Płukanie zatok w domu. Zobacz, jak i czym płukać zatoki

Płukanie zatok to naturalna metoda ich oczyszczania. Wykorzystuje się do tego roztwór soli w odpowiednim stężeniu. Teoretycznie możesz więc wykonać płukanie zatok solą kuchenną, jednak znacznie bezpieczniejszą i wygodniejszą opcją są gotowe zestawy z apteki, które zawierają specjalną butelkę oraz saszetki. Jak płukać zatoki? W jaki sposób zrobić roztwór do płukania zatok? Odpowiedzi znajdziesz poniżej. 

Czy płukanie zatok boli? Na czym to polega?

Chociaż z pozoru może wyglądać niepokojąco, płukanie zatok jest bezpieczne i bezbolesne. Podczas zabiegu płyn wpływa jednym nozdrzem, przepływa przez zatoki przynosowe i wypływa drugim. Zabiera ze sobą alergeny i zanieczyszczenia oraz rozrzedza wydzielinę i zmniejsza stan zapalny. Do płukania zatok możesz przygotować roztwór: 

• izotoniczny – o takim samym stężeniu jak płyny w tkankach organizmu. Jest więc dla nich obojętny i służy jedynie do higieny oraz nawilżenia śluzówki. To inaczej płukanie zatok solą fizjologiczną, 
• hipertoniczny – o wyższym stężeniu niż to w błonie śluzowej nosa i zatok. Dzięki temu wyciąga wodę z tkanek, a co za tym idzie, rozrzedza wydzielinę oraz zmniejsza obrzęk śluzówki. 

Przygotowanie roztworu do płukania zatok

W przypadku zestawu do płukania zatok, przygotowanie odpowiedniego roztworu jest banalnie proste. Żeby uzyskać płyn izotoniczny, rozpuść 1 saszetkę proszku w określonej przez producenta porcji wody. W przypadku roztworu hipertonicznego, w tej samej ilości wody rozpuść 2 saszetki do płukania zatok. Korzystaj zawsze z wody przegotowanej i w temperaturze pokojowej, a zabieg przeprowadź zaraz po przygotowaniu płynu. 

Jak często płukać zatoki?

Zatoki możesz płukać profilaktycznie lub w trakcie choroby. W pierwszym przypadku zabieg wykonuj raz dziennie, najlepiej wieczorem. Pomoże oczyścić śluzówkę z pyłu, kurzu czy alergenów. Z kolei leczniczo płukanie zatok wykonuje się w celu złagodzenia objawów nieżytu nosa oraz zapalenia zatok. Możesz wtedy powtarzać zabieg 2 razy dziennie. 

Jak płukać zatoki krok po kroku?

1. Przygotuj płyn do płukania zatok zgodnie z instrukcją na opakowaniu bezpośrednio przed zabiegiem.
2. Stań nad umywalką, pochyl się do przodu i przekręć głowę w bok tak, aby jedno ucho było skierowane w stronę odpływu, a drugie celowało w okolice sufitu.
3. Przyłóż końcówkę dzbanka lub butelki do płukania zatok do górnego nozdrza. Pamiętaj, żeby podczas zabiegu cały czas oddychać swobodnie przez usta.
4. Ściśnij butelkę – pod wpływem ciśnienia roztwór wpłynie do nosa. Po chwili powinien on wypłynąć drugim nozdrzem. Pozwól na swobodny przepływ płynu, dopóki nie wykorzystasz go do połowy. Jeśli płyn dostanie się do gardła, wypluj go.
5. Przekręć głowę w przeciwną stronę, przyłóż butelkę do drugiego nozdrza i powtórz procedurę.
6. Po zakończeniu płukania zatok wydmuchaj dokładnie nos. Następnie wylej ewentualne resztki płynu i dokładnie umyj butelkę.
7. Po płukaniu zatok nie kładź się przez co najmniej godzinę.

Płukanie zatok wodą utlenioną

Woda utleniona wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe. Bywa stosowana off label, czyli poza wskazaniami z ulotki, m.in. do płukania zatok. Niestety nie ma żadnych badań dotyczących jej skuteczności ani bezpieczeństwa w tym zakresie. Jeśli jednak chcesz przeprowadzić płukanie zatok wodą utlenioną, dodaj jej nie więcej niż kilka kropli do roztworu soli fizjologicznej. Zbyt duże stężenie podrażni śluzówkę nosa i zatok. 

Płukanie zatok u dzieci

Płukanie zatok możesz przeprowadzić u dzieci już od 4. roku życia. Są dla nich przeznaczone butelki ze specjalnymi końcówkami, przez które strumień roztworu przepływa z mniejszym natężeniem. Zasada zabiegu jest taka sama jak u dorosłych. Najważniejsze to oswoić dziecko z całą procedurą, żeby wiedziało, czego się spodziewać. Najmłodsi mogą wykonać zabieg samodzielnie, ale pod kontrolą dorosłego. 

Skutki uboczne płukania zatok

Płukanie zatok to bezpieczny zabieg. Poprawnie wykonany nie powinien wywołać skutków ubocznych. Czasami w wyniku różnicy ciśnień w jego trakcie może rozboleć cię głowa. Jeśli stosujesz roztwór hipertoniczny, możesz odczuwać delikatne pieczenie śluzówki. Po płukaniu zatok odczekaj co najmniej godzinę przed wyjściem na zewnątrz. Śluzówka jest po nim całkowicie oczyszczona i wrażliwa na czynniki zewnętrzne, m.in. zimno czy zanieczyszczenia. 

Płukanie zatok – zagrożenia

Na temat płukania zatok opinie lekarzy bywają bardzo zróżnicowane. Skąd to wynika? Nieprawidłowo przeprowadzony zabieg stwarza niestety ryzyko nieprzyjemnych powikłań. Jeśli użyjesz niedokładnie umytej butelki czy dzbanka, możesz wprowadzić patogeny do zatok. Płukanie bezpośrednio przed snem może sprawić, że płyn przedostanie się do uszu. To z kolei stwarza ryzyko infekcji. Możesz wtedy odczuwać ból ucha po płukaniu zatok. 

A co, jeśli podczas płukania zatok nic nie wylatuje drugim nozdrzem? To oznacza, że nos jest niedrożny, co jest przeciwwskazaniem do zabiegu. Natychmiast go wtedy przerwij. W niektórych sytuacjach nie powinnaś samodzielnie płukać zatok w domu. Jeśli nie masz pewności, czy zabieg ten jest dla ciebie odpowiedni, porozmawiaj na ten temat z lekarzem. Inne przeciwwskazania do płukania zatok to: 

• infekcja ucha, 
• uczucie zatkanego ucha, 
• niedawno przebyta operacja nosa lub zatok, 
• krwawienie z nosa, 
• zaburzenia równowagi. 

Bibliografia: 

1. Rabago D., Zgierska A., Mundt M., Barrett B., Bobula J., Maberry R., Efficacy of daily hypertonic saline nasal irrigation among patients with sinusitis: a randomized controlled trial, Journal of Family Practice 2002, 51(12): 1049-1055.
2. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24286-nasal-irrigation [dostęp 04.09.2023].
3. King D., Mitchell B., Williams C. P., Spurling G. K., Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, (4).