Znieczulenie podpajęczynówkowe – do jakich zabiegów się je stosuje? Możliwe skutki uboczne

Znieczulenie podpajęczynówkowe jest jednym ze sposobów zablokowania reakcji bólowych podczas zabiegu chirurgicznego. Lek znieczulający wprowadzany jest do płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez nakłucie w części lędźwiowej kręgosłupa. Mimo że znieczulenie jest bezpieczne, istnieje ryzyko pojawienia się skutków ubocznych.

Każdy zabieg chirurgiczny wymaga czasowego zniesienia przewodzenia czuciowych impulsów nerwowych pacjenta, aby całkowicie wyeliminować dolegliwości bólowe. Rodzaj znieczulenia wybierany jest przez anestezjologa i zależy od stanu pacjenta, charakteru zabiegu, czasu jego trwania oraz operowanego obszaru ciała. W przypadku krótkich operacji w obrębie kończyn dolnych, układu moczowo-płciowego zwykle stosuje się znieczulenie podpajęczynówkowe, podczas którego pacjent pozostaje świadomy.

Na czym polega znieczulenie podpajęczynówkowe?

Znieczulenie podpajęczynówkowe jest jednym z typów regionalnego znieczulenia centralnego. Oznacza to, że działa ono na rdzeń kręgowy i na krótki czas blokuje przewodnictwo nerwowe w danym obszarze ciała. Pacjent zachowuje pełną świadomość, jednak nie odczuwa bólu i temperatury. Nie może się także poruszać. Jego czynności życiowe są cały czas monitorowane przez anestezjologa. Zaletą tego rodzaju znieczulenia jest szybki początek i krótki czas działania. Cały proces jest całkowicie odwracalny i bezpieczny dla pacjenta, jednak może nieść za sobą niewielkie ryzyko powikłań. Wykorzystuje się je podczas zabiegów w obszarze kończyn dolnych, układu moczowo-płciowego, przy zabiegach ortopedycznych i naczyniowych. Leki do znieczulenia podpajęczynówkowego są wstrzykiwane do płynu mózgowo-rdzeniowego, znajdującego się w przestrzeni podpajęczynówkowej. Najbezpieczniejszym miejscem ich podania jest okolica lędźwiowa kręgosłupa (pomiędzy 3. a 4. lub 4. a 5. kręgiem), ponieważ ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego jest znikome.

Znieczulenie podpajęczynówkowe a zewnątrzoponowe

Mimo że oba typy znieczulenia należą do tej samej grupy (regionalne blokady centralne), różnią się od siebie mechanizmem działania oraz techniką i miejscem podania. W znieczuleniu zewnątrzoponowym miejscem wstrzyknięcia leku jest przestrzeń pomiędzy okostną a oponą twardą rdzenia kręgowego. Środek podawany jest przez cienki cewnik o średnicy 1 mm. Rozprzestrzenia się w górę i w dół, dzięki czemu blokuje okoliczne nerwy rdzeniowe. W przeciwieństwie do znieczulenia podpajęczynówkowego można wykonać go w dowolnym miejscu kręgosłupa. Efekt znieczulający utrzymuje się krócej, jednak ze względu na obecność cewnika można stale dostrzykiwać środek znieczulający, co wydłuża czas działania.

Skutki uboczne znieczulenia podpajęczynówkowego

Skutki uboczne znieczulenia podpajęczynówkowego związane są z tzw. zespołem popunkcyjnym. Uważa się, że jest on skutkiem obniżenia ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego. Jego objawem są charakterystyczne bóle głowy, które nasilają się po przyjęciu pozycji stojącej lub siedzącej i ustępuje po położeniu się. Mogą towarzyszyć im nudności, światłowstręt i sztywność karku. Aby zapobiegać temu powikłaniu, pacjent powinien leżeć na płasko przez kilka godzin po zabiegu. Do innych skutków ubocznych zalicza się obniżenie ciśnienia tętniczego krwi i zatrzymanie moczu. Powikłania neurologiczne po znieczuleniu podpajęczynówkowym pojawiają się stosunkowo rzadko. Należą do nich: krwiak w kanale kręgowym, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz podrażnienie korzeni nerwów rdzeniowych.

Technika podania znieczulenia podpajęczynówkowego

Znieczulenie podpajęczynówkowe wykonywane jest cienką igłą. Podczas podania leku pacjent siedzi na krześle z tułowiem pochylonym do przodu lub znajduje się w pozycji leżącej na boku, z kolanami podciągniętymi pod brodę. Lekarz lokalizuje i dezynfekuje miejsce wkłucia. Następnie ostrożnie wkłuwa igłę między wyrostki kręgowe. Kiedy znajdzie się w kanale kręgowym, podaje odpowiednią ilość anestetyku do płynu mózgowo-rdzeniowego. Wielu pacjentów zastanawia się, czy znieczulenie podpajęczynówkowe boli. Przed wprowadzeniem igły skóra wokół miejsca wkłucia jest miejscowo znieczulana za pomocą lidokainy.

Znieczulenie podpajęczynówkowe a cięcie cesarskie

Znieczulenie podpajęczynówkowe podczas cięcia cesarskiego uznawane jest za jeden z najbezpieczniejszych sposobów zniesienia odczuwania bólu. Jego niewątpliwą zaletą jest szybki początek działania, pełne zachowanie świadomości, a także lepsze samopoczucie i stan psychiczny niż po narkozie. Dzięki temu mama może zobaczyć i potrzymać swoje dziecko tuż po narodzinach. Możliwe jest także karmienie noworodka piersią, ponieważ leki stosowane w tym rodzaju znieczulenia nie są przekazywane z mlekiem. Jedyną niedogodnością jest konieczność leżenia przez 6 godzin z nisko ułożoną głową. Zapobiega to skutkom ubocznym.