Zębina – budowa, rodzaje. Zapalenie miazgi i nadwrażliwość zębów

Zębina to podatna na uszkodzenia tkanka, umiejscowiona pod szkliwem zęba. Jak jest zbudowana? Jakie jej rodzaje można wyróżnić i jakie choroby są z nią związane? O tym się dowiesz w niniejszym artykule.

Co to jest zębina?

Zębina, zwana również „dentyną”, to zlokalizowana pod szkliwem tkanka, która pełni wiele funkcji. Na powierzchni korony pokrywa ją warstwa szkliwa, natomiast na powierzchni korzenia – warstwa cementu zębowego. Jest to najbardziej rozległa tkanka zęba, zlokalizowana w obrębie korony, szyjki oraz korzenia.

Funkcje zębiny

Zębina wraz ze szkliwem i cementem wpływa na finalny kształt zęba, natomiast wraz z miazgą tworzy kompleks miazgowo-zębinowy – oznacza to, że zębina chroni miazgę, ta natomiast ją odżywia.

Zębina jest trochę bardziej miękka niż szkliwo, a zarazem stosunkowo twarda, jeżeli porównamy ją z innymi, ludzkimi kośćmi. Zębina przede wszystkim zabezpiecza koronę zęba przed działaniem wielu szkodliwych czynników zewnętrznych. Ponadto, uczestniczy w metabolizmie cementu oraz szkliwa.

Zębina – budowa

Zębina zbudowana jest w 70 proc. z kryształów dwuhydroksyapatytu, natomiast w 20 proc. – z materii organicznej: kolagenu, glikozaminoglikanów, proteoglikanów, fosfoprotein, mukopolisacharydów, siarczanu chondroityny, cytrynianu, a także z nierozpuszczalnych białek oraz lipidów. W 10 proc. zębina składa się z wody. Elementem budowy zębiny są również kanaliki zębinowe, w których znajdują się włókna nerwowe. Dzięki nim możliwe jest przewodzenie bodźców bólowych, pojawiających się m.in. w wyniku niskich oraz wysokich temperatur.

To właśnie ze względu na obecność składników organicznych i wody próchnica postępuje szybciej w zębinie niż w szkliwie. Co to jest próchnica? To choroba zakaźna związana z demineralizacją zęba oraz uszkodzeniem jego tkanek, głównie szkliwa i zębiny, a później również i miazgi.

Rodzaje zębiny

Można wyróżnić następujące rodzaje zębiny:

• zębina pierwotna (pierwszorzędowa) – jest słabo zmineralizowana, występuje podczas rozwoju zęba,
• zębina wtórna (drugorzędowa) – jest całkowicie zmineralizowana, pojawia się po wyrznięciu zęba,
• zębina sklerotyczna (trzeciorzędowa) – pojawia się w wyniku uszkodzenia zęba jako reakcja obronna.

Nadwrażliwość zębów

Zębina złożona jest z żywej tkanki oraz kanalików, które komunikują się z korzeniem zęba. W momencie, gdy dziąsła się cofają, a zębina ulega odsłonięciu, zęby stają się bardziej wrażliwe na wysokie oraz niskie temperatury. Gorąca herbata czy zimne lody mogą doprowadzić – za sprawą kanalików – do stymulacji nerwu zęba, co z kolei skutkuje jego dotkliwym bólem. Takie zjawisko określane jest mianem „nadwrażliwości zębów” lub „nadwrażliwości zębiny”. Co więcej, zęby w takiej sytuacji są również nadwrażliwe na czynniki chemiczne (np. kwaśne pokarmy), osmotyczne (spore ilości cukru i soli), jak również mechaniczne (dotykanie zębów, szczotkowanie).

Co na nadwrażliwość zębów?

W 20-45 proc. przypadków dochodzi do samoistnej remisji nadwrażliwości – ujścia kanalików nerwowych same się zamykają. Czasem jednak objawy utrzymują się przez długi czas. Zastanawiasz się, co na wrażliwe zęby sprawdzi się w tym przypadku najlepiej? Jak się okazuje, nadwrażliwość zębiny można leczyć na dwa sposoby, poprzez:

• zmniejszenie średnicy kanalików zębowych bądź zamknięcie ich ujść,
• przerwanie odpowiedzi nerwowej na bodziec bólowy.

W leczeniu powszechnie stosuje się związki fluoru, strontu, wapnia, związki potasu, bioszkło, żywice, laser oraz aldehyd glutarowy. Jeśli dojdzie do utraty tkanek zęba, stomatolodzy wykorzystują również materiał glassjonomerowy i kompozytowy bądź korony ceramiczne. W sytuacji, gdy ból nie ustępuje, konieczne jest leczenie kanałowe.

Jeżeli zauważysz u siebie nadwrażliwość zębów, skontaktuj się z dentystą jak najszybciej, ponieważ odsłonięte kanaliki zębów mogą doprowadzić do zapalenia miazgi zęba oraz zakażeń bakteryjnych tkanek, które są położone głębiej.

Zapalenie miazgi zęba

Inną chorobą, związaną z zębiną, jest zapalenie miazgi zęba – zębina bowiem otacza miazgę. Główną przyczyną tej choroby jest próchnica, choć czasem powodują ją też urazy, będące rezultatem np. wypadku lub bruksizmu. Niekiedy powstaje ona na skutek niewłaściwego wypełnienia ubytku zębowego.

Jeśli chodzi o objawy zapalenia miazgi zęba, głównym symptomem jest nagły, przenikliwy ból zęba. Czasem występuje on bez żadnej przyczyny, czasem jest efektem spożycia zimnych lub słodkich pokarmów. Jeżeli ów problem się zbagatelizuje, będzie on powodował coraz większy dyskomfort, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Zdarza się, że ból promieniuje aż do żuchwy, ucha, a nawet i oka.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3360947/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33798638/