Zespół Aspergera a popęd seksualny. Jak kształtuje się u osób w spektrum?

Zespół Aspergera (ZA) to jedno z zaburzeń neurorozwojowych należących do spektrum autyzmu. Mimo że osoby z ZA najczęściej mają prawidłowy rozwój intelektualny i językowy, ich sposób postrzegania i interpretowania świata różni się od osób neurotypowych. Jednym z obszarów, w którym te różnice są szczególnie widoczne, jest seksualność i związany z nią popęd seksualny.

Rozwój seksualny osób z zespołem Aspergera

Podobnie jak w przypadku osób zdrowych, osoby z ZA przechodzą przez etapy dojrzewania płciowego, doświadczając zmian hormonalnych i fizycznych. Jednak ze względu na specyficzne cechy związane z zespołem Aspergera, takie jak trudności w zrozumieniu norm panujących w społeczeństwie czy komunikacji niewerbalnej, tacy ludzie mogą napotykać na unikalne wyzwania w zakresie rozwoju seksualnego.

Wielu nastolatków z zespołem Aspergera doświadcza trudności z interpretacją sygnałów społecznych związanych z zainteresowaniem romantycznym czy seksualnym, co w konsekwencji może prowadzić do nieporozumień, a nawet nieodpowiednich zachowań.

Popęd seksualny a zachowania seksualne

U osób z zespołem Aspergera popęd seksualny jest zróżnicowany i indywidualny, podobnie jak w populacji ogólnej. Niektóre osoby mogą doświadczać go silniej, podczas gdy inne mają dużo mniejsze zainteresowanie sferą seksualną, co widać wyraźnie w dorosłym życiu.

Jednak ze względu na trudności w rozumieniu norm społecznych i komunikacji, pewne osoby z ZA mogą przejawiać zachowania seksualne uznawane za nieodpowiednie lub niezgodne z oczekiwaniami społecznymi. Może to wynikać z braku odpowiedniej edukacji seksualnej dostosowanej do ich potrzeb oraz trudności w interpretacji sygnałów otrzymywanych od potencjalnego partnera czy partnerki.

Znaczenie edukacji seksualnej dla osób z zespołem Aspergera

Biorąc pod uwagę powyższe fakty, kluczowe jest zapewnienie osobom z zespołem Aspergera kompleksowej i rozwiniętej edukacji seksualnej, która obejmie nie tylko podstawy, ale również sfery, o których osoby zdrowe na co dzień nawet nie myślą:

• wyjaśnienie norm społecznych – omówienie, jakie zachowania są akceptowane, a jakie nie w kontekście seksualności,
• rozwój umiejętności komunikacyjnych – nauka, jak wyrażać swoje uczucia i potrzeby w sposób odpowiedni oraz jak interpretować sygnały od innych osób,
• bezpieczeństwo seksualne – informacje na temat ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, niechcianą ciążą oraz jak rozpoznać i odpowiednio reagować na sytuacje potencjalnie niebezpieczne,
• samoakceptacja i tożsamość – wsparcie w zrozumieniu i akceptacji własnej seksualności, w tym orientacji seksualnej.

Edukacja seksualna osób z zespołem Aspergera musi być prowadzona w sposób jasny i konkretny, dostosowany do poziomu rozumienia przez nastolatka otaczającego świata, a także z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb i doświadczeń. Co ważne, rodzice pod żadnym pozorem nie mogą unikać tego tematu, a wręcz sami powinni go zainicjować lub przygotować się do zadawanych przez dziecko pytań zawczasu.

Zaburzenia sensoryczne a seksualność

Osoby z ZA często doświadczają zaburzeń sensorycznych, które mogą wpływać na ich doświadczenia seksualne. Nadwrażliwość lub niewrażliwość na bodźce dotykowe, dźwiękowe czy wzrokowe oddziałują w pewnym stopniu na preferencje i komfort w kontekście intymności fizycznej.

Na przykład, niektóre osoby mogą unikać pewnych form kontaktu fizycznego z powodu nadwrażliwości na dotyk, podczas gdy inne mogą poszukiwać intensywniejszych bodźców. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla zbudowania satysfakcjonującej relacji intymnej z drugą osobą.

Kluczowa w zdrowym związku jest rola szczerości

W relacjach międzyludzkich, zwłaszcza tych o charakterze romantycznym i seksualnym, szczerość odgrywa fundamentalną rolę. Osoby z zespołem Aspergera powinny otwarcie komunikować swoje potrzeby, granice i ewentualne trudności wynikające z ich sposobu postrzegania świata.

Co prawda może to wpłynąć na potencjalne odrzucenie przez partnera lub partnerkę, który/która na początku nie będzie rozumieć, że osoba z ZA nie lubi głaskania czy masażu. Jednak dzięki temu uniknie się nieporozumień w sferze intymnej. Zaufanie i jasna komunikacja pozwalają budować zdrowe, oparte na szacunku relacje, w których obie strony czują się komfortowo i bezpiecznie.

Co mówią badania? Seksualność w ZA według naukowców

Badania wskazują, że intymność, randkowanie i życie seksualne należą do największych źródeł stresu dla osób z zespołem Aspergera. Aż 80 proc. badanych uznaje tę sferę za szczególnie obciążającą (Attwood, Evans, Lesko, 2020). Czynniki, takie jak zaburzenia sensoryczne, sztywność zachowań, trudność w odczytywaniu emocji i intencji innych ludzi mogą znacząco wpływać na budowanie relacji intymnych.

Z kolei badanie Aston z 2003 roku wykazało, że ponad 60 proc. par, w których jedna osoba ma ASD, odczuwa niezadowolenie ze swojego życia seksualnego, a nawet 45-50 proc. żyje w celibacie. Nie jest to jednak regułą. Wiele osób z ZA i ich partnerów doświadcza satysfakcjonujących i szczęśliwych relacji, co pokazuje, że odpowiednia komunikacja, a także wzajemne zrozumienie mogą mieć kluczowe znaczenie w budowaniu udanego życia intymnego.

Bibliografia:

1. Aston M., Aspergers in Love: Couple Relationships and Family Affairs, London and New York: Jessica Kingsley Publishers, 2003.
2. Attwood T., Evans C., Lesko A., My daliśmy radę, tobie też się uda, Grupa Wydawnicza Harmonia 2020.
3. Deguchi N., Asakura T., Qualitative Study of Wives of Husbands with Autism Spectrum Disorder: Subjective Experience of Wives from Marriage to Marital Crisis, Psychology 2018, vol. 9, no. 1.
4. Heasman B., Gillespie A., Perspective-taking is two-sided: Misunderstandings between people with Asperger’s syndrome and their family members, Autism 2017, 22(6):740-750.