Złamanie szyjki kości udowej – obraz choroby i sposoby leczenia. Znaczenie rehabilitacji w procesie usprawniania

Złamanie szyjki kości udowej u osób starszych to najczęściej efekt poślizgnięcia się i upadku na biodro, z kolei złamanie szyjki kości udowej u osób młodych powstaje na skutek ciężkich wypadków komunikacyjnych i upadku z wysokości. Leczenie urazu jest wymagające, lecz niezbędne w procesie powrotu do zdrowia.

Złamana szyjka kości udowej niesie ze sobą wysokie ryzyko powikłań wynikających z długotrwałego unieruchomienia w przebiegu leczenia zachowawczego i rozległości uszkodzeń tkankowych, dlatego pierwszą metodą usprawniania pacjenta jest zwykle operacja chirurgiczna. Z kolei rehabilitacja po złamaniu szyjki kości udowej przede wszystkim uwzględnia ćwiczenia ruchowe i jest praktykowana niezależnie od innych sposobów leczenia.

Złamanie szyjki kości udowej: przyczyny

Złamanie szyjki kości udowej, często określane również jako przezkrętarzowe złamanie szyjki kości udowej, to uraz powszechnie uznawany za domenę starszych osób ze względu na obniżoną wytrzymałość ich kości w przebiegu postępujących ubytków tkanki kostnej. Złamanie szyjki kości udowej w tej grupie wiekowej stanowi problem społeczny w związku z rozwijającą się niepełnosprawnością ruchową pacjentów po tego typu urazie. Do złamania szyjki kości udowej u osób starszych dochodzi najczęściej w wyniku upadku na biodro.

Złamanie szyjki kości udowej u młodych osób jest rzadkim zjawiskiem, ponieważ kość zdrowego młodego człowieka jest gruba, mocna, odporna na przeciążenia, dobrze odżywiona i nie obserwuje się w niej ubytków tkankowych, a uraz najczęściej powstaje na skutek ciężkich wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości i w innych sytuacjach, w których na kość udową zadziała niezwykle wysoka siła destrukcyjna. Na złamanie szyjki kości udowej, narażone są również osoby zmagające się z przewlekłymi chorobami powodującymi ubytki składu tkanki kostnej, nowotworami kości, wrodzoną łamliwością kości, zmianami hormonalnymi, przyjmujące leki sterydowe lub nieaktywnie fizycznie. Tego typu uraz kości udowej zwany jest również złamaniem zmęczeniowym szyjki kości udowej, powstającym na skutek kumulowania się przeciążeń i mikrouszkodzeń osłabionej strukturalnie kości.

Objawy złamania szyjki kości udowej

Na objawy złamania szyjki kości udowej składają się m.in.:

• tkliwość i silny ból okolicy stawu biodrowego z tendencją do promieniowania w kierunku pachwin, uda i kolana, nasilający się przy próbie ruchu nogą, a ustępowaniem w spoczynku;
• ustawienie kończyny w rotacji zewnętrznej, zaburzenia funkcjonalności kończyny dolnej, upośledzenie, ograniczenie i niemożność chodzenia;
• miejscowe zasinienie i deformacja biodra;
• skrócenie kończyny dolnej.

Powikłania po złamaniu szyjki kości udowej

Powikłania po złamaniu szyjki kości udowej powodują śmierć aż u 20% pacjentów, u innych w znaczny sposób wpływają na pogorszenie jakości funkcjonowania. Komplikacje obejmują głównie brak zrostu kostnego, martwicę głowy kości udowej, powikłania zakrzepowo-zatorowe, odleżyny, przykurcze mięśniowe oraz ograniczenia ruchomości biodra.

Złamanie szyjki kości udowej: leczenie

Najbardziej efektywną metodą leczenia złamania szyjki kości udowej jest operacja chirurgiczna zespalająca złamane fragmenty kości udowej wraz z uszkodzonymi naczyniami krwionośnymi, których martwica uniemożliwia zrost kostny. Chirurgia urazu tego typu uwzględnia również częściową endoprotezoplastykę biodra, tzn. wymianę uszkodzonego fragmentu kości udowej na sztuczny implant. Leczenie operacyjne złamania szyjki kości udowej pozwala na szybszą pionizację pacjenta i skrócenie okresu rehabilitacji oraz zapobiega powikłaniom zakrzepowym i ogranicza rozwinięcie się komplikacji z unieruchomienia. Z kolei leczenie zachowawcze złamania szyjki kości udowej, przebiegające z długotrwałym unieruchomieniem w gipsie, stosuje się u pacjentów z przeciwwskazaniami internistycznymi i kardiologicznymi do zabiegu. W tego typu przypadkach niezwykle istotny jest proces pielęgnowania po złamaniu szyjki kości udowej pacjenta poprzez profilaktykę przeciwodleżynową, przeciwzakrzepową i przeciwprzykurczową.

Złamanie szyjki kości udowej: rehabilitacja

Rehabilitacja rozpoczyna się już od pierwszego dnia po zabiegu i obejmuje ćwiczenia po złamaniu szyjki kości udowej, czyli ćwiczenia oddechowe, izometryczne pośladków i ud oraz pozycje ułożeniowe. W kolejnych dniach wzbogaca się program rehabilitacji o ćwiczenia czynne stawu skokowego i kolana oraz ćwiczenia w odciążeniu biodra, pionizuje się pacjenta i trenuje chodzenie z balkonikiem i kulami łokciowymi. Z czasem intensywność i urozmaicenie ćwiczeń wzrasta. Pełne obciążenie kończyny wprowadza się po ok. 12 tygodniach od zabiegu.