Zuzanna Bebłot, doula: „Suplementacja przed zajściem w ciążę jest ważna dla zapewnienia optymalnych warunków dla rozwijającego się płodu i zdrowia matki”

– Kobietom planującym ciążę zaleca się m.in. przyjmowanie kwasu foliowego, kluczowego składnika w profilaktyce występowania wad cewy nerwowej – zawiązku mózgu i rdzenia kręgowego dziecka – opowiada doula Zuzanna Bebłot.

Klaudia Kierzkowska: Ciąża to wyjątkowy czas w życiu każdej kobiety. Jakie są najważniejsze kroki, które kobieta powinna podjąć, aby odpowiednio się do niej przygotować?

Zuzanna Bebłot: Przygotowanie do ciąży należy rozpocząć się od wizyty u lekarza ginekologa. To kluczowy punkt. Pozwala ocenić stan zdrowia przyszłej mamy oraz ewentualne czynniki ryzyka, które mogą mieć wpływ na ciążę. Następnie należy przejść przez serię badań, które pomogą określić stan zdrowia kobiety oraz potencjalne ryzyka związane z ciążą. Bardzo istotna jest także konsultacja u fizjoterapeuty uroginekologicznego. Taka wizyta często okazuje się bardzo pomocna, zwłaszcza dla kobiet, które mają jakiekolwiek obawy dotyczące zdrowia układu miednicy. Fizjoterapeuci specjalizujący się w uroginekologii mogą pomóc we wzmocnieniu mięśni dna miednicy.

Zuzanna Bebłot, doula /fot. archiwum prywatne

Jakie badania są zazwyczaj wykonywane podczas przygotowań do ciąży?

Istnieje kilka kluczowych badań, które są zalecane przed planowaną ciążą. Przede wszystkim należy wykonać badania morfologiczne krwi, które pozwolą ocenić stan zdrowia ogólnego, a także poziom hemoglobiny i obecność ewentualnych infekcji. Ponadto zaleca się wykonanie badania na obecność wirusa HIV, kiły oraz zapalenia wątroby typu B i C. Dla niektórych kobiet mogą być również zalecane dodatkowe badania genetyczne lub hormonalne, zwłaszcza jeśli istnieje ryzyko dziedzicznych chorób.

Przejdźmy teraz do odżywiania. W co powinna obfitować dieta kobiety przygotowującej się do poczęcia dziecka lub tej, która jest już w ciąży?

Zdrowe odżywianie odgrywa kluczową rolę w przygotowaniach do ciąży.

To, co spożywa kobieta starająca się o dziecko, jak i ta będąca w ciąży, ma ogromny wpływ na rozwój i zdrowie płodu. Odpowiednie odżywianie zapewnia dostarczenie kluczowych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Kobieta starająca się o dziecko powinna postawić na dietę bogatą w świeże owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, chude białka oraz zdrowe tłuszcze, takie jak te zawarte w awokado czy orzechach. Najlepszymi źródłami białka i witamin jest mięso, ale to najlepszej jakości. Ważne, by pić odpowiednią ilość wody – minimum dwa litry w ciągu dnia.

A z jakich produktów należy zrezygnować?

Kobiety starające się o dziecko powinny ograniczyć spożywanie niezdrowych pokarmów, np. przetworzonej żywności, produktów zawierających dużo cukru i tłuszczów nasyconych. Zaleca się zrezygnowanie z jedzenia ryb zawierających dużo rtęci, np. tuńczyka czy miecznika. Należy unikać surowych lub niedogotowanych mięs, ryb, jaj oraz niepasteryzowanych produktów mlecznych, by uniknąć zatrucia pokarmowego.

Podczas starań o dziecko zaleca się ograniczenie lub całkowite zaprzestanie spożywania alkoholu. Nawet umiarkowane jego spożycie może wpływać na zdolność zajścia w ciążę i rozwój płodu. Alkohol wpływa na jakość nasienia u mężczyzn oraz na regularność cyklu menstruacyjnego u kobiet. Dlatego też, dla zdrowia przyszłego dziecka, zaleca się rezygnację z alkoholu już na etapie planowania ciąży.

Jak powinna wyglądać suplementacja kobiety starającej się o dziecko?

