skórą jako właśnie miejscowe zgrubienie.

Zapalenie żył a heparyny 

W przypadku zapalenia żył o charakterze żylaków, metodą leczenia z wyboru są zabiegi chirurgiczne. Zapalenie żył wynikające z obecności cewnika łączy się z koniecznością podania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a wobec zwiększonego ryzyka wykrzepienia krwi w naczyniu wskazane jest zastosowanie heparyn. 

Powikłane bakteryjnie zapalenia żyły wymaga włączenia antybiotykoterapii. Konieczne jest usunięcie źródła potencjalnego zapalenia, jak np. cewnika naczyniowego. Kiedy dojdzie do pełnego zakrzepowego zapalenia żył z obecnością skrzeplin, konieczne jest włączenie przede wszystkim leczenia bazującego na heparynach. 

Zakrzepowe zapalenie żył głębokich jest zdecydowanie poważniejszym dla chorego rozpoznaniem, jednak nie zawsze wymaga hospitalizacji. Tutaj leczenie przeciwzakrzepowe jest podstawą, a dalsze postępowanie ustala lekarz na podstawie analizy wyników przeprowadzonych badań.

Uruchomienie a zakrzepowe zapalnie żył 

Częstym dylematem chorych na zakrzepowe zapalenie żył jest to, kiedy będą mogli ruszać się po zabiegu. Niekiedy na własną szkodę odwlekają moment mobilizacji i zbyt długo leżą. W praktyce konieczne jest przyjęcie leżącej pozycji z jednoczesną elewacją kończyny w pierwszej dobie po włączonym leczeniu. Jednocześnie włącza się leczenie heparynami. Po pierwszej dobie takiego leczenia pacjent może, a wręcz powinien, zacząć chodzić zaraz po założeniu opatrunku uciskowego na kończynę.

U kogo powinno się włączyć profilaktykę zakrzepowego zapalenia żył? 

Profilaktyka pierwotna zakrzepowego zapalenia żył powinna być stosowana u wszystkich osób, szczególnie z grupy ryzyka. Mówiąc o codziennym życiu, konieczna jest higiena pracy, odpowiednia aktywność, unikanie przebywania zbyt długo w pozycji stojącej lub siedzącej. W przypadku pacjentów leczonych przewlekle czy wymagających hospitalizacji profilaktykę specjalistyczną stosuje się wg czynników ryzyka. Obejmuje ona: 

• wczesne uruchomienie pacjenta; 
• pończochy elastyczne; 
• stosowanie leków przeciwzakrzepowych u chorych hospitalizowanych ze zwiększonym ryzykiem choroby zakrzepowo-zatorowej. 

Na szczególną uwagę zasługują chorzy oczekujący i po zabiegach chirurgicznych czy pacjenci nowotworowi. Należy też zawsze rozważyć profilaktykę zakrzepowego zapalenia żył u osób odbywających długie podróże samolotem. 

Bibliografia: 

1. Blann A., Zakrzepica żył głębokich i zatorowość płucna, Libermed, Warszawa 2011. 
2. Szczepański M., Zakrzepica żył głębokich i zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2006. 
3. Zapalski S., Ambulatoryjne leczenie chorób żył kończyn dolnych, Grand Naukowy, 2001.