Zaparcia w ciąży – częsty problem przyszłych mam

W populacji ogólnej na zaparcia cierpi ok. 7% ludzi. Niestety, odsetek ten drastycznie wzrasta w czasie ciąży, kiedy to problem z wypróżnieniem może mieć nawet 40% przyszłych mam. Jakie są przyczyny takich dolegliwości? Czy zaparcia w ciąży mogą zaszkodzić dziecku? Sprawdź, jak sobie z nimi poradzić.

Zaparcia w ciąży i inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego 

Zaparcia pojawiają się wtedy, gdy przetrawiony pokarm pozostaje w jelitach zbyt długo, przez co staje się suchy, twardy i trudny do usunięcia. Taki stan może być wywołany przez szereg czynników, z których część pojawia się wyłącznie w ciąży. Bolesne zaparcia są więc powszechne wśród przyszłych mam ze względu na: 

• zmiany hormonalne – w ciąży organizm produkuje duże dawki progesteronu, który rozluźnia jelita, a przez to spowalnia ich pracę, 
• ucisk na narządy wewnętrzne – rosnący płód wraz z kolejnymi miesiącami ciąży coraz mocniej uciska na organy w jamie brzusznej, w tym na jelita, co może utrudniać ich opróżnianie, 
• ograniczoną aktywność fizyczną – dolegliwości ciążowe często zniechęcają do regularnych ćwiczeń. Wpływa to negatywnie m.in. na motorykę przewodu pokarmowego, 
• suplementację – zaparcia w ciąży mogą wynikać z przyjmowania większych niż zwykle dawek żelaza, 
• niewłaściwą dietę – do prawidłowego wypróżniania się niezbędne jest spożywanie odpowiednich porcji błonnika i picie dużych ilości wody. 

Jak rozpoznać zaparcie w ciąży? Objawy to przede wszystkim zbyt rzadkie wypróżnianie się – mniej niż 3 razy w tygodniu. Dodatkowo jest ono bolesne i wymaga wysiłku. Suche, twarde masy kałowe mogą uszkodzić delikatną śluzówkę jelit i odbytu, przez co wzdęcia i zaparcia w ciąży często prowadzą do rozwoju hemoroidów. 

Kiedy pojawiają się zaparcia w ciąży? I. trymestr to początek 

Problemy z wypróżnieniem rozwijają się wraz ze wzrostem poziomu progesteronu, więc mogą dokuczać już w I. trymestrze ciąży. Zaparcia nasilają się wraz z rozwojem płodu, który coraz bardziej uciska na jelita. W niektórych przypadkach mogą one występować nawet do 3. miesięcy po urodzeniu dziecka, zanim organizm nie wróci do równowagi sprzed ciąży. 

Czy zaparcia w ciąży mogą zaszkodzić dziecku? 

Zaparcia w ciąży nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla dziecka. Nawet te silne i bolesne dokuczają głównie mamie, nie wpływając przy tym na płód. Ze względu na zwiększony wysiłek podczas wypróżniania wiele kobiet zastanawia się, czy zaparcia w ciąży mogą wywołać poród. Na szczęście to mit – parcie na stolec nie inicjuje ani nie przyspiesza porodu, nie grozi też poronieniem. Może za to przyczynić się do powstania innych problemów, takich jak hemoroidy czy szczelina odbytu.

Co na zaparcia w ciąży można bezpiecznie zastosować? 

Środki ułatwiające wypróżnienie mają różne mechanizmy działania. Najbezpieczniejsze leki na zaparcia w ciąży nie wpływają bezpośrednio na perystaltykę jelit. Zamiast tego wiążą cząsteczki wody, przez co pęcznieją i w ten sposób zwiększają masę stolca. Działają one miejscowo i praktycznie nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, dzięki czemu nie powodują efektów ubocznych. Leki na zaparcia w ciąży o takim działaniu bazują m.in. na błonniku czy makrogolu. 

Kolejną grupą preparatów bezpiecznych dla przyszłych mam są środki osmotyczne. Zwiększają one w jelitach ilość wody, która zmiękcza masy kałowe. Takie działanie wykazuje np. syrop na zaparcia w ciąży zawierający laktulozę. Preparaty osmotyczne nie powinny być stosowane długotrwale, ponieważ mogą prowadzić do zaburzeń równowagi elektrolitowej. 

Przyszłe mamy mogą skorzystać też z doodbytniczych preparatów na zaparcia w ciąży: czopków i wlewek. W pierwszym przypadku najbezpieczniejsze są preparaty, które po zaaplikowaniu zaczynają musować. Powstające pęcherzyki gazu delikatnie pobudzają perystaltykę końcowego odcinka jelita grubego, co ułatwia wypróżnienie. 

Nie zaleca się wykonywania pełnej lewatywy w ciąży na zaparcia, jednak gotowe mikrowlewki doodbytnicze mogą pomóc w tym problemie. Bazują one na składnikach naturalnych – miodzie i wyciągach roślinnych, dzięki czemu nie tylko łagodzą zaparcia, ale też powlekają błonę śluzową odbytu warstwą ochronną.

Czego nie stosować na zaparcia w ciąży? 

W ciąży niewskazane jest przyjmowanie leków pobudzających perystaltykę jelit, które zawierają wyciągi roślinne np. z senesu, rzewienia czy kruszyny. Mogą one wywołać biegunkę i bóle brzucha, dlatego stosuje się je wyłącznie w ciężkich zaparciach, na które nie działają inne rozwiązania. Oprócz nich w ciąży przeciwwskazane są: 

• parafina – może zmniejszyć wchłanianie witamin z przewodu pokarmowego, 
• olej rycynowy – stymuluje skurcze macicy, 
• siarczan magnezu – zbyt duże dawki mogą wywołać zaburzenia elektrolitowe oraz silne skurcze jelit. 

Domowe sposoby na zaparcia w ciąży 

Pierwszym krokiem do eliminacji zaparć w ciąży i nie tylko, powinna być zmiana diety i trybu życia. Na co warto zwrócić uwagę? Oto nasze rady: 

• jedz więcej błonnika – zawierają go owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste i rośliny strączkowe, 
• pij dużo płynów – co najmniej 2-2,5 litra na dobę, 
• dbaj o regularny ruch – wybieraj aktywności, które sprawiają ci przyjemność. To może być nawet spacer, 
• uzupełniaj probiotyki – naturalnie korzystne bakterie występują w jogurtach czy kiszonych warzywach. 

Nie stosuj silnych środków przeczyszczających bez konsultacji ze specjalistą. W większości przypadków naturalne sposoby na zaparcia w ciąży powinny wystarczyć, żeby wyeliminować ten problem. Jeśli jednak jest on bardzo dokuczliwy, a dotychczas stosowane metody nie przynoszą efektu, warto wspomnieć o tym lekarzowi. 

Bibliografia: 

1. https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/pregnancy-health-wellness/constipation-during-pregnancy/ [dostęp 14.06.2024]. 
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21895-pregnancy-constipation [dostęp 14.06.2024]. 
3. Trottier M., Erebara A., Bozzo P., Treating constipation during pregnancy, Canadian Family Physician 2012, 58(8): 836-838. 
4. Tylec-Osóbka E., Wojtuń S., Gil J., Podstawowe zasady postępowania w przebiegu chorób układu pokarmowego u kobiet w ciąży, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012, 4(8): 315-323.