Zawał serca – EKG w diagnozie niedokrwienia mięśnia sercowego. Jak uniknąć powikłań?

Zgodnie z raportem opublikowanym w 2015 r. przez Główny Urząd Statystyczny zawał serca znajduje się na czarnej liście najczęstszych przyczyn zgonów w Polsce. Na podstawie standardowego badania elektrokardiograficznego (EKG) zawał serca może zostać wykryty przez lekarza specjalistę.

Objawy zawału serca w zapisie EKG są kluczem do postawienia trafnej diagnozy i dobrania sposobu leczenia lub prewencji. Zawał serca każdego roku zabija około 30 000 Polaków. Liczby te rosną w dynamicznym tempie i szacuje się, że do 2020 r. atak serca znajdzie się na pierwszym miejscu powodów śmierci w Polsce. Dzięki prostemu i nieinwazyjnemu zabiegowi – elektrokardiografii – kardiolog jest stanie rozpoznać pierwsze objawy oraz ocenić stan serca po przejściu kilku ataków. Badanie EKG jest w 100% bezbolesne i nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi.

EKG a zawał serca. Co widzi lekarz?

Jak wygląda zawał serca w zapisie EKG? Podczas badania elektrokardiograficznego specjalista jest w stanie dokładnie określić, jak przebiega praca serca w stanie spoczynku. Standardowym wyznacznikiem zawału mięśnia sercowego w EKG jest wykres pracy serca. Kardiolog ocenia przebieg zapisu elektrokardiogramu, a mówiąc ściślej – krzywe, załamki i odstępy uwiecznione na papierze milimetrowym, szczególnie zespół określany w literaturze jako zespół QRS. Każde wychylenie od standardowych kształtów zapisu może świadczyć o licznych patologiach układu krążenia. Pacjent, u którego podejrzewa się zawał serca lub też który przeszedł podobny epizod w przeszłości, cechuje się określonymi nieprawidłowościami zwracającymi uwagę lekarza. Np. jeśli w ocenie lekarza zespół QRS przekracza czas 0,10 s, może być to informacja o przeroście komory. Natomiast kiedy QRS jest znacznie poszerzony, mówi się o częstoskurczu komorowym serca.

W trakcie badania należy spoczywać nieruchomo w pozycji leżącej. Na powierzchni kończyn oraz klatki piersiowej technik umieszcza elektrody jedno- i dwubiegunowe. Elektrody te rejestrują pracę mięśnia sercowego w trybie spoczynku.

Jak wygląda przebyty zawał serca w EKG?

Przebyty zawał serca w zapisie EKG może informować o kilku rodzajach zawału mięśnia sercowego:

•    zawału tylnej ściany serca,
•    zawału przedniej ściany serca,
•    zawału dolnej ściany serca,
•    zawału rozległego przedniego, który jest najczęstszy i najpoważniejszy.

Przy zawale serca w badaniu EKG obserwuje się zmiany w załamkach oraz odcinkach zapisu. Każdy z nich odpowiada innej fazie skurczu i rozkurczu serca, w tym komór i przedsionków. W przypadku nieprawidłowości często odnotowuje się nagłe pojawienie się wysokich załamków typu T oraz ST. Nie rzadsze są także ujemne załamki, które sięgają poniżej osi izoelektrycznej (prosta oś, względem której analizuje się kardiogram). Nie tylko kształt, ale i czas trwania poszczególnych okresów wzbudza podejrzliwość lekarza – wydłużony, może zwiastować niedokrwienie lub obecność blaszki miażdżycowej w tętnicach.

Jak przygotować się do badania EKG po zawale serca?

Pacjent, który przebył zawał serca, musi pamiętać o regularnych wizytach u kardiologa i powtarzaniu badań przy użyciu elektrokardiogramu. Warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach. Po pierwsze, na dobę przed badaniem EKG nie zaleca się wykonywania intensywnych ćwiczeń fizycznych. Po drugie, należy zrezygnować z przyjmowania leków mogących wpływać na ciśnienie tętnicze w dniu badania. Po trzecie, powinno się do minimum ograniczyć stres. Przestrzeganie tych trzech prostych zasad sprawi, że badanie EKG będzie bardziej wiarygodne i miarodajne, a objawy zawału serca staną się widoczniejsze w zapisie EKG.

Czym jest zawał serca?

Zawał serca, potocznie zwany atakiem serca, jest wynikiem niedokrwienia, inaczej martwicy, mięśnia sercowego. Dietetycy oraz lekarze wśród symptomów zawału wyróżniają: otyłość, zwiększony poziom cholesterolu we krwi (szczególnie frakcji LDL, określanej jako „zły cholesterol”), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę oraz palenie papierosów. Ryzyko wystąpienia zawału serca wzrasta wraz z wiekiem i dotyczy częściej mężczyzn niż kobiet. Co ciekawe, po przekroczeniu 60. roku życia niebezpieczeństwo to wzrasta kilkukrotnie. Profilaktycznie powinno się rokrocznie przeprowadzać EKG, aby uniknąć zawału serca. Poza złymi nawykami żywieniowymi, oliwy do ognia dolewają m.in. przewlekły stres oraz brak aktywności fizycznej. Kiedy dojdzie do zwężenia i zablokowania tętnic (z powodu powstania blaszki miażdżycowej), pacjent odczuwa duszność w klatce piersiowej, zwaną zwyczajowo dusznicą.