Zęby mleczne – w jakiej kolejności rosną i kiedy wypadają?

Zęby mleczne u dzieci zaczynają pojawiać się około 6 miesiąca życia. Rosną w określonej kolejności, a cały proces wyrzynania zwykle trwa 2 lata. Jest ich łącznie 20 – po dziesięć w szczęce i żuchwie. Obecność mleczaków umożliwia dziecku rozpoczęcie spożywania pokarmów stałych.

Uzębienie służy człowiekowi do odgryzania kęsów i rozdrabniania pokarmów. Jako pierwsze wyrastają zęby mleczne, których zawiązki pojawiają się już w życiu płodowym. Około 5 roku życia zaczynają wypadać i są całkowicie zastępowane przez zęby stałe. Bardzo ważna jest pielęgnacja mleczaków, ponieważ nieprawidłowa higiena prowadzi do próchnicy oraz chorób zębów i dziąseł także w dorosłym życiu.

Jak rosną zęby mleczne?

Około 6 miesiąca życia pojawiają się pierwsze zęby mleczne. Kolejność wyrzynania jest ściśle określona, chociaż niekiedy zdarza się indywidualny tok, który jest uwarunkowany genetycznie i nie powinien wzbudzać niepokoju, zwłaszcza gdy dziecko rozwija się prawidłowo. Uzębienie mleczne składa się z 20 zębów, po 10 w szczęce i żuchwie: 4 siekacze, 2 kły, 4 trzonowce. Wyrastanie mleczaków jest procesem, który kończy się zwykle po ukończeniu przez dziecko 3 lat.

Kolejność wyrastania zębów mlecznych u dzieci jest następująca:

• dolne siekacze (jedynki): 6–10 miesiąc życia,
• górne siekacze: 8–12 miesiąc,
• górne siekacze boczne (dwójki): 9–13 miesiąc,
• dolne siekacze boczne: 10–16 miesiąc,
• górne trzonowce pierwsze: 13–19 miesiąc,
• dolne pierwsze trzonowce: 14–18 miesiąc,
• górne i dolne kły: 16–23 miesiąc,
• dolne drugie trzonowce: 23–31 miesiąc,
• górne drugie trzonowce: 25–33 miesiąc.

Ząbkowanie jest zwykle trudnym czasem dla dziecka. Do pierwszych objawów należy obfite ślinienie się i uporczywe wkładanie paluszków do buzi. Rozpulchnione i zaczerwienione dziąsła są drażliwe i bolesne. Niemowlę jest często niespokojne. Wyrastaniu zębów mlecznych może towarzyszyć także stan podgorączkowy.

Czy zęby mleczne mają korzenie?

Mleczaki budową przypominają zęby stałe. Nad dziąsłem znajduje się korona pokryta szkliwem (dwa razy cieńszym i słabiej zmineralizowanym niż w zębach stałych). Tkankę wewnętrzną stanowi zębina i miazga. Niewidoczną część stanowią umiejscowione pod dziąsłem korzenie zębów mlecznych pokryte cementem. Umieszczone za nimi zalążki zębów stałych wywierają stały ucisk, co prowadzi do wypadania mleczaków około 5–6 roku życia.

Zęby mleczne są małe i ściśle do siebie przylegają. Mają niebiesko-białą barwę, a na ich powierzchni widoczna jest tak zwana „linia porodowa”, czyli granica między częścią szkliwa wytworzoną w życiu płodowym, a tą, która powstała już po narodzinach. Mleczaki są także silnie unerwione, dlatego patologie w ich obrębie sprawiają dziecku ból.

Kiedy wypadają zęby mleczne?

Proces wymiany uzębienia mlecznego na stałe u dzieci rozpoczyna się około 5 roku życia. Pierwszym objawem jest zwiększona ruchomość i rozchwianie mleczaków. To wynik przenikania substancji odżywczych przez korzenie. Samoistne wypadanie zębów mlecznych jest spowodowane rozrostem szczęki i naciskiem zawiązków zębów stałych na słabe korzenie mleczaków, które stopniowo zanikają. Wymiana uzębienia trwa kilka lat. Mleczaki nie wypadają w tym samym czasie i nie są od razu zastępowane zębami stałymi. Kolejność wypadania zębów mlecznych jest zbliżona do schematu ich wyrastania i przedstawia się następująco:

• dolne i górne siekacze: 6–7 rok życia,
• górne i dolne drugie siekacze: 7–8 rok,
• dolne i górne pierwsze trzonowce: 9–11 lat,
• dolne kły: 9–12 lat,
• górne i dolne drugie trzonowce: 10–12 rok życia,
• górne kły: 10–12 rok życia.

Czy wszystkie zęby mleczne wypadają?

Zdarza się, że zęby mleczne nie wypadają, a już rosną stałe na ich miejsce. Taka sytuacja może prowadzić do krzywizny zębów stałych lub wad zgryzu, które w przyszłości będą wymagały leczenia aparatem ortodontycznym. Zwykle lekarz dentysta podejmuje decyzję o usunięciu problematycznego mleczaka. Niekiedy występują zęby mleczne u dorosłych. Przetrwałe mleczaki zwykle świadczą o braku obecności zawiązków zęba stałego, dlatego nie wypadają i z powodzeniem go zastępują przez wiele lat.

Czy wyrywać zęby mleczne z próchnicą?

Do niedawna uzębienie mleczne było traktowane jako nieistotne i przejściowe, dlatego wielu rodziców nie przykładało do niego szczególnej uwagi. Natomiast w rzeczywistości mleczaki nie służą tylko do rozdrabniania pożywienia, ale także odgrywają rolę w rozwoju mowy, nauce prawidłowej artykulacji i rozroście kości szczęki. Ich stan wpływa także na kondycję zębów stałych. Dlatego szczególnie ważna jest prawidłowa higiena jamy ustnej już u niemowląt i późniejsze regularne wizyty u stomatologa. Próchnica zębów mlecznych jest spowodowana bakteriami i nieprawidłową pielęgnacją lub jej brakiem. Jej charakterystycznym objawem są ciemne plamy, które w pierwszej kolejności pojawiają się na przednich zębach. Według stomatologów mleczaków lepiej nie usuwać, tylko leczyć, ponieważ dzięki temu z jamy ustnej usunięte zostaną bakterie (które mogą powodować próchnicę w dorosłym wieku) i nie zostanie zachwiany wzrost zębów stałych, co pozwoli uniknąć wad zgryzu. Niekiedy jednak jedynym wyjściem jest usunięcie zęba.