Zarostowe zapalenie oskrzelików – przyczyny i leczenie

Zarostowe zapalenie oskrzelików jest chorobą dróg oddechowych, która polega na zwężaniu się światła oskrzelików. Może to powodować kaszel i duszności. Schorzenie rozwija się m.in. na skutek infekcji lub inhalacji toksycznych gazów. Zarostowe zapalenie oskrzelików jest również częstym powikłaniem po przeszczepie płuc. Jak rozpoznaje się i leczy tę chorobę?

Co to jest zarostowe zapalenie oskrzelików?

Zarostowe zapalenie oskrzelików to schorzenie dróg oddechowych wynikające z występowania stanu zapalnego w obrębie płuc. Toczący się proces zapalny skutkuje zwłóknieniem i pogrubieniem ścian oskrzelików oraz zwężeniem się ich światła (w niektórych przypadkach nawet całkowitym zamknięciem). W wyniku tych zmian dochodzi do częściowego blokowania dopływu powietrza do pęcherzyków płucnych. U pacjentów pojawiają się wtedy objawy w postaci kaszlu oraz duszności.

Przyczyny zarostowego zapalenia oskrzelików

Kilka różnych czynników może stanowić przyczynę rozwoju zarostowego zapalenia oskrzelików. Najczęściej do zachorowania dochodzi na skutek:

• inhalacji toksycznych gazów,
• komplikacji po przeszczepieniu płuc (zarostowe zapalenie oskrzelików o zróżnicowanym nasileniu pojawia się u ponad 50 proc. osób po transplantacji płuc w ciągu pięciu lat po otrzymaniu narządu),
• powikłań po przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych,
• procesów zapalnych w przebiegu chorób reumatologicznych, najczęściej reumatoidalnego zapalenia stawów i tocznia rumieniowatego układowego,
• powikłań po infekcjach wirusowych dróg oddechowych (najczęściej u dzieci) lub innych zakażeniach,
• przyjmowania niektórych leków.

Objawy zarostowego zapalenie oskrzelików

Do głównych objawów zarostowego zapalenia oskrzelików zaliczamy suchy kaszel, duszność oraz świszczący oddech. Pacjenci mogą również odczuwać przewlekłe zmęczenie. W przypadku wystąpienia schorzenia na skutek infekcji lub inhalacji toksycznych gazów, symptomy zwykle rozwijają się od dwóch do ośmiu tygodni po ekspozycji. Objawy zarostowego zapalenia oskrzelików zwykle nasilają się powoli w okresie tygodni i miesięcy po ich pojawieniu się.

Diagnostyka zarostowego zapalenia oskrzelików

Objawy, których doświadczają pacjenci z zarostowym zapaleniem oskrzelików są niespecyficzne, a ich występowanie może wskazywać na obecność szeregu innych, częstszych chorób układu oddechowego. Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie dokładnie przeprowadzonego wywiadu medycznego oraz badań, takich jak:

• RTG płuc lub tomografia komputerowa,
• badanie czynności płuc (spirometria),
• biopsja płuca – pobrania wycinka płuca do badania (przeprowadzenie tego inwazyjnego testu jest konieczne do postawienia diagnozy tylko w niektórych przypadkach).

Leczenie zarostowego zapalenia oskrzelików

Leczenie zarostowego zapalenia oskrzelików ma na celu przeciwdziałanie postępowi choroby i zredukowanie nasilenia odczuwanych objawów. Terapia polega zwykle na przyjmowaniu kortykosteroidów i leków immunosupresyjnych, które ograniczają stan zapalny. W niektórych przypadkach zasadne jest również zażywanie antybiotyków.

U pacjentów po przeszczepieniu płuc skuteczne może okazać się zwiększenie dawek przyjmowanych leków immunosupresyjnych lub podawanie dodatkowo także innych rodzajów tych środków.

W leczeniu nasilonych objawów zarostowego zapalenia oskrzelików można wykorzystać leki przeciwkaszlowe oraz tlenoterapię.

Bardzo ważnym elementem leczenia w przypadku pacjentów, u których choroba rozwinęła się na skutek inhalacji szkodliwych gazów, jest zapobieganie ponownej ekspozycji pacjenta na toksyczne substancje.

Rokowania u pacjentów z zarostowym zapaleniem oskrzelików

W ciągu tygodni i miesięcy od wystąpienia dolegliwości u większości pacjentów obserwuje się zwiększenie nasilenia procesu chorobowego i pogorszenie w kontekście odczuwanych objawów. Ostateczny stopień zaawansowania zmian w dużej mierze zależy od przyczyny wystąpienia zarostowego zapalenia oskrzelików.

Większość pacjentów przez całe życie pozostaje pod opieką lekarza, który regularnie ocenia pracę płuc. U części chorych progresja zmian skutkuje koniecznością wykonania przeszczepienia płuca.

Bibliografia:

1. Krishna R., Anjum F., Oliver T. I. (2020) Bronchiolitis Obliterans, StatPearls.
2. National Institutes of Health (2016) Bronchiolitis obliterans.