Zespół Tourette’a – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Tourette’a jest zaburzeniem neuropsychiatrycznym, które występuje u około 1 osoby na 1000. Choroba ta znacznie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Jakie są przyczyny występowania zespołu Tourette’a? Jak przebiega leczenie oraz diagnostyka tego schorzenia? Dowiedz się więcej z artykułu. 

Zespół Tourette’a – przyczyny 

Zespół Tourette’a jest chorobą tikową, której symptomy pojawiają się zwykle w okolicach 7 roku życia. Schorzenie dotyczy 1 na 1000 osób, czy też 5 na 10 tysięcy osób (zgodnie z innymi statystykami). Bardzo trudno określić dokładne przyczyny tej choroby, jednak najczęściej uznaje się, że największe znaczenie mają występujące przypadki zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych w przeszłości w rodzinie, a także inne zaburzenia psychoruchowe. 

Istotne są więc zwykle czynniki genetyczne, a także te związane z neuroprzekaźnictwem mózgowym. Uznaje się również, że najczęściej u podłoża tej choroby leży zaburzone przekaźnictwo serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Zwykle pierwsze symptomy schorzenia pojawiają się już w dzieciństwie, a maluchy nie są w stanie panować nad swoimi ruchami.  

Zespół Tourette’a – objawy 

Objawy zespołu Tourette’a są widoczne dla rodziców dziecka, u którego pojawiło się zaburzenie. Symptomy te są także dostrzegalne dla otoczenia. Do najważniejszych objawów można zakwalifikować: 

• tiki nerwowe, w tym zaciskanie powiek, mruganie, mimowolne ruchy rąk i karku; 
• chrząkanie i sapanie; 
• nasilenie tików w momencie, gdy człowiek chory próbuje je powstrzymać; 
• tiki dźwiękowe, a więc wokalizacje, a w tym przeklinanie, wykrzykiwanie na głos zdań o wulgarnym zabarwieniu; 
• niższy poziom inteligencji niż u rówieśników; 
• dodatkowe problemy, takie jak ADHD, impulsywność, depresja i trudności ze snem.  

Trzeba pamiętać o tym, że u zdecydowanej większości osób (około 96%) objawy tej choroby pojawiają się przed 11. rokiem życia. Bardzo charakterystycznym symptomem zespołu Tourette’a jest świadomość osoby chorej, że niedługo nastąpi atak.  

Przed pojawieniem się tiku u takiego człowieka pojawia się napięcie, a po nim uczucie ulgi. Na występowanie tych charakterystycznych odruchów wpływają takie czynniki jak stres, nerwy, lęk. Dodatkowo pojawiają się inne symptomy, np. zaburzenia zachowania i nadpobudliwość psychoruchowa.  

Zespół Tourette’a – konsekwencje  

W sytuacji, gdy osoba cierpiąca na zespół Tourette’a przejawia wiele tików nerwowych i dźwiękowych, może to nasilać stygmatyzację ze strony społeczeństwa. Ma to szczególne znaczenie w czasie poznawania nowych osób, na przykład w szkole lub miejscu zatrudnienia. Dodatkowe trudności takie jak ADHD, depresja, czy też impulsywność sprawiają, że jednostce jest ciężko funkcjonować w codziennym świecie.  

Dobrze jednak pamiętać o tym, że symptomy zespołu Tourette’a mogą być mniej lub bardziej nasilone w zależności od konkretnej sytuacji. Choroba ta nie wyklucza zupełnie z życia społecznego i zawodowego, ponieważ odpowiednie leki oraz terapia mogą znacznie zmniejszyć częstotliwość występowania objawów.  

Niestety, tiki, przekleństwa czy ogólny brak kontroli nad zachowaniami są kojarzone źle przez większość społeczeństwa, nawet przy świadomości, że to wina choroby. Spore znaczenie ma więc nie tylko leczenie osób chorych na zespół Tourette’a, ale także uświadamianie ludzi i edukowanie z zakresu tego schorzenia.  

Zespół Tourette’a – leczenie 

Niestety, zespół Tourette’a jest chorobą nieuleczalną, która towarzyszy choremu do końca życia. Możliwe jest jednak znaczne zmniejszenie objawów, a także zadbanie o to, aby codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie było możliwe i bezproblemowe. W przypadku łagodnych tików nie stosuje się leków, natomiast przy cięższych przypadkach pomaga farmakoterapia, a głównie leki z grupy neuroleptyków oraz blokerów kanału wapniowego. Czasami podawane są również leki przeciwdepresyjne lub środki przeciwko ADHD.  

Dodatkowo u osób chorych na zespół Tourette’a z powodzeniem stosuje się psychoterapię, której głównym ceem jest zwiększenie kontroli nad występowaniem tików, a także zadbanie o lepsze funkcjonowanie psychiczne. Psychoterapeuta uczy również odpowiedniego spostrzegania własnych emocji i reagowania na nie. Dotychczasowe analizy badawcze wykazały, że stres nasila symptomy tej choroby, dlatego też dobrym rozwiązaniem jest uczenie technik relaksacyjnych oraz medytacji.  

W wielu przypadkach chorzy z zespołem Tourette’a mogą prowadzić zupełnie typowe życie, zwłaszcza kiedy otaczają się życzliwymi, otwartymi ludźmi. Najwięcej tików występuje u nastolatków i osób młodszych, a w późniejszym czasie częstotliwość występowania tików ulega zmniejszeniu, co daje pacjentom dużą nadzieję. 

Bibliografia: 

1. Dąbrowska A., Steinborn B., Zaburzenia zachowania i emocji w zespole Tourette’a, Neurologia dziecięca 2019, 28: 41-45. 
2. Jasińska D., Wesecka A., Teneta E., Nigborowicz M., Firak-Tora J., Zespół Gillesa de la Tourette’a w aspekcie neuropsychiatrycznym. Opis przypadku, Neuropsychiatria. Przegląd kliniczny 2014, 6:151-153. 
3. Kowalska A., Midro A., Janik P., Gogol A., Służewski W., Rajewski A., W poszukiwaniu genu zespołu Tourette’a. Część 2. Zmienność genomu chorych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2012, 66: 89-95. 
4. Żarowski M., Steinborn B., Zespół Tourette’a, Przewodnik Lekarski 2005, 9: 56-62.