Zespół Otella – jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia choroby?

Zespół Otella występuje u osób uzależnionych od alkoholu. Określany jest także jako alkoholowy obłęd zazdrości lub paranoja alkoholowa. Nazwa choroby nawiązuje do bohatera dramatu Szekspira, Otella, który – zaślepiony zazdrością – zabija swoją małżonkę Desdemonę.

Zespół Otella występuje u osób, które przez długie lata uzależnione są od picia alkoholu. W większości przypadków są to mężczyźni. Nie wyklucza to jednak kobiet, chociaż syndrom Otella dotyczy ich w mniejszym stopniu. Schorzenie występuje również u ludzi w podeszłym wieku, u których obserwuje się objawy otępienne i psychozy starcze, spowodowane procesem neurodegeneracji ośrodkowego układu nerwowego.

Przyczyny zespołu Otella

Objawy zespołu Otella pojawiają się w przebiegu choroby alkoholowej. Nie jest to jednak reguła, ponieważ osoba uzależniona od alkoholu może nie wykształcić w sobie tego schorzenia. Choroba Otella należy do obłędów alkoholowych, które powiązane są z obniżoną samooceną oraz lękiem przed odrzuceniem. Chory obawia się przede wszystkim porzucenia przez partnerkę. Zespół Otella może występować również bez alkoholu, u ludzi z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Ryzyko pojawienia się objawów choroby rośnie u osób mających osobowość psychopatyczną, tendencje do podejrzeń i teorii spiskowych.

Objawy zespołu Otella

Osoba cierpiąca na zespół Otella jest przekonana o zdradzie swojego partnera, często wielokrotnej. Chory bywa podejrzliwy, opryskliwy, a nawet agresywny. W momencie, gdy emocje wymykają się spod kontroli, może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia ukochanej osoby. Przy kompleksie Otella osoba chora stara się za wszelką cenę szukać dowodów zdrady partnerki, nawet jeśli ich w rzeczywistości nie ma. Poszukiwania te przyjmują postać chorobliwej obsesji. Chory dopatruje się kochanka partnerki w przypadkowo spotkanych osobach: listonoszu, kierowcy taksówki czy sprzedawca w piekarni. Zazwyczaj takie „dowody zdrady” mają charakter absurdalny. Urojenia mężczyzny napędzają cały system inwigilacji i podejrzeń. Potrafi on zadręczać swoją partnerkę ciągłym wypytywaniem, przeglądaniem jej telefonu komórkowego, śledzeniem każdego kroku kobiety oraz filmowanie jej w najmniej oczekiwanych momentach. Co więcej, jeśli osoba chora nie natrafi na żadne dowody zdrady, nabiera przekonania o wyjątkowej przebiegłości partnerki. Wówczas namawia ją do przyznania się do winy, notorycznie wmawiając jej swoje teorie. Nie trudno się domyślić, że takie zachowanie jest przyczyną eskalacji negatywnych emocji i kłótni między partnerami. Nierzadko choroba Otella prowadzi do rozwodu. Jeśli jednak partnerka postanawia pozostać w związku z chorym mężczyzną, często musi borykać się z przemocą psychiczną, a czasami nawet fizyczną. Alkohol nie sprzyja samokontroli i może jeszcze bardziej „nakręcać” zachowania mężczyzny. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do zabójstwa partnerki. Chory całą swoją uwagę skupia na chęci udowodnienia zdrady i tym samym całkowicie odcina się od dotychczasowego życia towarzyskiego, rezygnując z kontaktów z przyjaciółmi i rodziną.

Jak leczyć zespół Otella?

Przy leczeniu zespołu Otella, należy zdawać sobie sprawę, że problemy tkwią nie tylko w patologicznej zazdrości, ale również w poważnym uzależnieniu od alkoholu. Zlekceważenie objawów tej choroby przez partnerkę czy najbliższą rodzinę pary może mieć poważne konsekwencje, takie jak: rozpad rodziny, rozwód, akty przemocy, depresja, a nawet zabójstwo. Zespół Otella należy bezwzględnie leczyć za pomocą terapii. Jednak skłonienie osoby chorej do podjęcia leczenia nie jest proste. Często sądzi ona, że wszyscy wokół wmawiają jej chorobę, a konieczność terapii odbiera jako osobisty atak. Zazwyczaj do podjęcia leczenia chory na zespół Otella zostaje zmuszony przez rodzinę albo sąd (jeśli doszło do przemocy fizycznej). Zanim jednak przystąpi się do leczenia, musi zostać spełniony jeden warunek – osoba chora musi znajdować się w abstynencji. Z tego powodu często pierwszym krokiem jest skierowanie chorego na leczenie uzależnienia. Dopiero później może on przyjąć leki przeciwpsychotyczne i uczestniczyć w terapii poznawczo-behawioralnej. Ponadto zaleca się uczestniczenie obojga partnerów w terapii małżeńskiej/dla par. Rokowania w przypadku zespołu Otella najczęściej nie są pomyślne, gdyż leczenie może trwać do końca życia. Dużo zależy od tego, na jakim etapie rozpoczęto leczenie – im wcześniej, tym lepsze rokowanie.

Profilaktyka w zespole Otella powinna obejmować rezygnację ze spożywania alkoholu, nawet w niewielkich ilościach. Kluczowe jest także budowanie relacji opartej na zaufaniu, wzajemnego szacunku oraz uczciwości.