Suplementacja przed zajściem w ciążę jest ważna dla zapewnienia optymalnych warunków dla rozwijającego się płodu i zdrowia matki. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) zapewnienie odpowiedniej ilości składników budulcowych, energetycznych oraz witamin i mikroelementów przed planowaną ciążą jest niezwykle istotne oraz ma wpływ na zajście w ciążę oraz jej dalszy prawidłowy rozwój¹. PTGiP zaleca wszystkim kobietom planującym macierzyństwo suplementację: kwasu foliowego w ilości 400 – 800 µg. Foliany biorą udział w procesie podziału komórek, przyczyniają się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży oraz pomagają w prawidłowej produkcji krwi. Niski poziom folianów u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej (zawiązku mózgu i rdzenia kręgowego dziecka).

Niestety większość kobiet nie ma świadomości, że cewa nerwowa dziecka kształtuje się już pomiędzy 22. a 28. dniem od zapłodnienia. Na tym wczesnym etapie rozwojowym ciąża często pozostaje jeszcze nierozpoznana. Dlatego PTGiP zaleca suplementację folianami co najmniej przez 3 miesiące przed zajściem w ciążę. Kolejny ważny składnik w suplementacji to witamina D w ilości 2000 j.m. dziennie – bierze udział w procesie podziału komórek, pomaga w prawidłowym wchłanianiu i wykorzystywaniu wapnia i fosforu oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Wg zaleceń kobieta planująca ciążę powinna suplementować także 200 µg jodu na dobę, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz tarczycy, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego.¹ Kolejne ważne składniki to cholina, witamina B₆ i B₁₂, które pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu homocysteiny – jeśli nie jesteśmy w stanie dostarczyć ich z pożywienia należy również włączyć ich suplementację². Zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą od żywienia, aby dostosować suplementację do indywidualnych potrzeb i warunków zdrowotnych.

Na co kobiety starające się o dziecko powinny zwrócić szczególną uwagę?

Na pewno nie tylko na swoje zdrowie fizyczne, ale także psychiczne. Ważne jest, by dbać  o równowagę emocjonalną i unikać stresu, bowiem te dwie rzeczy mogą negatywnie wpływać na płodność. Dla lepszego samopoczucia warto chodzić codziennie na spacery, choćby te 20-minutowe. Aktywność fizyczna jest niesamowicie istotna, wpływa nie tylko na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne, ale przede wszystkim odpowiada za zdrowie fizyczne. Sen jest kolejnym, bardzo istotnym czynnikiem, może mieć istotny wpływ na płodność. Regularny, odpowiedni sen jest kluczowy dla zachowania zdrowia ogólnego, w tym zdrowia reprodukcyjnego. Jego brak  może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, które mogą mieć wpływ na cykl miesiączkowy. Ponadto stres związany z chronicznym brakiem snu może negatywnie wpływać na płodność poprzez zaburzenia hormonalne. Kobiety starające się o dziecko powinny oczywiście zaprzestać palenia tytoniu, unikać kontaktu z substancjami toksycznymi, które mogą szkodzić zarówno matce, jak i dziecku. Oczywiście regularne wizyty u lekarza ginekologa oraz uczestnictwo w odpowiednich programach prenatalnych również są kluczowe dla zapewnienia zdrowej ciąży i porodu.

Zastanawiam się, czy mężczyzna też powinien się jakoś przygotować?

Mężczyzna starający się o dziecko powinien zadbać o swoje zdrowie ogólnie, zwłaszcza o zdrowie układu rozrodczego. Ważne jest, aby unikał palenia papierosów, nadmiernego spożywania alkoholu oraz narkotyków, które negatywnie wpływają na jakość nasienia. Regularna aktywność fizyczna i zdrowa dieta mogą pomóc w poprawie płodności. Otyłość, nadwaga, fast foody i złej jakości produkty nie wspomogą poczęcia. Należy unikać kontaktu z substancjami chemicznymi i toksynami. Korzystanie z sauny czy trzymanie laptopa na kolanach, wiążą się z przegrzaniem jąder. Mężczyźni starający się o dziecko powinni tego unikać, tak samo jak jacuzzi czy gorących kąpieli. Warto podkreślić, że nie tylko wiek kobiety ma znaczenie. Wiek mężczyzny także.

Z wiekiem maleje liczba plemników oraz ich jakość, co może wpłynąć na zdolność do poczęcia dziecka. Jednakże różnice między mężczyznami w tym zakresie mogą być znaczne.