Zespół Schwartza-Barttera – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Schwartza-Barttera (SIADH) to zespół objawów, który rozwija się powoli lub gwałtownie, niekiedy prowadząc nawet do śmierci. Do jego powstania doprowadzają głównie niektóre nowotwory, choroby płuc i schorzenia neurologiczne, ale też urazy czy narkotyki. Jakie są objawy zespołu Schwartza-Barttera? I jak przebiega leczenie? Sprawdź.

Co to jest zespół Schwartza-Barttera?

Zespół Schwartza-Barttera to zespół objawów określanych też mianem „zespołu niewłaściwego uwalniania wazopresyny”. Cechuje się on zbyt wysokim poziomem wazopresyny w stosunku do osmolalności osocza, przy odpowiedniej objętości krążącej krwi. Sama wazopresyna to hormon antydiuretyczny (ADH), syntetyzowany przez podwzgórze, uwalniany przez przysadkę mózgową.

Wazopresyna odpowiedzialna jest za regulowanie gospodarki wodnej w organizmie. Dzięki niej może odbywać się proces zwrotnego wchłaniania wody w kanalikach nerkowych, a także samo zagęszczanie moczu. W wyniku nadprodukcji tego hormonu dochodzi do retencji, czyli zatrzymania wody. Pomimo jej mniejszej ilości sód nadal jest wydalany w tym samym stężeniu, przez co zmniejsza się jego ilość we krwi i dochodzi tym samym do tzw. hiponatremii. W efekcie pojawiają się symptomy związane z niedoborem tego pierwiastka w organizmie.

Zespół Schwartza-Barttera – objawy

Główne objawy zespołu Schwartza-Barttera to:

• nudności,
• wymioty,
• huśtawki nastrojów,
• rozdrażnienie,
• spadek napięcia mięśni,
• apatia,
• bóle głowy,
• zaburzenia świadomości,
• nadmierna pobudliwość,
• brak apetytu,
• zaburzenia mowy,
• nadmierny niepokój.

Ostra postać tej choroby objawia się także poprzez:

• śpiączkę,
• napady drgawkowe,
• zatrzymanie oddechu (w wyniku obrzęku mózgu).

Przebieg choroby może być różny. W niektórych sytuacjach symptomy rozwijają się powoli, z czasem choroba przybiera ostrzejszą postać. Czasem jednak objawy pojawiają się nagle i przebieg zespołu Schwartza-Barttera jest bardzo gwałtowny. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do śmierci.

Przyczyny zespołu Schwartza-Barttera

Tak jak zostało to wspomniane, zespół Schwartza-Barttera związany jest z produkcją nieodpowiedniej ilości wazopresyny. Przyczyny tego zjawiska mogą być różne, należą do nich:

• choroby nowotworowe (nowotwór trzustki, nowotwór płuc, nowotwór pęcherza moczowego, nowotwór żołądka, nowotwór prostaty, grasiczaki, chłoniaki, mięsak Ewinga),
• schorzenia układu oddechowego (mukowiscydoza, ropień płuc, zapalenie płuc, astma, niewydolność oddechowa),
• schorzenia układu nerwowego (wodogłowie, stwardnienie rozsiane, zanik wieloukładowy, krwotok podpajęczynówkowy, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, HIV, psychozy, zespół Guillaina i Barrégo),
• zakażenia (tężec, gruźlica, RSV, opryszczka, aspergiloza),
• prawokomorowa niewydolność serca.

Zdarza się, że choroba jest również efektem urazów głowy i operacji. Do zespołu Schwartza-Barttera może doprowadzić również przyjmowanie pewnych leków, takich jak:

• winkrystyna,
• morfina,
• okskarbazepina,
• inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny,
• karbamazepina,
• amitryptylina.

Niekiedy do choroby przyczyniają się również narkotyki.

Leczenie zespołu Schwartza-Barttera

Leczenie zespołu Schwartza-Barttera opiera się na regulacji gospodarki wodno-sodowej w organizmie. W tym celu należy zwiększyć podaż sodu, aplikując go dożylnie oraz zmniejszając ilość przyjmowanych płynów. Czasem większą ilość chlorku sodu należy dodać do przyjmowanych posiłków. Istotne jest jednak to, że wyrównywanie poziomu tego pierwiastka nie może przebiegać zbyt szybko – jeśli jego ilość gwałtownie wzrośnie w organizmie, może to doprowadzić do różnych patologii, np. osmotycznego zespołu demielinizacyjnego.

Ważne jest również leczenie przyczynowe. Jeśli chorobę wywołał rak, chirurgicznie usuwa się tkankę nowotworową, wytwarzającą wazopresynę. W przypadku innych przyczyn konieczne może być leczenie płuc, schorzeń układu nerwowego itd. Ważne jest to, aby odpowiednio szybko wdrożyć właściwą ścieżkę leczenia – inaczej, w skrajnych przypadkach, może dojść do obrzęku mózgu.

Diagnostyka zespołu Schwartza-Barttera

Aby zdiagnozować zespół Schwartza-Barttera wykonuje się następujące badania:

• oznaczenie wydalania sodu z moczem – w przypadku omawianej choroby wyniki wskazują powyżej 40 mmol/l,
• oznaczenie poziomu sodu we krwi – w przypadku omawianej choroby wyniki wynoszą mniej niż 130 mmol/l,
• badanie osmolalności osocza – w przypadku omawianej choroby wyniki wskazują na mniej niż 280 mOsm/kg.

Następnie należy wykonać badania, których celem jest wykluczenie niedoczynności tarczycy i nadnerczy oraz niewydolności nerek. Chodzi tu głównie o sprawdzenie poziomu kortyzolu (z rana), kreatyniny, a także TSH w surowicy.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507777/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3183532/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3474650/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7386802/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32946431/