Żylaki przełyku ‒ przyczyny, objawy i leczenie

Żylaki przełyku są skutkiem zwiększonego ciśnienia w żyle wrotnej wątroby. Obecność żylaków oznacza niewydolność wątroby, najczęściej spowodowaną przez jej marskość.

Często pierwszym objawem choroby jest krwawienie z żylaków przełyku. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta. Przedłużające się krwawienie z żylaków wprowadza chorego we wstrząs. Udzielenie pomocy możliwe jest wtedy wyłącznie w warunkach szpitalnych.

Żylaki przełyku ‒ przyczyny

Powstawanie żylaków przełyku związane jest ze wzrostem ciśnienia w żyle wrotnej do wartości powyżej 12 mmHg. Dzieje się to na skutek utrudnionego przepływu w naczyniach wątroby. Krew zaczyna krążyć obocznymi zespoleniami, co w konsekwencji prowadzi do objętościowego przeciążenia okolicznych żył.

Żylaki przełyku u alkoholika są spowodowane marskością wątroby. Jest to bardzo często występująca zależność (najczęstsza przyczyna żylaków przełyku w naszej populacji), która jest jedną z głównych przyczyn śmierci osób z chorobą alkoholową.

Do innych przyczyn nadciśnienia wrotnego należą:

• zakrzepica żyły wrotnej,
• guz uciskający żyłę wrotną (najczęściej nowotwór),
• wady rozwojowe żyły wrotnej,
• zespół Budda-Chiariego,
• choroby spichrzeniowe, np. choroba Wilsona, hemochromatoza.

Żylaki przełyku ‒ objawy

Objawy żylaków przełyku są związane z chorobą podstawową, którą w większości przypadków jest marskość wątroby. Niewydolny narząd, w którym większość prawidłowych komórek została zastąpiona przez tkankę łączną, nie jest w stanie pełnić swej funkcji. Dochodzi wtedy do zaburzenia metabolizmu. Najczęstsze objawy dysfunkcji wątroby to:

• uczucie osłabienia,
• bóle brzucha,
• brak apetytu,
• spadek masy ciała,
• zaburzenia hormonalne (np. ginekomastia u mężczyzn),
• powiększenie śledziony, która staje się wyraźnie wyczuwalna na lewym boku chorego,
• obrzęki,
• problemy z krzepliwością krwi (wątroba produkuje czynniki krzepnięcia),
• żółtaczka,
• poszerzenie żył pępkowych,
• encefalopatia wątrobowa (zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego na skutek krążących we krwi toksyn).

Obecność wyżej wymienionych objawów wskazuje na niewydolność wątroby i pozwala podejrzewać występowanie u chorego żylaków przełyku.

Pęknięcie żylaków przełyku objawia się występowaniem intensywnych, krwistych wymiotów. Pacjent bardzo szybko traci duże ilości krwi i wchodzi we wstrząs hipowolemiczny. Staje się blady, oblewają go zimne poty, którym towarzyszy bardzo szybka akcja serca. Są to wyraźne oznaki stanu zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Żylaki przełyku ‒ leczenie

Krwawienie z żylaków przełyku jest bardzo ciężkim powikłaniem, dlatego u wszystkich pacjentów z podejrzeniem nadciśnienia wrotnego wykonuje się gastroskopię, która ma właściwości profilaktyczne, diagnostyczne i zabiegowe. Lekarz za pomocą endoskopu uwidacznia przełyk, dzięki czemu jest w stanie ocenić obecność zmian patologicznych. Specjalista, używając endoskopu, jest w stanie wykonać szereg zabiegów ograniczających żylaki. Zaliczają się do nich:

• skleroterapia (ostrzykiwanie żylaków środkami obkurczającymi naczynia),
• elektrokoagulacja,
• opaskowanie żylaków przełyku,
• koagulacja argonowa.

Celem tych zabiegów jest minimalizowanie ryzyka przyszłego pęknięcia żylaków przełyku, jak i leczenie nagłego krwotoku.

Chory, u którego stwierdzono perforację żylaków wymaga pilnego zaopatrzenia. Jeżeli pomimo zastosowania procedur endoskopowych pacjent nadal krwawi, to lekarz zakłada do przełyku i żołądka cewnik, który uciska krwawiące naczynia. Ponadto pacjentowi uzupełnia się utraconą krew w celu przeciwdziałania wstrząsowi. Utrzymujące się pomimo zastosowania tamponady krwawienie jest wskazaniem do wykonania operacji połączenia gałęzi żyły wrotnej z żyłą wątrobową przy użyciu stentu, co prowadzi do spadku ciśnienia w żyłach przełyku.

Żylaki przełyku ‒ rokowania

Jeśli wystąpi krwawienie z żylaków przełyku, to rokowanie nie wygląda korzystnie, ponieważ aż 30% krwotoków kończy się śmiercią chorego. Wystąpienie kolejnych krwotoków wiąże się ze wzrostem śmiertelności.

Pacjenci, u których nie wystąpiło pęknięcie żylaków przełyku, mają większe szanse na przeżycie, pod warunkiem, że dostosują swój tryb życia do choroby (wiąże się z tym przestrzeganie właściwej diety, przyjmowanie leków i częste wizyty lekarskie) i poddadzą się zabiegom endoskopowym, do których należy np. gumkowanie żylaków przełyku.

Żylaki przełyku ‒ dieta

Chory z żylakami przełyku powinien przyjmować produkty lekkostrawne i łatwe do przełknięcia. Zakazane jest spożywanie alkoholu, który wpływa destrukcyjnie na wątrobę. Należy również unikać picia kawy i palenia papierosów. Wskazane jest natomiast spożywanie chudego mięsa w celu przeciwdziałania anemii.